Πώς η τάση του να μην έχεις δίπλωμα έχει ωφελεί για τη ψυχική και σωματική μας υγεία.
Δε μου φαινόταν. Ειδικά όταν στα 16 έκανα την επανάστασή μου και τους δικούς μου έξω φρενών ανακοινώνοντας ότι θα βγάλω δίπλωμα για 50άρι. Ούτε μου φαίνεται. Επειδή εξυπακούεται. Θεωρείται (από τους άλλους) δεδομένο. Όχι ότι δεν το έχω αποπειραθεί πολύ, πολύ παλιά σε αυτοκίνητα και μηχανάκια φίλων, σε ερημιές και εξοχές. Ούτε έχω να καταθέσω κάποια τραυματική εμπειρία, η οποία να λειτούργησε, ας πούμε, αποτρεπτικά. Επιπλέον, μου άρεσε να με οραματίζομαι ανέμελη στο βολάν.
Ακόμα το κάνω καμιά φορά, κυρίως όταν μου έρχονται στον νου η Θέλμα και η Λουίζ να διασχίζουν την αμερικανική έρημο, η Grace Kelly στο Κυνήγι του κλέφτη να παίρνει κονβερτίμπλ στροφές στη Γαλλική Ριβιέρα με το φουλάρι της να ανεμίζει και τον Cary Grant συνοδηγό και η Thandiwe Newton να πατάει με στιλέτο naked sandals το γκάζι του ΤΤ της για μια Mission Impossible κόντρα με την 911 του Tom Cruise. Αν και έχω κάνει διάφορα παράτολμα σε αυτή τη ζωή –το bungee jumping ανήκει στα σχετικά light της λίστας–, δίπλωμα δεν έβγαλα τελικά ποτέ, είναι κάτι που ελάχιστοι φαντάζονται για μένα.
Διασκεδάζω αφάνταστα με τις αντιδράσεις των ανθρώπων στο άκουσμα της αγέρωχης παραδοχής μου ότι δεν οδηγώ. Στο κατάπληκτο "Πώς μπορείς;", που έπεται, απαντάω χαιρετώντας βασιλικά: "Έχω σοφέρ!". Για την ακρίβεια, τρόπον τινά έχω πολλούς. Οι περισσότεροι οδηγούν σιχτιρίζοντας κατακίτρινα οχήματα.
Οι υπόλοιποι (δηλαδή φίλοι και γνωστοί) οδηγούν οχήματα διάφορων χρωμάτων, επίσης σιχτιρίζοντας: την κίνηση, τη ζέστη, τα φανάρια, την τιμή της βενζίνης, το πάρκινγκ που δε βρίσκουν, εκείνον που πρόλαβε τη θέση και τώρα παρκάρει, εκείνους που έχουν διπλοπαρκάρει, τους άλλους μου σοφέρ με τα κίτρινα, όσους έβγαλαν ή δεν έβγαλαν αλάρμ, όσους δεν κοκάλωσαν στο στοπ, τον μπροστινό που δε σπίνταρε μόλις άλλαξε το φανάρι, τον πίσω που κορνάρει ένα νανοσεκόντ του νανοσεκόντ αφού γίνει πράσινο, τα μηχανάκια που χώνονται παντού, τα πατίνια και τα ποδήλατα, τα λεωφορεία, τα τρόλεϊ και τα τραμ που σταματούν στις στάσεις, τον μηχανικό του συνεργείου κ.λπ. κ.λπ.
In sickness and in (mental) health
Το πιο κωμικό και παράδοξο από όλα είναι ότι ύστερα από όλα τα παραπάνω και αγνοώντας μάλλον το μέγεθος της μετάλλαξης που τους συμβαίνει με το που βάζουν το κλειδί στη μηχανή, όσοι οδηγοί γνωρίζω ισχυρίζονται με πάθος ότι "χωρίς αυτοκίνητο είναι σαν να τους έχουν κόψει τα πόδια". Το ότι τους κόβεται η διάθεση και καταλήγουν με τα νεύρα κρόσσια πολλάκις ημερησίως δεν είναι κάτι που σχολιάζουν. Ούτε το ότι τους κόβεται η ανάσα μόλις κάνουν δέκα βήματα επειδή ακριβώς δεν περπατάνε ούτε μέχρι το περίπτερο δεν τους απασχολεί ιδιαίτερα.
