Με αφορμή τους νεοδιορισμένους creative directors μεγάλων οίκων, έπειτα από ηχηρές αποχωρήσεις, στο δημόσιο διάλογο κυριαρχεί η συζήτηση περί συμπεριληπτικότητας. Πόσο, όμως, άπτεται της πραγματικότητας;
Sarah Burton, Gabriella Heirst, Jeremy Scott, Alessandro MIchele, Tom Ford είναι μονάχα μερικά από τα - ηχηρά - ονόματα που τον τελευταίο χρόνο αποχώρησαν είτε για να αποσυρθούν εντελώς από τη βιομηχανία, είτε για να κάνουν το επόμενο βήμα στην καριέρα τους, έπειτα από δεκαετίες στις οποίες τις περισσότερες φορές υπηρέτησαν το ίδιο πόστο.
Οι μεγάλοι όμιλοι, στους οποίους ανήκουν οι περισσότεροι επιδραστικοί οίκοι αυτή τη στιγμή, αναζήτησαν πολύ γρήγορα τους διαδόχους των κορυφαίων και φαινομενικά αξεπέραστων καλλιτεχνικών διευθυντών που - είτε ήταν δική τους απόφαση, είτε όχι - αποσύρθηκαν και τους βρήκαν σε φρέσκα, άφθαρτα πρόσωπα που έχουν υπηρετήσει μεγάλα brands από πολλά δημιουργικά πόστα.
Τα ονόματα που μάθαμε πιο πρόσφατα είναι, φυσικά, ο Sabato De Sarno για τον οίκο Gucci, ο Peter Hawkings για τον Tom Ford, η Francesca Murri για τον Fiorucci, ο Stefano Gallici για την Ann Demeulemeester, ο Sean McGirr για τον οίκο McQueen και η Chemena Kamali για την Chloé. Τέσσερις άνδρες, δύο γυναίκες. Όλοι λευκοί.
White men for spring? Groundbreaking!
Ο παραπάνω μεσότιτλος ανήκει σε ένα ομολογουμένως αστείο σχόλιο κάτω από post του fashion Instagram account 1Granary, το οποίο και παραφράζει τη θρυλική ατάκα της Miranda Presley του "The Devil Wears Prada”, "Florals. For Sping? Groundbreaking!”. Μετά τον διορισμό του Sean McGirr στο τιμόνι του οίκου McQueen, λίγες εβδομάδες μόνο μετά την ανακοίνωση της αποχώρησης της Sarah Burton, ο λογαριασμός δημοσίευσε ένα κολάζ φωτογραφιών στον οποίο εικονίζονταν οι έξι λευκοί άνδρες καλλιτεχνικοί διευθυντές των οίκων που ανήκουν στον ίδιο όμιλο, ανοίγοντας έτσι μια συζήτηση, η οποία μάλλον ήταν μια σκέψη που γυρόφερνε στο μυαλό όλων, αλλά κανένας δεν τολμούσε να τη θέσει στο τραπέζι - τη φαινομενική έλλειψη ενδιαφέροντος για τη δουλειά γυναικών και έγχρωμων σχεδιαστών.
"Κυριολεκτικά δεν ξέρω ούτε μία γυναίκα της γενιάς μου που να προσεγγίστηκε έστω και για μια τέτοια δουλειά", μοιράστηκε ένας σχεδιαστής μετά την είδηση ότι ο επικεφαλής του ανδρικού τμήματος του JW Anderson θα διαδεχθεί τη Sarah Burton. "Όλες αυτές οι γυναίκες εγκατέλειψαν τα πάντα για να υπηρετήσουν άνδρες που πληρώνονται με 10πλάσιο μισθό", δήλωσε στο 1Granary μια άλλη γυναίκα σχεδιάστρια. "Είναι προσβλητικό για κάθε γυναίκα που εργάζεται στον κλάδο".
