Κι όμως, η μόδα έχει τη δύναμη να μας κάνει, εκτός από stylish, και ευτυχισμένους!
Ποτέ δε θεώρησα τη μόδα κάτι ρηχό και πρόσκαιρο. Ρηχές και πρόσκαιρες ίσως να είναι οι λέξεις "trendy", "in fashion" ή "τάσεις" και, κυρίως, ο τρόπος με τον οποίο μας τις επιβάλλει το lifestyle. Κι αυτό γιατί κάποιες φορές μπορεί να κρύβουν μέσα τους μπόλικη νουθεσία και τη διάθεση χειραγώγησης. Εισάγουν βελούδινα στο μυαλό μας κανόνες για το πώς πρέπει να φερόμαστε, πώς να φαινόμαστε για να γίνουμε αποδεκτές ή για να επιβιώσουμε στους ρόλους που αναλάβαμε από τη γέννησή μας χωρίς να τους επιλέξουμε.
Με τη μόδα δε συμβαίνει το ίδιο. Για μένα είναι ένας απίθανος κώδικας αυτογνωσίας και διασκέδασης, ένας τρόπος να δηλώσεις την παρουσία σου, να επιβληθείς, να υποστηρίξεις τις ιδέες σου. Η μόδα έχει τον δικό της τρόπο να "ξεφυλλίζει" τα σημάδια του γύρω κόσμου για να αντλεί έμπνευση, μπορεί να είναι πάντα ανανεωμένη, πάντα περίεργη, ακόμα κι όταν είναι λίγο επιφανειακή. Μεγαλώνοντας, η ενασχόλησή μου με τη μόδα δε στέκεται πλέον στα ασήμαντα πράγματα, όπως, ας πούμε, σε μια εντυπωσιακή βραδινή εμφάνιση. Κάθε φορά ξεκινά πάντα και επιστρέφει στο πιο σημαντικό: στους ανθρώπους που φοράνε τα ρούχα και στις ιστορίες τους. Γιατί, αν τα ρούχα ανταποκρίνονται σε μια πραγματιστική ανάγκη (ζεστασιά, άνεση, προστασία κ.λπ.), η μόδα είναι εκείνη που μπορεί να μας διηγηθεί όμορφες ιστορίες.
Fashionably happy
"Η μόδα δε φτιάχνεται μόνο για να ομορφαίνει τις γυναίκες, αλλά και για να τις καθησυχάζει" δήλωνε ο Yves Saint Laurent το 2002, την ημέρα που ανακοίνωσε την αποχώρησή του από τον κόσμο των "κουρελιών". Εγώ, πάντως, που τη νιώθω "πολύ φίλη μου", συχνά γέρνω στην παρήγορη και καθησυχαστική αγκαλιά της. Ακόμα νιώθω μια ελαφριά ταχυκαρδία όταν βγάζω ένα καινούριο ζευγάρι παπούτσια από το κουτί τους. Κάποιες φορές, έτσι που είναι ολοκαίνουρια και λαμπερά, τα βάζω στο τραπέζι της κουζίνας και τα χαζεύω.
Ντρέπομαι (λίγο) που το ομολογώ, αλλά ανέκαθεν τα καινούρια ρούχα μού έφερναν χαρά και ανακούφιση. Από την παιδική μου ηλικία ακόμα, τα "καλά μου" για τα γενέθλιά μου, το φόρεμα του πρώτου μου πάρτι, το πουκάμισο που φορούσα όταν έδωσα το πρώτο μου φιλί, τα θυμάμαι όλα με μεγάλη αγάπη. Ακόμα νιώθω χαρούμενη όταν μπαίνω στο δοκιμαστήριο με ένα καινούριο ρούχο. Μου δημιουργεί μια όμορφη παρόρμηση, μου θυμίζει πως μπορώ ακόμα να είμαι αυθόρμητη. Και με διασκεδάζει.
Ανεξάρτητα από το μέγεθος της ευχαρίστησης ή της αντιπάθειας που η μόδα μπορεί να προκαλεί στον καθένα, νιώθω πως η μόδα με κάνει καλύτερο άνθρωπο – σε αντίθεση με την οδήγηση, για παράδειγμα, που με κάνει χειρότερο! Αρχικά είναι αυτή η "ελεύθερη σχέση" που έχω μαζί της. Δε μου ζητά τίποτα και μπορώ να την απατήσω με μια οποιαδήποτε νέα μόδα που έρχεται αύριο. Κάθε φορά που αγοράζω ή δοκιμάζω ένα καινούριο ρούχο είναι σαν να βγαίνω ραντεβού με ένα καινούριο αγόρι. Και χωρίς τον φόβο "μήπως με χαρακτηρίσουν εύκολη". Η μόδα πάντα τρέφεται μέσα από νέες ιδέες και τρόπους εναλλακτικής προσέγγισης, από νέους συνδυασμούς.
