Μερικοί από τους πιο επιδραστικούς designers έχουν καταπιαστεί με διάφορες μορφές τέχνης, ενώ κορυφαίοι καλλιτέχνες έχουν δημιουργήσει τα δικά τους αντικείμενα μόδας. Το γεγονός ότι και οι μεν και οι δε το έκαναν με μεγάλη επιτυχία επιβεβαιώνει την ανατροφοδοτούμενη σχέση μόδας και τέχνης ανά τα χρόνια.
Η μόδα βρίσκεται σε ανοιχτό διάλογο με την τέχνη εδώ και δύο αιώνες. Από τις πρώτες επίσημες καταγραφές είναι η σειρά ρούχων και ειδών διακόσμησης Casa Sonia το 1918 της Γαλλίδας καλλιτέχνιδος και συνιδρύτριας του καλλιτεχνικού ρεύματος του ορφισμού Sonia Delaunay. Ακολούθησε η σύμπραξη της Elsa Schiaparelli με κορυφαίους καλλιτέχνες, όπως ο Salvador Dalí, ο Jean Cocteau, ο Man Ray και ο Andy Warhol.
Ο Jean-Michel Basquiat, πάλι, γοήτευσε τη Rei Kawakubo με τον μοναδικό τρόπο που αντιμετώπιζε τα ρούχα του. Έτσι, εκείνη τον προσκάλεσε να περπατήσει στο catwalk για τη συλλογή Comme des Garçons S/S 1987. Στις μέρες μας οι δύο χώροι εξακολουθούν να ασκούν μια ακαταμάχητη έλξη ο ένας στον άλλο.
Κορυφαίοι εικαστικοί δέχονται τις προσκλήσεις πολυτελών οίκων για μεγαλειώδεις συναντήσεις της τέχνης με τη μόδα, που καταλήγουν στη δημιουργία συλλεκτικών κομματιών (ή και στιγμών), και σχεδιαστές αποφασίζουν να εξασκήσουν παράλληλα με τη μόδα διάφορες μορφές τέχνης ή να αφιερωθούν πλήρως σε αυτές με εκπληκτικά αποτελέσματα.
Tom Ford
Ήταν ακόμα φοιτητής της αρχιτεκτονικής όταν μια πρακτική στον οίκο Chloé τον έβαλε στον περιπετειώδη και ελκυστικό κόσμο της μόδας. Ο Tom Ford έδωσε το φιλί της ζωής στον οίκο Gucci, όταν στα μέσα της δεκαετίας του ’90 βρισκόταν στο χείλος της χρεοκοπίας, και έφερε στην γκαρνταρόμπα το sexiness στην πιο απενοχοποιημένη εκδοχή του. Αν και του ζήτησαν να παραμείνει ανώνυμος (ο τότε πρόεδρος του ιταλικού οίκου, Maurizio Gucci, ήθελε τους σχεδιαστές στην αφάνεια, έτσι ώστε να ενισχυθεί το εμπορικό σήμα), εκείνος βγήκε μπροστά και έγινε household name.
Αφού θήτευσε, παράλληλα με τον Gucci, και στον Saint Laurent, αποφάσισε να δημιουργήσει το δικό του brand, που παραμένει μέχρι σήμερα από τα πιο πετυχημένα παγκοσμίως, ακόμα και μετά την απόσυρσή του από τον κόσμο της μόδας το 2023. Πλήρως ελεύθερος δημιουργικά και έχοντας καθιερωθεί σχεδιαστικά, στα late ’00s ο Tom Ford αφοσιώθηκε στο σινεμά, αποτέλεσμα της βαθιάς του αγάπης για το γράψιμο και του πηγαίου ταλέντου του να δημιουργεί δυνατές και συχνά προβοκατόρικες εικόνες.
Η μετάβαση του σχεδιαστή στον κινηματογράφο υπήρξε θριαμβευτική. Οι ταινίες του A Single Man (2009) και Nocturnal Animals (2016) απέσπασαν τις καλύτερες κριτικές και διακρίθηκαν σε πολλά φεστιβάλ αποδεικνύοντας ότι το χάρισμα δεν περιορίζεται μόνο σε ένα μέσο έκφρασης.
