Η επιστροφή του ρομαντισμού

Καθισμένη στο βαγόνι του μετρό, κοιτάζω απέναντί μου μια νεαρή κοπέλα με ροζ μαλλιά και χρωματιστά τατουάζ να διαβάζει προσηλωμένη. Το εξώφυλλο του βιβλίου γράφει: "William Blake, Poems". Η εικόνα αυτή με ξαφνιάζει ευχάριστα. Με ταξιδεύει σε σελίδες λογοτεχνίας, σε σενάρια αθωότητας, εκεί όπου ό,τι δείχνει ρομαντικό δεν είναι μελό και βαρετό, αλλά αγνό και όμορφο. Ο ρομαντισμός ως κίνημα αναπτύχθηκε στη δυτική Ευρώπη στα τέλη του 18ου αιώνα και επηρέασε από τη λογοτεχνία και τις εικαστικές τέχνες μέχρι τη μουσική. Συνδέεται με το συναίσθημα, την ελευθερία στην έκφραση, την αποστασιοποίηση από τη στεγνή λογική. Έλκεται από το σκοτάδι του Μεσαίωνα, διατυπώνεται σε ιστορικά μυθιστορήματα του Sir Walter Scott, σε ήρωες του Victor Hugo και του Alexandre Dumas, στις νότες του Beethoven και του Brahms, στους πίνακες του Théodore Géricault και του Eugène Delacroix.

Όταν η λογική ξεπέρασε το συναίσθημα

Στο πρόσφατο παρελθόν ο μινιμαλισμός και η λογική συχνά συνοδεύονταν από απομυθοποίηση και κυνισμό. Ηλεκτρονική μουσική, κουλτούρα των ναρκωτικών, διαπροσωπικές σχέσεις σε κοινωνικά δίκτυα, μηδενισμός και άρνηση, αντίσταση σε ό,τι "ροζίζει". Ο ρομαντισμός δεν έχει θέση εδώ. Οικονομική κρίση και αλματώδης εξέλιξη της τεχνολογίας, γέννηση των social media, καταιγισμός από fake news, ριάλιτι και σελέμπριτι που τιμολογούν την προσωπική τους ζωή. Το ρομαντικό ως κίνηση, πράξη και στυλ θεωρείται φλύαρο, κλισέ, μελοδραματικό. Και ύστερα, το 2020, πατήσαμε απότομα φρένο, καθώς ήρθε η εποχή της πανδημίας, της απομόνωσης... Πλέον ζούμε με τον φόβο ενός ιού, αλλά και με την πραγματικότητα της οικολογικής κρίσης. Οι δυστοπικές εικόνες του Χόλιγουντ στα ’00s δεν είναι πια σκηνή ταινίας, είναι σκηνή τηλεοπτικού δελτίου. Εκπαιδευόμαστε στο τι σημαίνει η μετα-Covid εποχή, πώς οργανωνόμαστε για την έλλειψη ενεργειακών πόρων, πώς θα προστατευτούμε από τις φυσικές καταστροφές χειμώνα-καλοκαίρι. Η απειλή της τρομοκρατίας καθιστά απαγορευτική την αίσθηση της απόλυτης ελευθερίας ακόμα κι όταν ταξιδεύεις, ενώ οι φωτογραφίες των δυνάμει συντρόφων και εραστών στο Tinder εναλλάσσονται με τρομακτική ταχύτητα με μία κίνηση του δαχτύλου.

Η Σμαρούλα Κυριαζίδη, σεξολόγος-ψυχοθεραπεύτρια, σχολιάζει σχετικά: "Το άγχος, ο θυμός και ο φόβος πήραν τη θέση του αυθορμητισμού, της ανεμελιάς και της όποιας ρομαντικής διάθεσης. Η εμπειρία μου ακούγοντας ιστορίες θεραπευομένων είναι ότι κατά τη διάρκεια των lockdowns οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης πήραν φωτιά, καθώς και η fast επαφή μεταξύ των εραστών. Κύριος στόχος ήταν η ψυχική επιβίωση και η εκτόνωση της έντασης που η ίδια η κατάσταση επέφερε. Όταν όμως η ανάγκη για επαφή με όποιο κόστος μπαίνει από την πόρτα, ο ρομαντισμός βγαίνει από το παράθυρο". Τα πράγματα ωστόσο τα τελευταία χρόνια δείχνουν να αλλάζουν, οι ρομαντικοί επανέρχονται.

