Όταν η αγαπημένη συγγραφέας των παιδικών μας χρόνων είχε μιλήσει στο MadameFigaro.gr
Είναι τόσα πολλά αυτά που θέλω να της πω. Θέλω να της πω για τις ιστορίες των παππούδων μου από τον Εμφύλιο και τις εξορίες, που τα βιβλία της με βοήθησαν, όταν ήμουν παιδί, να καταλάβω, αλλά και για τα καλοκαίρια μου στη Σάμο, που μόλις το πλοίο έπιανε Βαθύ ζητούσα από τη μαμά μου να μού δείξει κατά που πέφτει το Λαμαγάρι και φανταζόμουν πώς θα ήταν να περνούσα τις διακοπές μου εκεί με τη Μυρτώ, τη Μέλια και τα "παιδιά από τα τσαρδάκια", το Καπλάνι που, σε ηλικία 8 ετών ανακάλυψα ότι είναι υπαρκτό, και δεν ησύχαζα αν δε με πήγαιναν να το δώ –κάθε Καλοκαίρι που βρισκόμασταν στο νησί. Για τα βράδια που (αφού δεν είχα αδερφή) ρωτούσα τον εαυτό μου "ΕΥ- ΠΟ; ΛΥ- ΠΟ;", πριν πέσω για ύπνο, αλλά και για τον Πέτρο και τον Μεγάλο του Περίπατο, την Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα, την Αντίσταση, τον Εμφύλιο, την προσφυγιά στην Τασκένδη, τη Μόσχα, και μετά -στη Χούντα- το Παρίσι, για τη Ζωρζ Σαρρή, τον Κουν, τον Σεβαστίκογλου, τον Ταρκόφσκι, που μας ενημέρωσε ότι, όταν ήταν φοιτητής, έκανε baby sitting στο γιο της, και τόσα ακόμα.
Αντ’ αυτών, το μόνο που καταφέρνω να της πω, όταν την εντοπίζω στις πρώτες σειρές του Παλλάς, λίγο πριν ξεκινήσει την ομιλία της στη σκηνή του TEDxAthens, είναι τα γνωστά κλισέ, πόσο αγαπώ τα βιβλία της από πολύ μικρή, και να της ζητήσω να μού υπογράψει το Καπλάνι της Βιτρίνας. "Είναι η πρώτη έκδοση", παρατηρεί, νιώθοντας -υποθέτω- και η ίδια αμήχανη από την "επίθεση αγάπης" που με κάνει να χάνω τα λόγια μου. Και ναι, το Καπλάνι μου, είναι το ίδιο που διάβασε η μαμά μου, σε ηλικία 14- 15 χρονών και αγάπησε και αυτή, όσο εγώ.
Ποτέ δεν πίστευα ότι το δέος προς κάποιον είναι πολύ δίκαιο συναίσθημα γιατί του αφαιρεί την ανθρώπινη ιδιότητα και στερεί, σε αυτόν που το νιώθει, την δυνατότητα να κρίνει, ως ίσος προς ίσο, τον απέναντί του. Όμως, αυτή είναι μία από τις ελάχιστες φορές στην ενήλικη ζωή μου που νιώθω κάτι πολύ κοντά σε αυτό, μαζί με συγκίνηση και αγάπη, για μία συγγραφέα που, εκτός από το ότι ψυχαγωγεί, νιώθω ότι και μορφώνει από γενιά σε γενιά, χιλιάδες παιδιά που μεγάλωσαν –και εξακολουθούν να μεγαλώνουν- με τα βιβλία της. Και γι’ αυτό νιώθω ότι της χρωστάμε ένα μεγάλο "ευχαριστώ".
Πριν μερικές μέρες σας είδαμε στη σκηνή του TEDxAthens. Γιατί αποφασίσατε να συμμετάσχετε σε αυτό, και πώς σας φάνηκε η εμπειρία;
Θεώρησα μεγάλη μου τιμή να είμαι μία από τους ομιλητές του ΤEDxAthens γιατί σ’ αυτές τις δύσκολες μα και θλιβερές, μπορώ να πω, μέρες που ζούμε το TEDxAthens με τις δραστηριότητές του είναι σαν μια φωτεινή αχτίδα. Όταν ανέβηκα στη σκηνή και κοίταξα κάτω στην κατάμεστη αίθουσα και είδα κυρίως νέα παιδιά με λαμπερά μάτια που περίμεναν να ρουφήξουν τα λόγια μου, τότε πήρα κουράγιο κι άρχισα να τους μιλώ χωρίς από τα πριν προετοιμασμένο λόγο, αλλά μέσα από την ψυχή μου. Ένιωσα πως τους άγγιζαν τα λόγια μου και ένα αόρατο κύμα περνούσε ανάμεσά μας.
Εξακολουθείτε να γράφετε; Αν ναι, τι σας εμπνέει σήμερα;
Συνεχίζω να γράφω γιατί αυτό ξέρω να κάνω. Αυτό που με εμπνέει είναι η ζωή. Πάντα υπάρχουν πολλά πράγματα που θέλεις να αφηγηθείς.