MSCHF
Η καλλιτεχνική κολεκτίβα των MSCHF (αρκτικόλεξο για τη λέξη "mischief", που θα πει "άτακτος", "σκανταλιάρης") είναι το ιδανικό παράδειγμα του πώς μπορεί να εξελιχθεί η σχέση ανάμεσα στη μόδα και την τέχνη στην εποχή της κυριαρχίας των social media. Όταν έγιναν γνωστοί με το φορέσιμο έργο Big Red Boots ή, αλλιώς, τις μεγάλες κόκκινες καρτουνίστικες μπότες, που θα μπορούσε να φοράει ο Super Mario, ο Μίκυ Μάους ή η Όλιβ του Ποπάυ, όλοι νόμιζαν πως έχουν να κάνουν με κάποιο νέο ανατρεπτικό fashion brand.
Ανάμεσα στα προκλητικά projects τους συμπεριλαμβάνονται τα Jesus Shoes, customized Νike Air Max 97 με αγιασμό από τον ποταμό Ιορδάνη στη σόλα, σανδάλια Birkenstock από αποδομημένες τσάντες Birkin και μια κίτρινη εκδοχή της καρτουνίστικης μπότας σε συνεργασία με την Crocs.
Το 2023 παρουσίασαν τη μικρότερη τσάντα του κόσμου, μία neon green Louis Vuitton με διαστάσεις 657 x 222 x 700 μικρόμετρα, δηλαδή μικρότερη από έναν κόκκο θαλασσινού αλατιού, που χρειάζεται μικροσκόπιο για να τη δεις. Η πιο πρόσφατη δουλειά τους είναι ένα ζευγάρι ψηλά πέδιλα από καουτσούκ που μοιάζουν με σαγιονάρες κολυμβητηρίου από άκρη σε άκρη και ονομάζονται Flipped Flop.
Yayoi Kusama
Η σημαντικότερη εν ζωή γυναίκα εικαστικός έχει ταυτιστεί με τη Louis Vuitton μέσω των συνεργασιών της με τον πολυτελή οίκο. Για εκείνη, ωστόσο, η μόδα αποτελεί ακόμη ένα μέσο έκφρασης που τη βοηθά να αποτυπώσει, όπως λέει, το άπειρο καλύπτοντας χώρο, αντικείμενα, ρούχα και σώματα με επαναλαμβανόμενα μοτίβα, όπως το πουά, που αποτελεί το σήμα κατατεθέν της.
Η τέχνη είναι ο δικός της τρόπος να κρατηθεί στη ζωή, καθώς παλεύει με σοβαρά ζητήματα ψυχικής υγείας από παιδί. Το 1968, ενώ βρισκόταν ακόμη στη Νέα Υόρκη, η Kusama ίδρυσε το fashion brand Kusama Fashion Company Ltd με αβανγκάρντ δημιουργίες και corner στο πολυκατάστημα Bloomingdale’s.
Το 2006 ο Marc Jacobs, ως επικεφαλής της Louis Vuitton, την επισκέφθηκε στο στούντιό της με μια σειρά από ρούχα και αξεσουάρ και της ζήτησε να τα "πειράξει". Έξι χρόνια μετά τα προϊόντα αυτά διατέθηκαν προς πώληση σε ένα pop-up κατάστημα στο SoHo (επίσης καλυμμένο με τα διάσημα πουά της).
Η συνεργασία του οίκου με τη "γιαγιά της σύγχρονης τέχνης" επαναλήφθηκε το 2023 με τη δημιουργία μιας capsule συλλογής. Με αφορμή το λανσάρισμά της, η Kusama μεταμόρφωσε σε εικαστικές εγκαταστάσεις τα πιο κεντρικά καταστήματα του οίκου ανά τον κόσμο και σχεδίασε από το μηδέν μερικά ακόμη pop-up stores ειδικά για τη διάθεση της συλλογής.
Martin Margiela
Όπως δήλωσε αποκλειστικά στη Madame Figaro στο τεύχος Μαρτίου 2024 με αφορμή την έκθεσή του στην γκαλερί Bernier/Eliades, "η δημιουργικότητα είναι αναμφίβολα η κοινή βάση τέχνης και μόδας. Όταν όμως εστιάζω σε έργα τέχνης, προσωπικά αισθάνομαι πολύ μεγαλύτερη ελευθερία σε σύγκριση με τη μόδα. [...] Η τέχνη είναι ένας εντελώς διαφορετικός κόσμος και νιώθω ανακουφισμένος που τον επέλεξα".