Μετά είναι και όλες αυτές οι όμορφες λεπτομέρειες που ικανοποιούν τις αισθήσεις: λίγο χρώμα, μια βελούδινη αίσθηση, το θρόισμα ενός υφάσματος, η όμορφη ψευδαίσθηση της πολυτέλειας! Όπως έγραφε και ο Μπαλζάκ στην Πραγματεία για την κομψή ζωή το 1830, "ο άνθρωπος που βλέπει μόνο τη μόδα στη μόδα είναι ανόητος. Η κομψή ζωή δεν αποκλείει ούτε τη σκέψη ούτε την επιστήμη. Μόνο τις καθαγιάζει". Ένας τρίτος λόγος που μου δημιουργεί χαρά είναι ότι με τη μόδα μπορώ να νιώσω μοναδική. Γιατί να πρέπει να μοιάζω με τους άλλους ή να ταιριάξω με όλους αφού μου δίνεται η δυνατότητα να φορέσω ό,τι θέλω; Όταν δεν ντύνεσαι όπως όλοι οι υπόλοιποι, τότε δε χρειάζεται να σκέφτεσαι και σαν όλους τους υπόλοιπους.
Τα συναισθήματα που μας ντύνουν
Σε πρώτη ανάγνωση, η ερώτηση αν η μόδα μπορεί να μας κάνει ευτυχισμένους φαίνεται αφελής, μάταιη ή και προκλητική. Πώς γίνεται, άλλωστε, σε τόσο ταραγμένους καιρούς ένα φόρεμα να μπορεί να σου χαρίσει αυτό το αίσθημα πληρότητας και γαλήνης; Μετά είναι και οι ενοχές. Πώς μπορώ να νιώθω όμορφα φορώντας κάτι που έχουν γαζώσει ανήλικα παιδιά σε χώρες του τρίτου κόσμου; Τελικά, μήπως το ότι χαίρομαι τόσο φορώντας ένα καινούριο ζευγάρι παπούτσια με τοποθετεί στην κατηγορία των ρηχών ανθρώπων; Όπως μας λέει η Αλεξάνδρα Πάλλη, κλινική ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια, διδάκτωρ Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών – ΕΚΠΑ, "τα ρούχα έχουν πολύ συχνά σημαντικούς συσχετισμούς με τα συναισθήματά μας. Για παράδειγμα, αν έχουμε κάποιο ρούχο που θεωρούμε κολακευτικό και πιστεύουμε ότι μας βοήθησε να τα πάμε καλά σε μια επαγγελματική συνέντευξη, τότε τείνουμε να δημιουργήσουμε μια συμβολική σύνδεση με αυτό το ρούχο. Αυτό του δίνει "δύναμη” και πυροδοτεί ευχάριστα συναισθήματα.
Όταν φοράμε ένα vintage κομμάτι της μητέρας μας και φέρνουμε στο μυαλό μας εκείνη να το φοράει, τότε νιώθουμε να μας κατακλύζει ένα κύμα νοσταλγίας και ευτυχίας. Συχνά συνδέουμε τις ευχάριστες (και τις δυσάρεστες) στιγμές μας με κάποια ρούχα. Δεν είναι τυχαίο το ότι κοιτάζουμε τις παλιές φωτογραφίες και χαμογελάμε με τις βάτες που ήταν τότε στη μόδα ή το μαλλί χαίτη. Αυτές οι εικόνες μιας άλλης εποχής και αισθητικής μας βοηθούν να συνδεθούμε με τις αναμνήσεις μας, να αναπολήσουμε το παρελθόν και, εντέλει, να αυτο-αναλυθούμε και λίγο".
Εφήμερη ή μεταβατική, φετιχιστική και ναρκισσιστική, χειραφετημένη ή χειραγωγημένη, κλασική ή μοντέρνα, η μόδα, εντέλει, είναι ο καθημερινός μας σύντροφος και συνοδοιπόρος. Από μας εξαρτάται αν ο σύντροφος αυτός θα είναι υποστηρικτικός, σκληρός ή καταπιεστικός μαζί μας. Όπως έλεγε και ο μεγάλος μετρ Yves Saint Laurent, "τα πιο ωραία ρούχα που μπορούν να ντύσουν μια γυναίκα είναι τα μπράτσα του άντρα που αγαπά. Αλλά για όποιες δεν είχαν την τύχη να βρουν αυτή την ευτυχία εγώ είμαι εδώ".
Η ψυχαναλυτική διάσταση του στυλ
"Πίσω από το ενδιαφέρον ή την αδιαφορία μας για τη μόδα, πίσω από το στυλ μας, την προτίμησή μας σε ένα συγκεκριμένο υλικό ή ένα συγκεκριμένο χρώμα κρύβεται πάντα η σχέση μας με τους γονείς μας, αλλά και με τους άλλους" λέει η Isabel Korolitski, ψυχαναλύτρια και συγγραφέας του βιβλίου Le livre des mamans. Από την παιδική ηλικία ακόμα τα ρούχα που προτείνουν οι γονείς στα παιδιά μπορεί να αποτελέσουν πηγή σύγκρουσης αν δεν αρέσουν στους φίλους. Έτσι, το παιδί από τα πρώτα χρόνια της ζωής του ντύνεται κάθε πρωί για να "πουλήσει τον εαυτό του".
