Ήρθε τo τέλος του #bodypositivity;
Η Christina Applegate, που διαγνώστηκε το 2021 με σκλήρυνση κατά πλάκας, ανέβηκε στη σκηνή των φετινών βραβείων Emmy με τη βοήθεια του μπαστουνιού της και του οικοδεσπότη της βραδιάς Anthony Anderson, ενώ το κοινό τη χειροκροτούσε με ενθουσιασμό και σηκώθηκε όρθιο για να την τιμήσει. Η ηθοποιός είπε συγκινημένη: "Σας ευχαριστώ πολύ. Θεέ μου! Με κάνετε να ντρέπομαι που με υποδέχεστε όρθιοι. Έχω να σας πω ένα νέο: Έχω αδυνατίσει, αλλά όχι από το Ozempic".
Αντίστοιχα, στην (περσινή) 95η απονομή των βραβείων Όσκαρ ο παρουσιαστής Jimmy Kimmel τρόλαρε το κοινό με μια ανάλογη ατάκα: "Κοιτάζοντας γύρω μου και βλέποντας όλους εσάς σε αυτή την αίθουσα, δεν μπορώ παρά να αναρωτηθώ: "Κάνει το Ozempic για μένα;”". Ο λόγος για το διάσημο πλέον φάρμακο για τον διαβήτη που τα τελευταία χρόνια πλασάρεται ως ό,τι πιο αποτελεσματικό για γρήγορο αδυνάτισμα.
Η πρώτη φορά που εμφανίστηκε στο προσκήνιο ως το νέο "it drug" Ozempic ήταν όταν η Kim Kardashian βρέθηκε στο Met Gala του 2022 φορώντας ένα από τα iconic φορέματα της Marilyn Monroe. Η εμφάνισή της αποτέλεσε θέμα συζήτησης και όλοι προσπαθούσαν να μάθουν ποιο ήταν το μεγάλο μυστικό για το φανερά αδυνατισμένο σώμα της. Όπως πολύ γρήγορα διέρρευσε η ίδια η influencer, το μυστικό ήταν συγκεκριμένο φάρμακο.
Πριν από λίγους μήνες και ο Elon Musk ομολόγησε στο X (πρώην Twitter) ότι το μυστικό του για την απώλεια βάρους είναι η διαλειμματική νηστεία και το Wegovy, ένα άλλο φάρμακο για τον διαβήτη, που περιέχει την ίδια δραστική ουσία, τη σεμαγλουτίδη. Το Wegovy, όπως και το Ozempic, είναι εγκεκριμένα από τον αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) για απώλεια βάρους σε άτομα με παχυσαρκία και είναι και τα δύο σε έλλειψη.
Όσο για την Oprah Winfrey, μετά από μήνες εικασιών και φημών παραδέχτηκε τελικά ότι κατέφυγε επίσης στη χρήση φαρμάκου προκειμένου να χάσει βάρος, συμπληρώνοντας ότι η κίνηση αυτή αποτελεί μια "ανακούφιση". Η Oprah ανέκαθεν μιλούσε ανοιχτά για το θέμα του βάρους της, καθώς κάποια στιγμή έφτασε να ζυγίζει 108 κιλά. Αν και δεν αποκάλυψε ποιο ακριβώς φάρμακο πήρε και αν ήταν όντως το φάρμακο για τον διαβήτη τύπου 2, σχεδόν το "φωτογράφισε" στις δηλώσεις της.
Ακόμη ένας fan του Ozempic είναι και ο πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας Boris Johnson, ο οποίος δήλωσε τον προηγούμενο Ιούνιο στην εφημερίδα Daily Mail: "Το θαυματουργό φάρμακο, που είχα την ελπίδα ότι θα σταματούσε τις επιδρομές μου στο ψυγείο για τσένταρ και τσορίθο στις εντεκάμισι το βράδυ, δε λειτούργησε για μένα". Επιπλέον, παραδέχτηκε: "Φοβάμαι ότι αποφάσισα πως δεν μπορώ να συνεχίσω, αλλά εξακολουθώ να πιστεύω ότι θα μπορούσε να αλλάξει τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων".