Ο πάντα μυστηριώδης Martin Margiela, απόφοιτος της Σχολής Καλών Τεχνών στο Άσελτ και της Βασιλικής Ακαδημίας Καλών Τεχνών στην Αμβέρσα (μόλις μία χρονιά πριν από τους Antwerp Six), εγκατέλειψε για πάντα τη μόδα από τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή του brand του Maison Margiela το 2009. Είχε προηγηθεί μια μαθητεία δίπλα στον μέντορά του Jean Paul Gaultier αλλά και το πέρασμά του από τον οίκο Hermès, που αρχικά αντιμετωπίστηκε με δυσπιστία.
Στα χρόνια που ακολούθησαν πολλά ήταν τα μουσεία ανά τον κόσμο που φιλοξένησαν έργα του. Η πρώτη του ατομική έκθεση ως εικαστικού καλλιτέχνη πραγματοποιήθηκε το 2021 με τεράστια επιτυχία. Η εικαστική πρακτική του καλύπτει ένα ευρύ φάσμα μέσων, όπως η ζωγραφική, η γλυπτική, η εγκατάσταση, το κολάζ και ο κινηματογράφος.
Hedi Slimane
Έφερε στο catwalk τους δανδήδες της indie rock (που του έμοιαζαν κάπως στο σουλούπι) και τους επικίνδυνους στυλιστικούς κώδικες βρετανικών και γερμανικών υποκουλτούρων επαναπροσδιορίζοντας το menswear πρώτα στον Saint Laurent, στα μέσα της δεκαετίας του ’90 (είναι εκείνος που στη δεύτερη θητεία του στον οίκο, το 2012, πέταξε το "Yves" από το λογότυπο στις σειρές ρούχων), και έπειτα στον Dior.
Εθισμένος στο να ξύνει την επιφάνεια, ο Hedi Slimane αγαπά τόσο τη φωτογραφία, που έκανε ένα διάλειμμα από τη μόδα για να την κατακτήσει. Ξεκίνησε αποτυπώνοντας τη σκηνή του Βερολίνου σε ασπρόμαυρο φιλμ, ενώ στο Λονδίνο έγινε η σκιά του μουσικού Peter Doherty σε μια ταραγμένη περίοδο της ζωής του. Αποτέλεσμα, το φωτογραφικό βιβλίο London Birth of a Cult.
Μετακόμισε στο Λος Άντζελες και κατέγραψε με λαιμαργία τις φυλές των παριών που ζουν "κάτω από τη γέφυρα" της καλιφορνέζικης αίγλης. Αφού επέστρεψε στον Saint Laurent ως καλλιτεχνικός διευθυντής της αντρικής αλλά και της γυναικείας σειράς, το 2018 αντικατέστησε τη Phoebe Philo στη Celine εξελίσσοντάς τη σε μια επωνυμία αυθεντικής πολυτέλειας του σήμερα.
Sterling Ruby
Εκτός από κολάζ, πίνακες ζωγραφικής, κεραμικά, βίντεο και γλυπτά, που συνδυάζουν το φρικαλέο με το αφηρημένο, ο Αμερικανός καλλιτέχνης Sterling Ruby φτιάχνει τα δικά του ρούχα εδώ και σχεδόν μία δεκαπενταετία. Δεν είναι τυχαίο ότι τότε ξεκίνησε και η φιλία του με τον Βέλγο σχεδιαστή (και πλέον έτερον ήμισυ της Miuccia Prada) Raf Simons, ο οποίος τον προσέγγισε για πρώτη φορά ως περίεργος συλλέκτης έργων τέχνης.
Για την πρώτη couture συλλογή του Simons στον Dior το 2012 οι πίνακες του καλλιτέχνη μετουσιώθηκαν σε υφάσματα για τη δημιουργία τριών φορεμάτων και ενός παλτό, ενώ το 2014 η συνεργασία σχεδιαστή και καλλιτέχνη πήγε σε άλλο επίπεδο με την παρουσίαση της από κοινού συλλογής Raf Simons/Sterling Ruby για το ομώνυμο brand του πρώτου, η οποία αποτελείται από κομμάτια όπως σακάκια εμπνευσμένα από τα κολάζ Mexican blanket meets Russian Suprematism του Ruby.
