Πριν κλείσουν τα 10, τα νεαρά κορίτσια παίζουν με μάσκες ομορφιάς και αντιγηραντικές κρέμες. Χαριτωμένο ή επικίνδυνο;

Η Ιωάννα, πριν πέσει να κοιμηθεί, ακολουθεί με συνέπεια μια πολύ εξειδικευμένη ρουτίνα ομορφιάς. Φοράει πρώτα τον ορό της με αμινοξέα, μια ακριβή κρέμα ρετινόλης, ενώ δεν παραλείπει ποτέ τα eye patches για ενυδάτωση στα μάτια κατά τη διάρκεια του ύπνου. Η Ιωάννα ακολουθεί με ευλάβεια και την πρωινή της ρουτίνα ομορφιάς, η οποία περιλαμβάνει ορό, λοσιόν, αντηλιακό, ένα ελαφρύ λιπ γκλος, λίγο ρουζ και σίγουρα highlighter. Το must-have αξεσουάρ που έχει πάντα στο beauty case της είναι το ψαλιδάκι για τις βλεφαρίδες.

Αυτό φυσικά από μόνο του δεν προκαλεί καμία εντύπωση – πόσες από εμάς δε ζηλεύουμε εκείνη τη φίλη μας που είναι πάντα πιστή στην καθημερινή περιποίηση της επιδερμίδας της; Όμως η Ιωάννα είναι μόλις 9 ετών. Στον ελεύθερο χρόνο της χαζεύει στο TikTok βιντεάκια με hashtag #GetReadyWithMe, όπου άλλες συνομήλικές της επιδεικνύουν την εξαιρετική τεχνική τους στην εφαρμογή του eyeliner, ενώ, όταν το χαρτζιλίκι της το επιτρέπει, δίνει ραντεβού με τις συμμαθήτριές της στο κοντινότερο κατάστημα καλλυντικών για "ανεφοδιασμό". Η ειρωνεία είναι ότι η 42χρονη μητέρα της οριακά χρησιμοποιεί μια ενυδατική κρέμα και βάφεται σπάνια!

Οι σχετικές έρευνες το επιβεβαιώνουν: Η Gen Alpha αγοράζει περισσότερα καλλυντικά από τους εκπροσώπους μεγαλύτερων γενεών και μάλιστα επιλέγει προϊόντα που περιέχουν συστατικά όπως ρετινόλη, ισχυρά οξέα απολέπισης ή ακριβές ενυδατικές κρέμες και ορούς που έχουν σχεδιαστεί για να ελαχιστοποιήσουν τις επιπτώσεις της γήρανσης. Προϊόντα δηλαδή που παραδοσιακά απευθύνονταν σε καταναλωτές μεγαλύτερης ηλικίας τώρα "στοχεύουν" μικρά παιδιά. Αυτό το φαινόμενο έρχεται σε μια εποχή όπου η ανησυχία για την ψυχική υγεία των έφηβων κοριτσιών αυξάνεται. Αυτή η νέα τάση θα οδηγήσει, άραγε, σε εμμονικές συμπεριφορές ομορφιάς; Ή πρέπει να χαιρόμαστε που χρησιμοποιεί από μικρή η κόρη μας αντηλιακό με υψηλό δείκτη προστασίας;

Για όλα φταίει το TikTok;

Η North West, η δεκάχρονη κόρη της Kim Kardashian και του (πρώην) Kanye West, εδώ και έναν χρόνο μοιράζεται στο TikTok πολλά βίντεο με την περίτεχνη ρουτίνα περιποίησης της επιδερμίδας της ή με αξιολογήσεις των προϊόντων μακιγιάζ που χρησιμοποιεί. Πρόσφατα μάλιστα αξιολόγησε καλλυντικά από τη νεοσύστατη σειρά μακιγιάζ της μαμάς της Skkn by Kim δηλώνοντας στο βίντεο ότι θα κάνει "μια ειλικρινή κριτική". Η συγκεκριμένη σειρά περιλαμβάνει κραγιόν που κοστίζουν 32 δολάρια και ματ μολύβια χειλιών των 22 δολαρίων αλλά και μια παλέτα σκιών που ανέρχεται στα 50 δολάρια.