Αλλά όλα αυτά (σχετικά με τα "διάσημα κιλά") δεν προκαλούν σε κανέναν έκπληξη, μιας και το Χόλιγουντ είναι έτσι κι αλλιώς μια βιομηχανία η οποία στηρίζεται στα μη ρεαλιστικά πρότυπα. Ανέκαθεν οι σταρ, για να παραμείνουν αδύνατοι ή να αδυνατίσουν σε χρόνο dt, χρησιμοποιούσαν τα πάντα: από πλύσεις εντέρου και "ενέσεις βιταμινών" μέχρι χάπια με βάση την αμφεταμίνη. Και εμείς τους ακολουθούσαμε. Τι γίνεται όμως όταν μπαίνουν στο παιχνίδι ουσίες που προορίζονται για άλλες παθήσεις, τις οποίες μάλιστα "διαφημίζουν" influencers με εκατομμύρια followers;
Θέλω να χάσω 3 κιλά σε 3 ώρες. Μπορώ;
Το φαινόμενο Ozempic είναι ακόμα ένα παράδειγμα που υπογραμμίζει ότι, παρά τις καμπάνιες για συμπερίληψη και διαφορετικότητα, η βιομηχανία του "γρήγορου" και "χωρίς κόπου αδυνατίσματος" εξακολουθεί να είναι ζωντανή και δραστήρια, καθώς είναι εκατομμύρια οι άνθρωποι που για την απόκτηση του skinny σώματος επιλέγουν να ταλαιπωρήσουν τον οργανισμό τους με άγνωστες ακόμα παρενέργειες.
Όσον αφορά, πάντως, τη Novo Nordisk, την εταιρεία που επινόησε τα "θαυματουργά" ενέσιμα φάρμακα Ozempic και Wegovy, μπορεί να πανηγυρίζει ότι πέτυχε κάτι εξαιρετικά σπάνιο: τις τελευταίες ημέρες η χρηματιστηριακή της αξία υπερέβη τα 450 δισ. δολάρια, ποσό μεγαλύτερο από το συνολικό ΑΕΠ της Δανίας για το 2022, ενώ αναδείχτηκε στην πιο ακριβή εισηγμένη εταιρεία της Ευρώπης, πολυτιμότερη και από τον όμιλο ειδών πολυτελείας LVMH!
Τι είναι ακριβώς το Ozempic;
Όπως εξηγεί η δρ Μαρία Παυλάτου, ενδοκρινολόγος-διαβητολόγος και διευθύντρια Ενδοκρινολογίας, Σακχαρώδους Διαβήτη και Μεταβολισμού στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, "πρόκειται για ένα ενέσιμο φάρμακο που αναπτύχθηκε για την αντιμετώπιση του διαβήτη τύπου 2. Η δραστική ουσία που περιέχει ονομάζεται "σεμαγλουτίδη” και σχετίζεται με τους υποδοχείς του πεπτιδίου GPL-1 (μια ορμόνη που παράγεται φυσικά στο έντερο). Δρα με τον ίδιο τρόπο με το πεπτίδιο GPL-1, αυξάνοντας την ποσότητα της ινσουλίνης που απελευθερώνεται από το πάγκρεας μετά τη λήψη τροφής. Αυτό συντελεί στον έλεγχο των επιπέδων της γλυκόζης στο αίμα προκαλώντας αίσθημα έντονου κορεσμού. Με λίγα λόγια, ο ασθενής αισθάνεται "γεμάτος” πιο γρήγορα και για πολλή ώρα".