Από το 2016 μέχρι το 2018, όταν ο Raf Simons ανέλαβε τα ηνία του Calvin Klein, ο Ruby υπήρξε σταθερός συνεργάτης του δημιουργώντας τα σκηνικά των σόου και αναδιαμορφώνοντας το showroom του brand στη Νέα Υόρκη και το κατάστημα της Madison Avenue, αλλά και τα γραφεία στο Παρίσι.
Το 2019 ο Sterling Ruby κυκλοφόρησε τη δική του σειρά ρούχων S.R. Studio. LA. CA., με έντονα χρώματα, αφηρημένα σχέδια και αναφορές στην αμερικανική εικονογραφία, σχεδιασμένη να θολώνει τα όρια μεταξύ τέχνης και μόδας.
Issey Miyake
Σπούδασε γραφικές τέχνες και ενδυματολογία. Το ασύμμετρο πολυεπίπεδο στυλ που τον καθόρισε και η επανεφεύρεση της τεχνικής πλισαρίσματος που είχε εισαγάγει ο Ισπανός σχεδιαστής Mariano Fortuny προσέδωσαν στις δημιουργίες του μια εικαστική προσέγγιση.
Στις βασικές του επιρροές, εκτός από τη θρυλική σχεδιάστρια Madeleine Vionnet, που τον οδήγησε στην πρωτοποριακή ιδέα "a piece of cloth", δηλαδή τη δημιουργία ενός ρούχου μόνο με ένα κομμάτι ύφασμα, συγκαταλέγονται καλλιτέχνες όπως οι Christo, Robert Rauschenberg, Isamu Noguchi και Alberto Giacometti.
Η φιλία του με την κεραμίστρια Lucie Rie κατέληξε σε μια εντυπωσιακή συλλογή κουμπιών από πηλό και πορσελάνη, από τα οποία εμπνεύστηκε ολόκληρες συλλογές. Για τη σειρά Guest Artists Series συνεργάστηκε μεταξύ του 1996 και του 1999 με τέσσερις καλλιτέχνες, τους Yasumasa Morimura, Nobuyoshi Araki, Tim Hawkinson και Cai Guo-Qiang, οι οποίοι χρησιμοποίησαν τις διάσημες πτυχώσεις του ως καμβά.
Ο Issey Miyake, που έφυγε από τη ζωή το 2022 σε ηλικία 84 ετών, δεν επιθυμούσε να απαντήσει στο ερώτημα αν η μόδα είναι τέχνη. Τον ενδιέφερε να δημιουργήσει μια διαδραστική σχέση μεταξύ της τέχνης και των ανθρώπων που τη θαυμάζουν με τα έργα φορεμένα ως ρούχα.
Takashi Murakami
Η συνεργασία του Ιάπωνα εικαστικού, που συνδυάζει με μοναδικό τρόπο την παραδοσιακή ιαπωνική τέχνη και την ποπ κουλτούρα, με τη Louis Vuitton σημάδεψε τον 21ο αιώνα. Υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του Marc Jacobs ο Murakami πήρε το ελεύθερο να μεταμορφώσει με τη δική του χαρακτηριστική color-pop παλέτα το μονόγραμμα LV, το ιερό δισκοπότηρο του οίκου. Barbie pink, τιρκουάζ, κίτρινο και πράσινο, γλυκό πορτοκαλί και μοβ ζωντάνεψαν το λογότυπο αλλάζοντας την όψη των κλασικών τσαντών, δημιουργώντας τη σειρά Multicolore.
Η Speedy, η πιο δημοφιλής τσάντα του οίκου, διά χειρός Takasi Murakami έγινε το σύμβολο μιας ολόκληρης εποχής, των ούτως ή άλλως χρωματιστών zeros, και η τολμηρή σύμπραξη του Ιάπωνα καλλιτέχνη με τον γαλλικό οίκο μια 12ετής συνεργασία. Ακολούθησαν οι συλλογές Monogramouflage και Cherry Blossom καθώς και ορισμένες εκδόσεις με manga χαρακτήρες που εκτόξευσαν τη Louis Vuitton στην κορυφή.
Ο Murakami είναι ένας από τους πιο επιδραστικούς καλλιτέχνες παγκοσμίως και ο ιδρυτής του κινήματος Superflat, το οποίο χαρακτηρίζεται από τον συνδυασμό υψηλής και λαϊκής τέχνης και την επίπεδη αισθητική, επηρεασμένη από την anime κουλτούρα της Ιαπωνίας.