"Αυτό είναι ένα πολύ ωραίο μαύρο" λέει η πιτσιρίκα για μια απόχρωση της παλέτας, ενώ δοκιμάζει την υφή της απλώνοντάς τη στο χέρι της σαν αληθινή make-up artist. "Είναι πραγματικά ουδέτερη. Μου αρέσουν αυτές οι αποχρώσεις και συνήθως τις φοράω όταν βγαίνω για φαγητό το βράδυ. Αυτό θα το φορούσα όλη την ώρα. Ποτέ δε βάζω πολύ έντονα χρώματα, προτιμώ τα ουδέτερα" συμπληρώνει. Στη συνέχεια, η North West απλώνει μια μαύρη σκιά στα βλέφαρά της για να δώσει στους θεατές μια ρεαλιστική εικόνα. "Είναι πολύ ωραία η αίσθηση" επιβεβαιώνει και ολοκληρώνει το μακιγιάζ προσθέτοντας ένα μολύβι χειλιών σε καφέ απόχρωση και ένα nude κραγιόν.

Είναι γεγονός ότι η βιομηχανία της ομορφιάς πλέον απευθύνεται (και) σε πραγματικά μικρές ηλικίες. Όσο παράλογο κι αν ακούγεται, υπάρχουν εταιρείες καλλυντικών που απευθύνονται σε παιδιά 3 ετών! Στην Αμερική η πλέον αγαπημένη φίρμα αυτού του "new school skincare", όπως ονομάζεται η τάση, είναι η Drunk Elephant. Η εταιρεία ιδρύθηκε το 2013 από την Tiffany Masterson με αρχικό σκοπό να λύσει τα δικά της δερματικά προβλήματα. Η Tiffany δημιούργησε φόρμουλες οι οποίες απέκλειαν τα συστατικά που πίστευε ότι αποτελούσαν τη ρίζα των προβλημάτων της. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 2020 η Drunk Elephant με τις μινιμαλιστικές συσκευασίες με τα φωτεινά χρώματα και τα χαριτωμένα ονόματα προϊόντων αναδείχθηκε σε "it" brand και, σύμφωνα με το Forbes, είναι μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες εταιρείες με προϊόντα περιποίησης.

Τον περασμένο Δεκέμβριο η Tiffany Masterson έκανε ένα ποστ στον λογαριασμό της στο Instagram δηλώνοντας ότι πολλά από τα προϊόντα της είναι σχεδιασμένα για κάθε δέρμα, "συμπεριλαμβανομένων τόσο των παιδιών όσο και των ενηλίκων", πρότεινε όμως στις ανήλικες καταναλώτριες να αποφεύγουν "τα πιο ισχυρά μας προϊόντα, που περιλαμβάνουν οξέα και ρετινόλη − το δέρμα σας δε χρειάζεται ακόμη αυτά τα συστατικά". Πρόσφατα η ίδια, μιλώντας σε podcast για το φαινόμενο της χρήσης προϊόντων skincare στην εφηβεία, υποστήριξε ότι η εταιρεία διαθέτει μεγάλη γκάμα προϊόντων και κάθε ηλικία μπορεί να βρει κάτι που είναι σχεδιασμένο ειδικά για το δέρμα της, ενώ εξέφρασε την πεποίθηση ότι είναι θετικό το ότι τα έφηβα κορίτσια μαθαίνουν πώς να περιποιούνται σωστά το δέρμα τους από μικρά, αρκεί να χρησιμοποιούν προϊόντα που είναι σχεδιασμένα για την ηλικία τους.

Το τέλος της αθωότητας

"Μαμά, τη χρειάζομαι αυτή την αντιγηραντική κρέμα ματιών. Δε βλέπεις κι εσύ ότι το δέρμα μου σπάει σε κάποια σημεία γύρω από τα μάτια;" λέει με απόγνωση η Αντιγόνη στη μαμά της. Άλλωστε την προτείνει και η Haven Garza στο TikTok! Το κορίτσι που ακολουθεί η Αντιγόνη έχει 4 εκατομμύρια followers στο TikTok και είναι μέλος της τεράστιας κοινότητας των "baby beauty influencers". Η Αντιγόνη περνάει πολλές ώρες ακούγοντας με προσοχή τη Haven καθώς ταμπονάρει στο πρόσωπό της ένα υγρό highlighter, αφού πριν έχει εφαρμόσει στην επιδερμίδα της τόνερ, ορό και ενυδατική κρέμα. Η Haven είναι 7 ετών και μοιράζεται τον λογαριασμό της στο TikTok με τη μαμά της και τη δίδυμη αδελφή της, Koti.