Ο θρίαμβος του Bridgerton

Η μουσική συνήθως εκφράζει τις κοινωνικές τάσεις. Μπάντες όπως οι Florence + The Machine αναβιώνουν τον ρομαντισμό και τον εντάσσουν στο σήμερα. Κομμάτια όπως το How Big, How Blue, How Beautiful σημειώνουν επιτυχία περιγράφοντας τις πτυχές της ρομαντικής αγάπης. Ο Nick Cave γίνεται στους στίχους του πιο λυρικός και σκοτεινός αποθεώνοντας τη δαιμονισμένη αγάπη. Ρομαντικά μυθιστορήματα όπως το Λογική και ευαισθησία της Jane Austen και τα Ανεμοδαρμένα ύψη της Emily Brontë, ο Δον Κιχώτης του Θερβάντες γίνονται ξανά θέμα συζήτησης και κινηματογραφικής επαναπροσέγγισης. Ρομαντικές σειρές εποχής θριαμβεύουν στο Netflix, όπως το Bridgerton, το Outlander και το Mr. Sunshine. Το Emily in Paris κλέβει την καρδιά των κοριτσιών. Η απαγγελία ποιημάτων επανέρχεται ως performance σε μπαρ του Λονδίνου και του Παρισιού. H Amanda Palmer γνωρίζει μεγάλη επιτυχία σαν ρομαντική punk ιέρεια και ο σύντροφός της Neil Gaiman, συγγραφέας των πιο σκοτεινών ρομαντικών παραμυθιών, συνοδεύει το νανούρισμα των πιτσιρικιών. Οι πωλήσεις των ρομαντικών ιπποτών του Italo Calvino αυξάνονται και το πρότυπο του Mr. Darcy επανέρχεται.

Το φθινόπωρο του 2021 μια μεγάλη ιστορική έκθεση αφιερωμένη εξ ολοκλήρου στην Ελλάδα, με τίτλο Paris-Athènes. Naissance de la Grèce moderne 1675-1919, εξυμνεί από μια σκοπιά τη ρομαντική Ελλάδα ως αισθητικά και κοινωνικά επίκαιρη. Ο πίνακας του Ιάκωβου Ρίζου Αθηναϊκή βραδιά ή Στην ταράτσα (1897) φιγουράρει στην αφίσα της έκθεσης αλλά και στη γυάλινη πρόσοψη της Εθνικής Πινακοθήκης παγώνοντας για λίγο τον χαμένο χρόνο μας στη βουή της σύγχρονης πόλης: Σε μια ταράτσα νεοκλασικού αρχοντικού της Αθήνας υπό το φως του δειλινού ένας άνδρας με στολή αξιωματικού ιππικού κρατά στο χέρι του ένα βιβλίο και απαγγέλλει ποίηση σε δύο κομψές νεαρές γυναίκες που τον ακούν γοητευμένες.

Δες κι εδώ 10 τρόπους να αποβάλεις τη μελαγχολία. 

Η μόδα αγαπάει τα βολάν

Τα ρομαντικά prints κλέβουν την παράσταση σε πολλές πασαρέλες για τη σεζόν Φθινόπωρο/Χειμώνας 2021-2022. Το βλέπουμε σε σχεδιαστές όπως ο Dion Lee, που προτείνει οι κορσέδες του να φοριούνται με τζιν, και η Ulla Johnson, που δημιουργεί υπέροχα ρομαντικά πλεκτά με φουσκωτά μανίκια. H υψηλή ραπτική οίκων όπως οι Valentino και Chanel αποθεώνει τον όγκο, τις παστέλ αποχρώσεις, τις "ευγενικές" λεπτομέρειες. Τα "vandyke points", όπως ονομάζονται τα φινιρίσματα με "μύτες" σε μανίκια και γιακάδες, που θυμίζουν πορτρέτα ευγενών του 17ου αιώνα φιλοτεχνημένα από τον Anthony van Dyck, επιστρέφουν σε φορέματα και παλτό.