Στο τέλος της ομιλίας σας τονίσατε τη σημασία του να είμαστε αισιόδοξοι και να διατηρούμε την ελπίδα μας ζωντανή. Στη σημερινή εποχή που τα πλαίσια και τα οράματα δεν είναι εξίσου εμφανή με αυτά της δικής σας, τι περιθώρια έχουν οι νέοι άνθρωποι να συνεχίσουν να ελπίζουν;
Για τη δική μου γενιά φυσικά και όλα ήταν πιο "εύκολα" γιατί υπήρχε όραμα. Αναρωτιέμαι όμως μήπως είναι καλύτερα τα σημερινά παιδιά να μην είναι προσκολλημένα σε ένα όραμα αλλά να βάζουν στόχους έστω και μικρούς που κάποτε θα ενωθούν σ’ ένα μεγάλο παζλ. Το πλήθος των εθελοντών του TED x δείχνει πως τα νέα παιδιά αναζητούν κάτι που θα τους ανεβάσει ψυχικά και θα ξεφύγουν από την καθημερινή μιζέρια.
Ακούγοντάς σας στην σκηνή του TEDxAthens αλλά και διαβάζοντας το βιβλίο σας, "Με μολύβι Φάμπερ Νο.2", μάθαμε ότι ήρθατε σε επαφή με πολύ σημαντικούς ανθρώπους. Ποιος σας εντυπωσίασε περισσότερο και γιατί;
Σίγουρα ο Κουν. Με την αγάπη και το πάθος για το θέατρο που παρ’ όλη την πείνα που περνούσαν και ο ίδιος και οι ηθοποιοί του, οι περισσότεροι νέοι, κατάφερε μέσα στη μαύρη Κατοχή να δώσει ανάσα στον κόσμο και να τους μάθει ένα καινούργιο αληθινό θέατρο.
Είπατε ότι αν υπάρχει κάτι που θα θέλατε να μην έχετε ζήσει, αυτό είναι ο Δεκέμβρης του ’44. Υπάρχει κάτι που θα θέλατε να ξαναζήσετε;
Θα ήθελα να ξαναζήσω τη μέρα της απελευθέρωσης της Αθήνας στις 12 Οκτωβρίου του 1944, που ούτε τη γιορτάζουμε ούτε καν την αναφέρουμε σαν Ιστορία. Στα σχολεία που πηγαίνω και συζητώ με τα παιδιά, όταν τους ρωτώ κανένα μα κανένα δεν ξέρει αυτή τη μεγάλη μέρα.
Αυτό που αρκετοί ίσως δεν ξέρουν είναι ότι το "Καπλάνι της Βιτρίνας" είναι υπαρκτό, και βρίσκεται στη Σάμο. Ανήκε όντως στην οικογένειά σας, και, αν ναι, πώς βρέθηκε εκεί;
Το "Καπλάνι της βιτρίνας" που τώρα βρίσκεται στο παλαιοντολογικό μουσείο της Σάμου, βρισκότανε πραγματικά στο σαλόνι στο σπίτι του παππού μέσα στη βιτρίνα του. Πριν δέκα περίπου χρόνια έμαθα την ιστορία του από έναν μαθητή του παππού μου που ήταν 98 χρονών με μνήμη όμως ελέφαντα. Αυτός μου διηγήθηκε λοιπόν πως ένας βοσκός με τον γιο του έβλεπαν το πρωί να λείπουν πρόβατα από τη στάνη και άλλα τα έβρισκαν μισοφαγωμένα. Παραφύλαξαν όλη νύχτα και προς το ξημέρωμα είδαν ένα παράξενο άγριο ζώο σαν τίγρη να βγαίνει κολυμπώντας από τη θάλασσα και να ορμά στα ζώα. Σήκωσαν το δίκαννο και το σκότωσαν. Στη Σάμο δεν υπήρχαν άγρια ζώα, κατάλαβαν λοιπόν πως ερχότανε κολυμπώντας από την Τουρκία που η απέναντι στεριά απείχε μόνο 500 μέτρα. Τώρα ποιος το βαλσάμωσε και το πούλησε στην αδελφή του παππού μου, δεν ήξερε ο μαθητής του να μου πει. Εγώ πάντως το θυμάμαι μέσα στη βιτρίνα του από τον καιρό που γεννήθηκα.
Ανήκετε σε μία γενιά Αριστερών που με μακρά θητεία στους κοινωνικούς αγώνες. Τι άφησαν πίσω αυτοί οι αγώνες;
Αγάπη για τη ζωή και για τους ανθρώπους.
Ποια είναι τα αγαπημένα σας βιβλία;
Είναι τόσα πολλά, πού να τα αριθμήσω!
Τι διαβάζουν τα εγγόνια σας;
Τα εγγόνια μου είναι μεγάλα, 25 και 28 χρονών, διαβάζουν τα πάντα. Ακόμα και Άλκη Ζέη.