Οι λογαριασμοί αυτοί δείχνουν step by step τη ρουτίνα ομορφιάς και η δημοφιλία τους βασίζεται κυρίως στο ότι απευθύνονται σε μια κοινότητα εκατομμυρίων προεφήβων και εφήβων, δηλαδή ατόμων των οποίων η μεγαλύτερη ανάγκη είναι να... ανήκουν κάπου. Αυτό είναι αρκετά κατανοητό στη μαμά της Αντιγόνης, που δεν μπορεί να απαγορεύσει στην κόρη της να ακολουθεί αυτές τις μικρές influencers. Δε θέλει ούτε μπορεί να απαγορεύσει στην κόρη της να ανήκει κάπου. Απλώς δεν μπορεί καθόλου να κατανοήσει γιατί ένα παιδί χρειάζεται μια αντιγηραντική κρέμα ματιών!

Η Generation Alpha, όπως ονομάζεται η γενιά των παιδιών που μπαίνουν τώρα στην προεφηβεία, γεννήθηκε και μεγαλώνει στην εποχή των social media. Από τα πρώτα τους βήματα βρίσκονται περικυκλωμένα από βίντεο με skincare routines και make-up tutorials, αφού η beauty πλευρά του TikTok είναι γεμάτη κορίτσια στην προεφηβική ηλικία που κάνουν υπερβολές με την περιποίηση του δέρματός τους. Για πολλά από αυτά η περιποίηση του δέρματος έχει γίνει εμμονή. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό;

"Σαφώς και η γενιά των παιδιών σήμερα διαφέρει σημαντικά από τη δική μας. Αυτή η αλλαγή δεν είναι απλώς μια παρατήρηση των ενηλίκων, αλλά μια αντικειμενική αναγνώριση του τρόπου με τον οποίο η τεχνολογία και οι κοινωνικές πρακτικές έχουν μεταμορφώσει την καθημερινότητά τους. Και ενώ οι τεχνολογικές εξελίξεις είναι αναμφισβήτητα επαναστατικές, η πρόσβαση των παιδιών στα social media απαιτεί προσεκτική διαχείριση, καθώς μπορεί να επηρεάσει την αντίληψή τους για τον εαυτό τους και τον κόσμο" μας λέει η Αλεξάνδρα Πάλλη, κλινική ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια, διδάκτωρ Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών – ΕΚΠΑ.

"Στα social media κυρίως παρατηρούμε ότι καλλιεργείται μια απίστευτη πίεση για το τέλειο δέρμα και τα κορίτσια από πολύ νωρίς θεωρούν πως μπορούν να το έχουν μόνο αν ακολουθήσουν αυτές τις περίπλοκες και ακριβές ρουτίνες περιποίησης. Όμως, η ψυχολογική διάσταση της έναρξης μιας τέτοιας ρουτίνας "αντιγήρανσης” σε τόσο νεαρή ηλικία είναι επιζήμια. Πολλές έρευνες έχουν δείξει ότι μεγάλο ποσοστό των έφηβων κοριτσιών εμφανίζουν άγχος, κατάθλιψη και δυσμορφική διαταραχή – επειδή επικεντρώνονται στην εμφάνιση και την εικόνα τους, τελικά παθαίνουν εμμονή με κάποιες υποτιθέμενες ατέλειές τους. Φυσικά, τεράστιο μερίδιο ευθύνης έχει αυτή η εξιδανικευμένη εικόνα που βλέπουν διαδικτυακά, η οποία βέβαια πολύ συχνά δεν είναι ρεαλιστική, αλλά αποτέλεσμα φίλτρων" καταλήγει η ψυχολόγος.