Με εξαίρεση λοιπόν τον Pharrell Williams για το ανδρικό τμήμα της Louis Vuitton, τον Maximilian Davis για τον Ferragamo και τις Francesca Murri και Chemena Kamali, fashion editors, νεαροί σχεδιαστές και άνθρωποι της βιομηχανίας, τελευταία, αναρωτιούνται αν η περίφημη "συμπεριληπτικότητα” δεν είναι παρά μία στρατηγική marketing. Αν σε αυτό προσθέσει κανείς και την όλο και πιο αισθητή απουσία diverse μοντέλων στα catlwalks, δεν μπορούμε παρά να αναρωτηθούμε αν ο χώρος της μόδας, που ευαγγελίζεται την αποδοχή της διαφορετικότητας από τις απαρχές του, τελικά είναι περισσότερο συντηρητικός απ ό,τι πιστεύει.
Τι λένε οι αριθμοί
Περισσότερες γυναίκες στα διοικητικά συμβούλια, περισσότεροι μαύροι σχεδιαστές και μοντέλα με διαφορετικούς σωματότυπους σε catwalks και καμπάνιες είναι μερικές από τις "δεσμεύσεις” της βιομηχανίας τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, σύμφωνα με έρευνα των New York Times του 2021, η πλειονότητα των 64 μεγαλύτερων οίκων γυναικείας ένδυσης αρνήθηκε να μοιραστεί πληροφορίες σχετικά με την ποικιλομορφία των υπαλλήλων τους.
Μελέτη που δημοσιεύθηκε πέρυσι στο περιοδικό Nature Journal ανέφερε ότι οι γυναίκες και άτομα από περιθωριοποιημένες φυλετικές ή εθνοτικές ομάδες υποεκπροσωπούνται στους δημιουργικούς κλάδους συμπεριλαμβανομένης και της μόδας, ενώ άλλη έρευνα ανάμεσα σε 889 σχεδιαστές μόδας διαπιστώνει ότι το 45% από αυτούς είναι γυναίκες και μόλις το 22% ανήκει σε μειονοτική φυλή ή εθνικότητα. Τέλος, στα brands ενός από τους μεγαλύτερους ομίλους της βιομηχανίας μόνο ένας στους 29 δημιουργικούς διευθυντές που ηγήθηκαν αυτών την περίοδο 2012 - 2015 ήταν μη λευκός.
Παράλληλα, μία εις βάθος έρευνα του MSB Group και του British Fashion Council καταλήγει πως ο κλάδος έχει "κολλήσει” σε μια συγκεκριμένη κουλτούρα πρόσληψης, την οποία ονομάζει "who you know” και ουσιαστικά σημαίνει πολλά brands μικρότερα ή μεγαλύτερα εμπιστεύονται τους "ίδιους και τους ίδιους ανθρώπους που μετακινούνται στη βιομηχανία” και δεν παίρνουν πιο γενναίες αποφάσεις ως προς τη διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού.
Πού βρίσκεται η αλήθεια;
Η βιομηχανία της μόδας θα είναι για πάντα δύο πράγματα: Ακραία επιδραστική και ακραία ανταγωνιστική. Κανείς δεν μπορεί να μειώσει το πλούσιο βιογραφικό και τις δεξιότητες των νεοδιορισμένων creative directors μεγάλων brand που καμία σχέση δεν έχουν με το φύλο τους, αλλά παράλληλα κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι τις ίδιες ή και καλύτερες δεξιότητες, την ίδια ή και μεγαλύτερη εμπειρία δεν έχουν χιλιάδες άλλοι εργαζόμενοι στη μόδα που μπορεί να είναι γυναίκες ή άτομα από διαφορετικές φυλές / εθνότητες.