Άλλωστε τα ανθρώπινα όντα εξελίχθηκαν όταν κατόρθωσαν να σηκωθούν στα δύο πόδια. Αυτό τα διαχώρισε από τον πίθηκο. Αποδεδειγμένα οι καλύτερες ιδέες προκύπτουν όταν κανείς περπατάει. Διόλου τυχαία ο επιφανέστερος των μαθητών του Πλάτωνα, ο Αριστοτέλης, δίδασκε περπατώντας, εξ ου και όσοι ακολούθησαν τη σχολή του ονομάστηκαν "περιπατητικοί φιλόσοφοι". Η καλή υγεία του ανθρώπου, επίσης, βασίζεται στο βάδισμα. Μισή ώρα την ημέρα πέντε φορές την εβδομάδα έχει σημαντική επίδραση σε ολόκληρο το σώμα, από το βάρος και τη λειτουργία του εντέρου ως την ψυχολογία.
Ο εξελικτικός βιολόγος Daniel E. Lieberman στο βιβλίο του The Story of the Human Body θεωρεί πως η εξάπλωση χρόνιων παθήσεων συνδέεται άρρηκτα με την καθιστική ζωή, της οποίας μέρος είναι και το αυτοκίνητο. Μυϊκή ατροφία, πόνοι και άλλα προβλήματα στη μέση, καρδιαγγειακές παθήσεις, διαβήτης, κατάθλιψη είναι μόνο μερικά, σημειώνει.
Αλλά το να αντιλαμβανόμαστε το βάδισμα μόνο ως άσκηση με όλα του τα οφέλη δεν είναι αρκετό ακόμα και με ιατρικούς όρους. Οι πιο πρόσφατες μελέτες των νευροεπιστημόνων τώρα ερευνούν τον ιδιαίτερα σύνθετο τρόπο με τον οποίο το περπάτημα διασυνδέει γνωστικές διαδικασίες και αισθητηριακές προσλήψεις αλλά και την αμφίδρομη σύνδεση μεταξύ γνωστικών και μηχανικών λειτουργιών καθώς και τον ρόλο της καλής καρδιαγγειακής λειτουργίας με την καλή ψυχική υγεία.
Με άλλα λόγια, η νευροεπιστήμη σήμερα προσπαθεί να ερμηνεύσει αυτό που για τον Αριστοτέλη ήταν ηλίου φαεινότερον. Όμως, δε χρειάζεται βαθιά φιλοσοφία για να αντιληφθούμε ότι έχουμε καταλήξει πολύ αδρανείς, ότι τρώμε πολύ και δη ακατάλληλες τροφές, ενώ δε θυσιάζουμε τη βολή μας για τίποτα. Και αυτό ακριβώς είναι νομίζω το θέμα: η βολή μας!
Ποια είναι, βέβαια, η βολή του καθενός είναι κάτι πολύ σχετικό και οπωσδήποτε αφορά τη στάση ζωής του γενικότερα. Ακόμα πιο σχετική είναι και η αντίληψη των αποστάσεων, του μακριά και του κοντά. Για παράδειγμα, όποτε πω "Έλα, μωρέ, δυο βήματα είναι", ο καλύτερός μου φίλος με κοιτάζει πολύ καχύποπτα και συνήθως δεν έχει άδικο...
Πεζώ 2
Προσωπικά, δεν έχω πιο βολικό από το περπάτημα σε ολόκληρη τη ζωή μου. Εννοείται ότι χρησιμοποιούσα και χρησιμοποιώ τα μέσα, τα οποία τυχαίνει να έχω όλα –μα όλα!– σε απόσταση βολής από το σπίτι και τις δουλειές μου. Όμως, συχνά τα αγνοώ προκειμένου να περπατήσω. Επιπλέον, έχω σκύλο, δηλαδή την καλύτερη παρέα για χορταστικές βόλτες. Το αστείο είναι ότι υπάρχουν φορές που ακόμα κι αυτός κουράζεται πρώτος. Περπατώντας νιώθω τουρίστας, αφού κυκλοφορώντας με τα πόδια ανακαλύπτω πράγματα που αποκλείεται να πρόσεχα αν οδηγούσα. Δε με πτοούν απαγορευτικά, διαζώματα και μονοδρομήσεις.