Ποια είναι η ευθύνη που έχουν οι γονείς για όλο αυτό; Η ειδικός εξηγεί: "Το πρόβλημα είναι ότι οι γονείς συχνά θεωρούν αυτά τα παιχνίδια "αθώα”. Ή πιστεύουν ότι πρόκειται για μια φάση που θα περάσει. Και, πράγματι, μπορεί να είναι μια φάση. Για όσο διαρκέσει όμως μπορεί να είναι καταστροφική για ένα παιδί, καθώς δημιουργεί μια εντελώς εσφαλμένη εντύπωση για το τι είναι η παιδική ηλικία. Το να μεγαλώνεις πιο γρήγορα απ’ ό,τι πρέπει έχει μεγάλη διαφορά από το να είσαι πιο ώριμος από την ηλικία σου, σε πνευματικό, συναισθηματικό και ψυχολογικό επίπεδο. Τα παιδιά δεν μπορούν να είναι δημιουργοί περιεχομένου ομορφιάς, πρωτίστως διότι έτσι μπορεί να "ανοίξουν την πόρτα” της έλλειψης αυτοπεποίθησης και της μη αποδοχής του εαυτού τους.

Συνεπώς, οι γονείς τους πρέπει να ελέγχουν τι ακριβώς αναρτούν στο TikTok και, πριν από αυτό, να εξηγούν στα παιδιά τι ακριβώς είναι αυτό που κάνει, π.χ., μια influencer online και γιατί το κάνει. Αν τα παιδιά μπουν βαθιά μέσα σε αυτό το παιχνίδι και αρχίσουν να ανησυχούν για τις ρυτίδες τους από τα δέκα τους, τότε το μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα δε θα είναι καθόλου διασκεδαστικό. Η παιδική ηλικία είναι μια εποχή όπου τα παιδιά πρέπει να μάθουν να χειρίζονται τα συναισθήματά τους και να πάρουν μαθήματα ζωής κάνοντας λάθη. Εάν ένα παιδί δεν ακούσει ποτέ "όχι”, τότε δε θα είναι σε θέση να χειριστεί τα συναισθήματά του σε μελλοντικές καταστάσεις όταν δεν παίρνει αυτό που θέλει".

Τελικά, τι ανάγκες έχει η επιδερμίδα στην προεφηβεία;

Είναι καλό να ενυδατώνει έστω ένα παιδί 10 χρονών την επιδερμίδα του και μέχρι πού πρέπει να φτάνει η ρουτίνα ομορφιάς ενός ανηλίκου; Η Ευαγγελία Γ. Τσάτη, MD, PhD, πλαστικός χειρουργός και διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών, λέει χαρακτηριστικά: "Ένα παιδί στην προεφηβεία, σε ηλικία 9 ή 10 ετών, έχει φυσική λιπαρότητα στο δέρμα, οπότε είναι σαφές ότι δεν έχει ανάγκη από καμία ενυδατική κρέμα. Μάλιστα, η χρήση ακατάλληλης κρέμας με συστατικά που ερεθίζουν το δέρμα μπορεί να επισπεύσει, να επιβαρύνει, ακόμη και να δημιουργήσει ακμή.

Το μόνο που χρειάζονται τα παιδιά σε αυτές τις ηλικίες είναι μια σωστή υγιεινή του δέρματος, για την οποία αρκεί ένα ήπιο σαπούνι που δεν ξηραίνει το πρόσωπο ώστε να νιώθει το παιδί ότι πρέπει να χρησιμοποιήσει και κάποια κρέμα. Επιπλέον, καλό είναι αγόρια και κορίτσια να μάθουν από νεαρή ηλικία να χρησιμοποιούν αντηλιακό, κυρίως τους μήνες με έντονη ηλιοφάνεια. Τέλος, εννοείται ότι προϊόντα με απολεπιστική δράση, όπως όσα περιέχουν οξέα και ρετινόλη, πρέπει να αποφεύγονται. Τα "ισχυρά” προϊόντα δεν προορίζονται για παιδιά" καταλήγει.

Σύμφωνα, πάντως, με τις οικονομικές εκτιμήσεις, η Γενιά Άλφα αναμένεται μέχρι το τέλος του 2024 να έχει δαπανήσει περίπου 5,39 τρισεκατομμύρια για αγορές αντιγηραντικών προϊόντων. Τραγική ειρωνεία; Οι ενήλικες σε όλο τον κόσμο ξοδεύουν περιουσίες κυνηγώντας να αποκτήσουν ένα ελάχιστο ποσοστό από αυτή τη φρέσκια νεανική εμφάνιση με την οποία ξυπνούν τα κορίτσια μας. Κι εκείνα, στα 11, φοβούνται ήδη ότι χωρίς τη σωστή φροντίδα δείχνουν σαν μεσήλικες!