Αναλυτική επισκόπηση του Residency 2025 του Ιδρύματος Μαμιδάκη, ενός προγράμματος που προωθεί τη διεπιστημονική έρευνα και τη συνεργασία μεταξύ Τέχνης, Επιστήμης και Τεχνολογίας στην Κρήτη.
Από τις 18 έως τις 26 Οκτωβρίου 2025 πραγματοποιήθηκε στον Άγιο Νικόλαο Κρήτης το 4ο πρόγραμμα ερευνητικής φιλοξενίας (research residency programme) του Ιδρύματος Γ. & Α. Μαμιδάκη. Το πρόγραμμα λειτουργεί ως πλατφόρμα συλλογικής μάθησης, ανταλλαγής γνώσης και πειραματισμού, προσφέροντας μια εντατική εβδομάδα εργαστηρίων, διαλέξεων, συζητήσεων, αναστοχασμού και επιτόπιας έρευνας. Σκοπός του είναι η καλλιέργεια συνεργειών, η ενίσχυση της διεπιστημονικότητας και η παροχή πρόσβασης σε ποικίλες μεθόδους και εργαλεία προς τους συμμετέχοντες.
Η θεματική του φετινού κύκλου επικεντρώθηκε στις συνεργασίες ανάμεσα στην Τέχνη, την Επιστήμη και την Τεχνολογία (AST), εξετάζοντας πώς οι διατομεακές πρακτικές μπορούν να ενεργοποιήσουν νέους τρόπους σκέψης και δημιουργίας, καθώς και να συμβάλουν στην κατανόηση των σύνθετων προκλήσεων της σύγχρονης εποχής. Οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να διερευνήσουν τις φιλοσοφικές, οικολογικές και κοινωνικές διαστάσεις της AST πρακτικής, με επίκεντρο τον ρόλο των μέσων, της διαμεσολάβησης και των διεπιστημονικών ανταλλαγών στη φροντίδα, την επικοινωνία και τη συλλογική φαντασία.
Το Ίδρυμα Γ. & Α. Μαμιδάκη επιλέγει τις θεματικές του residency με βάση τις σύγχρονες κοινωνικές, περιβαλλοντικές και πολιτιστικές ανάγκες, λαμβάνοντας υπόψη τις ευρύτερες αλλαγές και εξελίξεις του πεδίου. Στόχος είναι η εδραίωση μιας σταθερής πλατφόρμας για επαγγελματίες του πολιτισμού που ενδιαφέρονται για διεπιστημονική προσέγγιση, έρευνα και καινοτομία. Το πρόγραμμα έχει ήδη συμβάλει στη δημιουργία συνεργατικών σχημάτων και νέων μεθοδολογικών προσεγγίσεων, ενισχύοντας τη συλλογική μάθηση και την ενεργή συμμετοχή. Επιπλέον, έχει δημοσιεύσει τρεις εκδόσεις με πρωτότυπα κείμενα των συμμετεχόντων, σχετικές με τη θεματική τριλογία της φροντίδας.
Στο πλαίσιο της φετινής ανοιχτής πρόσκλησης, το Ίδρυμα δέχθηκε περίπου 100 αιτήσεις από Έλληνες επαγγελματίες του πολιτιστικού πεδίου, οι οποίοι δραστηριοποιούνται στις διασταυρώσεις τέχνης, επιστήμης και τεχνολογίας. Τελικά επιλέχθηκαν εννέα συμμετέχοντες, προερχόμενοι από διαφορετικούς καλλιτεχνικούς και ερευνητικούς τομείς:
Liva Dudareva – Καλλιτέχνις και ερευνήτρια, συνιδρύτρια της κολεκτίβας METASITU. Το έργο της εξετάζει μεταβιομηχανικά τοπία, οικολογικές διεργασίες και τεχνο-επιστημονικά αρχεία.
Δημήτρης Θεοχάρης – Καλλιτέχνης με σπουδές στα Μαθηματικά και τις Καλές Τέχνες. Ερευνά μορφολογίες της φύσης, χημικές διαδικασίες, μαθηματικές δομές και αστρονομικά φαινόμενα.
Λήδα Ζαχαροπούλου – Creative technologist και καλλιτέχνις, με έργο που διερευνά τον ρόλο της ΤΝ και της τεχνολογίας στη διαμόρφωση της αντίληψής μας.
Λευτέρης Κοντοπόδης – Καλλιτέχνης και ερευνητής με υπόβαθρο στην ΑΣΚΤ και την επεξεργασία ιατρικών εικόνων.
Χλόη Παρέ-Αναστασιάδου – Εικαστική καλλιτέχνις και ερευνήτρια, με πρακτική γύρω από γλυπτικές εγκαταστάσεις και φεμινιστικές προσεγγίσεις.