Το Πεζώ 2 έχει την πολυτέλεια να αγνοεί επιδεικτικά τον ΚΟΚ. Έχω την ευκαιρία να "χάνομαι" στα στενά της πόλης, να σταματάω όποτε και όπου θέλω για να φωτογραφίσω από γκραφίτι και παλιές προσόψεις μέχρι διάφορα παράδοξα με τα οποία διασταυρώνομαι όλη την ώρα ακόμα και σε συγκεκριμένες διαδρομές που, απλά αλλάζοντας ένα στενό, μετατρέπονται αυτομάτως σε εξερευνήσεις.
Κι όταν ο προορισμός μου βρίσκεται σε κάποια άγνωστη περιοχή, δεν αγχώνομαι πια, όπως παλιά, μη χαθώ. Τι τα έχουμε τα GPS και τα Google maps; Επίσης, εξυπηρετικότατα apps που προσφέρουν με ακρίβεια την καλύτερη διαδρομή με τα μέσα καθώς και τον χρόνο άφιξης του καθενός, ώστε να υπολογίζουν αρνητές της οδήγησης, όπως εγώ, πώς και σε πόσα λεπτά ακριβώς θα φτάσουν εκεί που θέλουν.
Τα μέσα μαζικής μεταφοράς, με εξέχοντα εκείνα της σταθερής τροχιάς, είναι ό,τι καλύτερο για κοινωνική παρατήρηση, αν η διαδρομή είναι σύντομη, και για διάβασμα όποτε οι στάσεις είναι πολλές. Έχω προλάβει να προετοιμάσω ουκ ολίγες συνεντεύξεις καθ’ οδόν, ενώ, με το Kindle κατεβασμένο στο smartphone, πλέον δε χρειάζεται ούτε καν να κουβαλάω πολυσέλιδους τόμους.
Τώρα που το ξανασκέφτομαι, συνειδητοποιώ ότι ωφελώ το περιβάλλον πολλαπλά, αφού αφενός γλιτώνουν ένα σωρό δέντρα από το να μετατραπούν σε φύλλα χαρτιού (για να μην αναφέρω από τα μελάνια μέχρι τα μεταφορικά για τη διανομή των τόμων) και αφετέρου ελαχιστοποιώ το αποτύπωμα άνθρακα με το οποίο θα επιβάρυνα τον πλανήτη, του οποίου τα αποθέματα σε πετρέλαιο, μεταξύ άλλων πολλών, εξαντλούνται ραγδαία.
Και, το σπουδαιότερο, νιώθω πως το να μην οδηγώ είναι η δική μου μορφή αντίστασης σε κάτι που από σύμβολο απελευθέρωσης και ανεξαρτησίας του ανθρώπου γενικά και της γυναίκας ειδικά έχει μετατραπεί σε ένα από τα πιο μολυσματικά και θορυβώδη μέσα που εγκλωβίζει στην κίνηση αβίωτων και ασφυκτικών μεγαλουπόλεων εκατομμύρια ανθρώπους. Κι από εκεί που η οδήγηση ήταν ό,τι πιο cool μπορούν να κάνουν η Grace και η Thandiwe, πολύ σύντομα το αυτοκίνητο θα φορολογείται βαριά, ειδικά αν δεν είναι, στην καλύτερη, ηλεκτρικό.
Και κάτι ακόμα: χωρίς αυτοκίνητο είμαι πιο ξένοιαστη! Δε με απασχολούν τα τέλη κυκλοφορίας, το αν πέρασα ΚΤΕΟ και πόσο ανέβηκε η βενζίνη, ούτε πόσα μοχίτο θα παραγγείλω στο μπαρ. Κι όσο για τις μακρινές αποστάσεις, ας σκεφτεί η καθεμιά πόσο μακριά θα πήγαινε η Θέλμα χωρίς τη Λουίζ ή πότε ήταν η τελευταία φορά που πήγε μόνη της εκδρομή ή έστω για μπάνιο στη θάλασσα.
Κεντρική Φωτογραφία: Robert Lakow/ Madame Figaro