Ίσως η επέλαση της ήσυχης πολυτέλειας να μην είναι τόσο άσχετη με την έλλειψη ρίσκου στη βιομηχανία. Οι επιλογές των μεγάλων brands τελευταία αποδεικνύονται κάπως συντηρητικές, όχι από άποψη φύλου/ φυλής των νέων creative directors per se, αλλά από άποψη δημιουργικού οράματος. Πλην κάποιων φωτεινών εξαιρέσεων, οι προτάσεις των νέων creative directors μεγάλων οίκων φαίνεται να ακολουθούν μία πεπατημένη που δε δικαιολογείται ακριβώς. Πολλές φορές αυτό ερμηνεύεται από τους συντάκτες μόδας ως "σεβασμός στους κώδικες στου οίκου”, "επιστροφή στις ρίζες”, "ανάσυρση του αρχείου” πού είναι όμως η ανατροπή; Πού είναι το wonderment;
Μπορεί η μόδα διαχρονικά να αφουγκράζεται την κοινωνία, τις πολιτικοοικονομικές συνθήκες και τις μετατοπίσεις του δημοσίου διαλόγου και να παράγει το ανάλογο προϊόν, όμως παράλληλα θέλουμε να φτιάχνει νέες συναρπαστικές ιστορίες και να μας τις διηγείται. Ακριβώς αυτό έχουμε ανάγκη μέσα στη ζοφερή πραγματικότητα που βιώνουμε καθημερινά. Αυτή τη στιγμή, στη "γειτονιά μας” μαίνονται δύο πόλεμοι και στα catwalks έχουμε δει ήδη την επανεμφάνιση των utility girls and boys, τις "στρατιώτισσες” της Muccia για την FW 23 - 24 συλλογή της Prada, τους ουδέτερους τόνους που προσκαλούν σε ησυχία, τη μη πρόκληση, τη μη επίδειξη πλούτου μέσα από υπερβολές, την απλότητα που - ας είμαστε ειλικρινείς - ταιριάζει στο πένθος.
Προτού λοιπόν σχολιάσουμε την έλλειψη συμπεριληπτικότητας στη μόδα, οφείλουμε, όπως για όλα, να λάβουμε υπόψιν τις παρούσες συνθήκες. Αυτό, φυσικά, δε σημαίνει ότι δε θα κρίνουμε τη βιομηχανία και τις επιλογές της. Είναι περισσότερο από προφανές ότι η μόδα έχει ανάγκη από τη φρεσκάδα και την τόλμη ατόμων που επιθυμούν "να ζωγραφίσουν έξω από τις γραμμές” και παραδοσιακά, τα άτομα αυτά είναι εκείνα που περιθωριοποιούνται συστηματικά, αλλά επιμένουν και εργάζονται αδιάκοπα μέχρι να τους δοθεί η ευκαιρία να το κάνουν.
Η βιομηχανία της μόδας έχει να επιδείξει πολλές τέτοιες ιστορίες επιμονής, καινοτομίας, ιδιοφυΐας και επιτυχίας από γυναίκες, από άτομα διαφορετικών φυλών και εθνοτήτων, απλώς, παρασυρθήκαμε από το woke culture και πιστέψαμε ότι αυτές θα γίνουν περισσότερες. Μια πανδημία, δύο (τουλάχιστον - απλώς ας μιλήσουμε για τους κοντινούς μας) πολέμους και μία αμφισβήτηση των κοινωνικών νορμών του δυτικού κόσμου αργότερα απλώς επιβεβαιώνουμε ότι θα χρειαστεί να παλέψουμε κι άλλο μέχρι αυτό να συμβεί.
Και μία αλήθεια που ίσως είναι σκληρό να ακουστεί, όμως η μόδα έχει εδώ και αιώνες κι αυτή τους δικούς της άγραφους κανόνες. Πώς γίνεται να απαιτούμε αυτοί να ανατραπούν τόσο άμεσα, όταν σχεδόν πουθενά στην κοινωνία αυτό δεν συμβαίνει. Πρέπει η μόδα, ως ένας χώρος διαχρονικής ελευθέριας έκφρασης να κάνει την αρχή; Ναι. Θέλει; Αναμένουμε να δούμε.
Κεντρική φωτογραφία: PixelFormula