Αθηνά Κουμπαρούλη – Εικαστική καλλιτέχνις με έργο σε τόπους μετάβασης και μεθοδολογία που αντλεί από την αρχαιολογία.
Ζωή Διακάκη – Σκηνογράφος και καλλιτέχνις με έμφαση σε VR/MR και υβριδικά χωρικά περιβάλλοντα.
Λίνα Μαντίκου – Αρχιτέκτονας και υποψήφια διδάκτορας, με διεπιστημονική και ερευνητική πρακτική.
Τζίνα Σταυροπούλου – Αρχιτέκτονας, μουσικός και εικαστική με υβριδική πρακτική που ενώνει φωνή, σώμα, εικόνα και τεχνολογία.
Κατά τη διάρκεια της συλλογικής αυτής εβδομάδας, οι fellows συμμετείχαν σε εργαστήρια, συζητήσεις και επιτόπιες δράσεις. Με την καθοδήγηση των εισηγητών, διερεύνησαν την έννοια του "μέσου" ως φάρμακον, ακολουθώντας την πλατωνική προβληματική που συνδέει το μέσο με τη δυνητική του θεραπευτική ή επιβαρυντική λειτουργία. Στο πλαίσιο αυτό, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να αναπτύξουν τη δική τους "φαρμακοσχεδιαστική" προσέγγιση, δημιουργώντας εφαρμογές ή προτάσεις που αντανακλούν σύγχρονες ανάγκες και μελλοντικές προοπτικές.
Το πρόγραμμα περιλάμβανε θεματικές όπως η αρχαιολογία των μέσων, η σχέση γεωργίας και δεδομενοποίησης, ζητήματα πλανητικής βιωσιμότητας, καθώς και ένα εργαστήριο "agricultural futurisms" με αναφορά στην Ελλάδα, την Κρήτη και τη Μεσόγειο. Οι συμμετέχοντες ανέπτυξαν σενάρια μελλοντικών AST συνεργασιών, εξερεύνησαν την αισθητική του μη-όλου, τη σωματικότητα, την κανονικότητα ως σύμπτωμα και πραγματοποίησαν περιπατητικές δράσεις στο φυσικό περιβάλλον της Κρήτης.
Το residency λειτούργησε ως πεδίο ανταλλαγής, διερεύνησης και οικοδόμησης μιας συλλογικής ταυτότητας, δημιουργώντας ένα ισχυρό δίκτυο επαγγελματιών με κοινές εμπειρίες και διαφορετικές αφετηρίες. Το πρόγραμμα θα ολοκληρωθεί με ένα συλλογικό έργο των fellows, το οποίο θα παρουσιαστεί το 2026.
Εισηγητές Residency 2025:
- Anne Dippel, Αναπλ. Καθηγήτρια HBK Braunschweig και Privatdozentin Πανεπιστημίου Ιένας, με έργο στη φιλοσοφία των μέσων και την ανθρωπολογία της γνώσης.
- Jussi Parikka, Καθηγητής Ψηφιακής Αισθητικής και Κουλτούρας, Παν. Aarhus, με έργο στην ψηφιακή κουλτούρα και τις περιβαλλοντικές ανθρωπιστικές σπουδές.
- Ιωάννης Μήτρου, φιλόσοφος-ψυχαναλυτής και εικαστικός, με ειδίκευση στη φιλοσοφία των μέσων.
- Ανδρονίκη Παπαπέτρου, ερευνήτρια και ειδική στη διασύνδεση τέχνης–τεχνολογίας–επιστήμης.
- Γιάννης Ανδρονικίδης, ερευνητής στις πρακτικές της τέχνης και επιμέλειας, με εστίαση στις τεχνολογικές και μελλοντολογικές εφαρμογές.
Το Ίδρυμα Γ. & Α. Μαμιδάκη είναι μη κερδοσκοπικός οργανισμός με αποστολή του την ενίσχυση και προώθηση της σύγχρονης τέχνης και πολιτισμού – μεταξύ άλλων μέσω του θεσμού του Βραβείου Τέχνης –, τη μετάδοση γνώσης και τη στήριξη της αέναης παιδείας.
Η προθεσμία υποβολής προτάσεων για το Βραβείο Τέχνης διαρκεί μέχρι τις 29 Δεκεμβρίου 2025.
Με τη δημιουργία του residency το 2022 προχώρησε ένα ακόμη βήμα, προσφέροντας στους Έλληνες επαγγελματίες του πολιτισμού περισσότερες ευκαιρίες για κινητικότητα και συνύπαρξη.