Η Ελληνίδα designer Lila Nova, η οποία σχεδιάζει φορέματα που έχουν σαφείς επιρροές από τον ρομαντισμό, σημειώνει: "Σε αυτή τη φάση της μόδας η γυναίκα, έχοντας αγωνιστεί για τα δικαιώματά της, κατακτά εκ νέου τη θηλυκότητα και τον συναισθηματισμό της, χωρίς να αισθάνεται ευάλωτη. Στοιχεία όπως οι δαντέλες, οι λεπτομέρειες από βολάν και τα κοκτέιλ φορέματα για τις καθημερινές εμφανίσεις επανέρχονται, όπως και οι λεπτεπίλεπτες σιλουέτες που ακολουθούν το σχήμα του σώματος". Τα καταστήματα ρούχων έχουν γεμίσει ξανά με μακριά φλοράλ φορέματα και τοπ με φουσκωτά μανίκια, ζεστά "κοριτσίστικα" χρώματα και αέρινα υφάσματα.

Ρεαλισμός vs ρομαντισμός

Αν δεχτούμε ότι οι τάσεις γεννιούνται στις μητροπόλεις του κόσμου, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε ότι αυτή τη στιγμή στη Νέα Υόρκη οι ρομαντικοί πολλαπλασιάζονται. Τα πιο δημοφιλή κλαμπ διοργανώνουν πάρτι με θέμα τα πολυτελή balls της βικτοριανής εποχής και τα βεστιάρια ανανεώνονται. Μπαρ όπως το Diamond Lil στο Greenpoint και το Bemelmans Bar με τις ρομαντικές τοιχογραφίες γίνονται talk of the town. Αλλά και στην Αθήνα επιστρέφουν οι βελούδινοι καναπέδες και οι μπαρόκ λεπτομέρειες σε μαγαζιά και εστιατόρια – φυσικά το ημίφως των κεριών δεν έφυγε ποτέ. Επειδή όμως ο ρομαντισμός ταυτίζεται κυρίως με τις ερωτικές σχέσεις, ποιες είναι οι αλλαγές προς το... ρομαντικότερο που εντοπίζουμε εκεί;

Η ψυχολόγος Γεωργία Χριστίνα Κανελλοπούλου εξηγεί: "Ένα καινούριο δεδομένο που έφεραν η πανδημία και ο εγκλεισμός θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι η αύξηση του ρομαντικών στιγμών ως ανάγκης συναισθηματικής επικοινωνίας, εγγύτητας και μοιράσματος, κάτι που έλειψε σε όλους μας τα τελευταία δύο χρόνια. Ειδικά αυτό παρατηρείται στις νέες σχέσεις, όπου οι σύντροφοι είχαν τον χρόνο για διαδικτυακή επικοινωνία, αλλά εν μέσω πανδημίας δεν τους δόθηκε η ευκαιρία να εκφράσουν τη ρομαντική τους πλευρά, κάτι που προσπαθούν έντονα στη μετα-κανονικότητα. Για πολλούς ο ρομαντισμός είναι τρόπος ζωής, νοοτροπίας και κουλτούρας, δεν μπορούν και δε θέλουν να εκφραστούν αλλιώς, με όποιο κόστος κι αν έχει αυτό στην ερωτική τους ζωή, όπως η δημιουργία προσδοκίας της τέλειας σχέσης".

Το σίγουρο είναι ότι στις γυναίκες πάντα μας άρεσε να μας ανοίγουν την πόρτα, να μας προσφέρουν λουλούδια. Όμως ο πρόσφατος παγκόσμιος εγκλεισμός κινητοποίησε ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού που δεν αποδέχεται την απομόνωση ως κανονικότητα και την οθόνη ως υποκατάστατο των αισθήσεων και πλέον στρέφεται σε ό,τι θυμίζει αγνότητα, ζωηρή έκφραση συναισθήματος και αισθησιασμό. Υπό τους ήχους του Something About Us των Daft Punk, του τραγουδιού με το πιο ρομαντικό ίσως μουσικό βίντεο, παρατηρώ την κοπέλα στο βαγόνι και αναρωτιέμαι αν ο λόρδος Byron και ο John Keats θα της φαίνονταν ερωτεύσιμοι. Στο τέλος της ημέρας, αυτό που μετράει είναι ότι, αν ως κοινωνία έχουμε βυθιστεί στη δίνη του ρεαλισμού, ο ρομαντισμός μπορεί να αναδειχτεί σε μια κάποια λύση.

Διάβασε κι εδώ: Burnout | 12 σημάδια ότι φλερτάρεις επικίνδυνα με την επαγγελματική εξουθένωση

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για Mόδα, Ομορφιά, Συγχρονη Ζωή, Πολιτισμό, Design και Γαστρονομία στο madamefigaro.gr