Στην εφηβεία, πάλι, το ντύσιμο χρησιμοποιείται επίσης για να έρθουν οι έφηβοι πιο κοντά με άλλους και να σχηματίσουν μια ομάδα. Με τη μετάβαση στην ενηλικίωση, εξακολουθούμε να εκφραζόμαστε μέσα από τα ρούχα στην καθημερινότητά μας. Μια όμορφη εμφάνιση συχνά μας διαβεβαιώνει ότι η μέρα μας μπορεί να πάει πολύ καλά. Η σχέση μας με τα ρούχα ουσιαστικά αντικατοπτρίζει το πώς μας βλέπουν οι άλλοι, τη σχέση μας με τη θηλυκότητά μας, με αυτό που θέλουμε να κρύψουμε ή να προβάλουμε για τον εαυτό μας. Σύμφωνα με την ειδικό, η μόδα μπορεί να μας προφέρει πολλά και σε επίπεδο προσωπικής βελτίωσης, αρκεί να τη δούμε κάτω από το σωστό πρίσμα.
Μόδα η τρομακτική
Η Μαρίνα, μια 35χρονη δασκάλα, ντύνεται μόνο με τζιν και αθλητικά παπούτσια. "Δεν έχω μάθει ακόμα τι μου ταιριάζει" ομολογεί. "Από παιδί μου έδιναν να φορέσω τα ρούχα της αδελφής μου και πάντα νιώθω ανασφάλεια όταν πρέπει να διαλέξω κάτι εκτός του συνηθισμένου". Σύμφωνα με την Isabel Korolitski, είναι αρκετά δύσκολο να ανακαλύψουμε τις πιο τολμηρές πτυχές του εαυτού μας αν ως παιδί δε μας έχουν επιτρέψει να εξερευνήσουμε τα θέλω μας. "Το βλέμμα της μητέρας είναι ο πρώτος μας καθρέφτης" εξηγεί. "Ο τρόπος που νιώθουμε είναι άμεσα συνδεδεμένος με τον τρόπο που μας κοιτούσε η μητέρα μας όταν ήμασταν παιδιά. Αν μας κοιτούσε επικριτικά και προτιμούσε να μας ντύνει περισσότερο λειτουργικά παρά όμορφα, τότε ως ενήλικες είναι απαραίτητο να μάθουμε να ανακαλύπτουμε το όμορφο".
Μόδα η καταπιεστική
Όσο κι αν το αρνιόμαστε, η μόδα μάς αφορά όλους. Όσοι αρνούνται να επιτρέψουν στον εαυτό τους να "υποκύψει στις επιταγές της" συνήθως ξοδεύουν πολλή ενέργεια πηγαίνοντας κόντρα στις επιταγές. Η Μιλένα, μια 42χρονη project manager, έχει εμμονή με τις φόρμες και αρνείται να θυσιάσει την άνεσή της για χάρη της κομψότητας. Η ίδια υποστηρίζει: "Οι γυναίκες έχουν πετάξει χρόνια τους κορσέδες τους. Γιατί να βασανίζονται σήμερα με τακούνια ή στενά παντελόνια; Η άνεση είναι ένα από τα δικαιώματά μας". Η Isabel Korolitski απαντάει σ’ αυτό: "Ας αναρωτηθούμε τι μας συμβαίνει μπροστά στον καθρέφτη όταν ντυνόμαστε. Συνήθως εκεί δεν είμαστε μόνοι, υπάρχει κάπου γύρω το βλέμμα των γονιών μας, των φίλων μας. Μήπως μια θηλυκή γκαρνταρόμπα μπορεί να αναζωπυρώσει τη ζήλια της αδελφής μας ή να έχει γίνει αντικείμενο κριτικής για τον πατέρα μας; Η αποποίηση της θηλυκότητάς μας δεν είναι η λύση. Εδώ η μόδα μπορεί να βοηθήσει στην ανάκτηση της θηλυκής μας δύναμης".
Μόδα η διασκεδαστική
Η 38χρονη Άννα δούλευε χρόνια ως σύμβουλος μάρκετινγκ και σήμερα έχει τη δική της επιχείρηση διαδικτυακών πωλήσεων. "Ήμουν χρόνια αναγκασμένη να φοράω γκρι, μπλε και μαύρα ταγέρ. Όταν παραιτήθηκα, αναζήτησα το στυλ μου. Το βρήκα και επενδύω πλέον μόνο στα πολύχρωμα outfits. Όσο περισσότερο νιώθω πως ανθίζω στη ζωή μου, τόσο πιο όμορφα αισθάνομαι. Γνωρίζω πλέον καλά τον εαυτό μου, οπότε δε φοβάμαι το βλέμμα των άλλων". "Είναι αυτονόητο ότι το να νιώθεις καλά φορώντας ένα ρούχο συνδέεται με την προσωπική ισορροπία" λέει για την Άννα η Isabel Korolitski και καταλήγει: "Τα ρούχα, λοιπόν, σηματοδοτούν την κοινωνική προσμονή: ντυνόμαστε όπως θα θέλαμε να είμαστε. Αλλά είναι επίσης ένα μέσο πριν από την αναζήτηση της αυθεντικότητας".
Φωτογραφίες: Madame Figaro France