Όμως, όπως συμβαίνει με όλα τα φάρμακα, δε λείπουν οι παρενέργειες. Οι πιο συχνές που έχουν αναφερθεί είναι ναυτία, εμετός και διαταραχές στο γαστρεντερικό σύστημα, ενώ, σύμφωνα με μελέτες, τα αποτελέσματα του φαρμάκου διαρκούν μόνο όσο διαρκεί η συστηματική χρήση. Σταματώντας το, η αίσθηση της πείνας και ενδεχομένως τα κιλά θα επανέλθουν.
Πάντως, μόνο στο TikTok το hashtag #Ozempic έχει 1,3 δισ. προβολές αυτή τη στιγμή, ενώ οι αναζητήσεις στο Google παγκοσμίως εμφανίζουν έντονα αυξητική τάση. Η μανία για την απόκτηση του φαρμάκου οδηγεί ακόμα και απόλυτα υγιείς ανθρώπους να "βαφτίζονται" από τους γιατρούς τους διαβητικοί, ώστε να εξασφαλίσουν συνταγή για το φάρμακο, ή να το παίρνουν με συνταγή συγγενών που είναι διαβητικοί.
Στην Ευρώπη μπορεί κάποιος να αγοράσει τα συγκεκριμένα σκευάσματα χωρίς ιατρική συνταγή, πληρώνοντας το ποσό των 110 έως 413 ευρώ για μια μηνιαία θεραπεία. Αυτή όμως η τεράστια ζήτηση έχει ως αποτέλεσμα να παρουσιάζεται σημαντική έλλειψη στα φαρμακεία και οι διαβητικοί να στερούνται ένα φάρμακο που όντως έχουν ανάγκη, καταφεύγοντας πολλές φορές σε λιγότερο αποτελεσματικές επιλογές θεραπείας ή αποκτώντας το μέσω παραγγελίας από άλλες χώρες – κάτι που τους στοιχίζει έως και πενταπλάσια ποσά από την τιμή του.
Η χονδροφοβία είναι ακόμα εδώ
Πέρα από τις όποιες παρενέργειές του, όπως τονίζουν οι ειδικοί, τόσο το Ozempic όσο και το νέο "αδελφάκι" του, Wegovy (έχει ήδη εγκριθεί στο Ηνωμένο Βασίλειο ως βοήθημα απώλειας βάρους), αποτελούν δύο επικίνδυνους ρυθμιστές για τα άτομα που πάσχουν ή είναι ευάλωτα σε διατροφικές διαταραχές.
Την ίδια στιγμή η επιτυχία τους αποκαλύπτει περίτρανα πόσο πολύ η κοινωνία μας εξακολουθεί να απεχθάνεται τους παχύσαρκους ανθρώπους, αλλά και είναι ενδεικτική του πόσο ακραία μέτρα μπορούν να πάρουν κάποιοι που είναι ήδη σωματικά υγιείς προκειμένου να είναι πιο αδύνατοι. Μετά τη "φαρισαϊκή" περίοδο του body positivity φαίνεται πως κινούμαστε πλέον προς την αντίθετη κατεύθυνση.
Παρόλο δηλαδή που προσποιούμαστε πως κάναμε πρόοδο ως κοινωνία μιλώντας για την αποδοχή της εικόνας του σώματος πέρα από στερεότυπα και καταγγέλλοντας το fat shaming, τα νούμερα για τα ενέσιμα φάρμακα απώλειας βάρους επιβεβαιώνουν ότι το χοντρό σώμα εξακολουθεί να θεωρείται "ανεπιθύμητο".
Όπως σημειώνει η Αλεξάνδρα Πάλλη, ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια και διδάκτωρ Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, "η προκατάληψη του βάρους αποτελεί ένα ζήτημα καλά τεκμηριωμένο, ιδιαίτερα στον εργασιακό χώρο, με μελέτες που δείχνουν ότι τα άτομα με παχυσαρκία αμείβονται και προάγονται λιγότερο κατά μέσο όρο από τους πιο αδύνατους συναδέλφους τους.
Οι άνθρωποι που είναι –και φαίνονται– πιο καλλίγραμμοι και πιο γυμνασμένοι απολαμβάνουν ένα "φωτοστέφανο” υγείας, ενώ συχνά και εντελώς εσφαλμένα υποθέτουμε ότι είναι πιο σκληρά εργαζόμενοι και προσανατολισμένοι στους στόχους τους. Η μεροληψία ως προς το βάρος είναι μία από τις πιο ύπουλες μορφές διακρίσεων στον εργασιακό χώρο, καθώς τα βαρύτερα άτομα συχνά χαρακτηρίζονται τεμπέληδες ή απείθαρχοι.
Αλλά αυτή η επιχειρηματολογία ήταν πάντα επισφαλής και η υπόθεση ότι ένας υπάλληλος που έχει την πειθαρχία να παραμείνει αδύνατος έχει και την κατάλληλη πειθαρχία στην εργασία του μπορεί να είναι εντελώς λανθασμένη. Το μέγεθος από μόνο του είναι αναξιόπιστος δείκτης της ικανότητας ή της εργασιακής ηθικής κάποιου".
Πόσα είσαι έτοιμη να θυσιάσεις για ένα αδύνατο σώμα;
Σύμφωνα με τη δρα Μαρία Παυλάτου, δεν έχει υπάρξει μακροχρόνια μελέτη του φαρμάκου για άτομα χωρίς ασθένειες του σακχάρου στο αίμα που το λαμβάνουν. Μόνο μαρτυρίες ότι κάποιοι αισθάνονται κουρασμένοι ή νιώθουν ναυτία, πληρώνοντας χιλιάδες ευρώ για να κάνουν ενέσεις με ένα σκεύασμα για το οποίο δε γνωρίζουν πολλά – εκτός από το ότι φαίνεται να λειτουργεί. "Επειδή το φάρμακο είναι σχετικά νέο, δεν είναι σαφές ποιες θα μπορούσαν να είναι οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις, ιδίως αν κάποιος δεν είναι διαβητικός" τονίζει η ειδικός.
Ο FDA στον ιστότοπό του σημειώνει: "Έχουν αναφερθεί ανεπιθύμητες ενέργειες κατά τη χρήση της σεμαγλουτίδης, αλλά πρόκειται για αντιδράσεις που αναφέρονται οικειοθελώς από έναν πληθυσμό αβέβαιου μεγέθους και δεν είναι πάντα δυνατό να εκτιμηθεί αξιόπιστα η συχνότητά τους ή να αποδειχθεί αιτιώδης σχέση με την έκθεση σε φάρμακα". Εμείς θα κρατήσουμε μια δήλωση της Αμερικανίδας ηθοποιού Amy Schumer, που μοιράστηκε την εμπειρία της με το Ozempic κατά τη διάρκεια μιας εμφάνισής της τον Ιούνιο του 2023 στο Watch What Happens Live, εξηγώντας ότι το να είσαι μαμά είναι δύσκολο, πόσο μάλλον αν θέλεις να χάσεις βάρος.
Αν και κατάφερε πράγματι να αδυνατίσει με τη βοήθεια του Ozempic, δήλωσε ότι η χρήση του την έκανε να νιώθει "τόσο άρρωστη", που δεν μπορούσε να παίξει με τον γιο της. "Ήμουν τόσο αδύναμη, που μου πετούσε μια μπάλα να παίξουμε και δεν μπορούσα να κουνηθώ". Αυτό την έκανε, τελικά, να αποφασίσει ότι το Ozempic δεν ήταν για εκείνη. Μήπως δεν είναι ούτε για σένα;
Ευχαριστούμε τη δρα Μαρία Παυλάτου, ενδοκρινολόγο-διαβητολόγο και διευθύντρια Ενδοκρινολογίας, Σακχαρώδους Διαβήτη και Μεταβολισμού στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, και την Αλεξάνδρα Πάλλη, ψυχολόγο-ψυχοθεραπεύτρια και διδάκτορα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών – ΕΚΠΑ.
