Ένας κινηματογραφιστής που έχει ως βάση του την Αθήνα κάνει το μεγάλου μήκους ντεμπούτο του με πρωταγωνιστή τον Willem Dafoe. Όχι, δεν είναι ανέκδοτο.
Το πρώτο poster του arthouse θρίλερ "Inside" που έπεσε στην αντίληψή μου, κάποια στιγμή πέρυσι τον Νοέμβριο, απεικόνιζε, στο κέντρο ενός υπόλευκου φόντου, μια ανοιχτή κονσέρβα χωρίς ετικέτα, που ακόμα αδυνατώ να αποφασίσω αν περιείχε κρέας, τόνο ή φασόλια. Στο πάνω μέρος της αφίσας, με γραμματοσειρά που παρέπεμπε στη διάσημη επιγραφή "Ceci n'est pas une pipe" του πίνακα "La Trahison des Images" του René Magritte, υπήρχε η φράση "This is not Willem Dafoe", λες και κάποιος θα μπορούσε να έχει μαγειρέψει τον Αμερικανό ηθοποιό πριν τον κλείσει μέσα σε ένα κονσερβοκούτι. Κάτω από την κονσέρβα, δε, είχε τυπωθεί η επεξήγηση "a solitary exhibition" και μετά ακολουθούσαν, κλασικά, τα credits της ταινίας. "Όπα", είπα. "Εδώ είμαστε".
Προς στιγμή, ομολογώ, νόμισα ότι επρόκειτο για "μεταφίλμ" το οποίο απλώς θα χρησιμοποιούσε με κάποιον τρόπο στην αφήγησή του την παρουσία του Dafoe εν τη απουσία του, όπως η Αμάντα Μιχαλοπούλου είχε βάλει στον "Παλιόκαιρό" της τη Madonna ή θα είναι κάτι σε φάση "Περιμένοντας τον Γκοντό", που όλοι τον περιμένουν να κάνει ένα "guest" αλλά αυτός αρνείται να σκάσει μύτη. Μου πήρε, δηλαδή, κάποιο χρόνο για να καταλάβω ότι ένας ουσιαστικά πρωτοεμφανιζόμενος σκηνοθέτης, της indie πλευράς της ζωής, που μένουμε στην ίδια πόλη, κατάφερε να κλείσει τον Dafoe για το μεγάλου μήκους ντεμπούτο του. Λίγο μετά έστειλα το πρώτο request για μια συνέντευξη με τον Βασίλη Κατσούπη και, τελικά, καταφέραμε να συναντηθούμε στις αρχές Μαρτίου, στο καφέ του Ωδείου Αθηνών, αμέσως μετά από τη συνέντευξη Τύπου για το "Inside", στην οποία ήταν παρών και ο Dafoe.
Ένας κινηματογραφιστής γεννιέται
Με το που καθόμαστε σε διπλανές καρέκλες γύρω από ένα τετράγωνο, μαύρο τραπέζι, τον ρωτάω ποια είναι η βάση του. "Μένω στην Αθήνα", μου απαντάει λες και τον ρωτάω κάτι αυτονόητο. Ναι, έχοντας στο πίσω μέρος του μυαλού μου την ιδέα ότι έχω απέναντί μου τον "νέο Γιώργο Λάνθιμο", φανταζόμουν ότι θα έχει (ήδη) φύγει για έξω. Ως κύριο επάγγελμά του, εδώ και πολλά χρόνια, έχει τη διαφήμιση, μου εξηγεί. Πώς του μπήκε, λοιπόν, το μικρόβιο του σινεμά; Με μεταφέρει στον Βόλο των '80s, όταν πήγαινε ακόμη δημοτικό. "Ο πατέρας μου ήταν ένας καταπληκτικός ερασιτέχνης φωτογράφος. Τραβούσε, επίσης, Super 8 και μετά μόνταρε τα πλάνα του στη μουβιόλα. Μη φανταστείς, δεν ήταν ότι παρίστανε τον σκηνοθέτη, καθημερινά πράγματα έβγαζε, παρότι ήταν από τους πρώτους που πήρε βιντεοκάμερα, όταν δεν υπήρχε καν το camcorder. Τότε, για να τραβήξεις κάτι, τριγυρνούσες μ' ένα καλώδιο να σε ακολουθεί κι αφού είχες "ξεκουμπώσει” και πάρει μαζί σου το μισό βίντεο που είχες στο σπίτι σου. Τα καλά ηλεκτρονικά μηχανήματα έρχονταν από τη Γερμανία και έπρεπε να έχεις κάποιον να τα πάρει απ' έξω και να σου τα φέρει. Εγώ και τ' αδέρφια μου, ως παιδιά, όλο αυτό το βλέπαμε σαν παιχνίδι. Τραβούσαμε ταινιάκια και κάναμε χαζομάρες. Στο Λύκειο, άρχισα να παίζω τζαζ και μπλουζ στο ραδιόφωνο, είχα μια πώρωση με αυτά τα είδη μουσικής. Κι επειδή ήθελα να το σπουδάσω ως αντικείμενο, πήγα στην Αγγλία. Εκεί, στο πανεπιστήμιο, κατάλαβα ότι το ραδιόφωνο για τους Άγγλους είναι μεγάλη υπόθεση, κάνουν ντοκιμαντέρ, θέατρο, πειραματικά και πολύ καινούργια πράγματα. Στη σχολή είχαμε, επίσης, ένα μάθημα filmmaking και με πήγε προς τα εκεί το πράγμα. Μπήκα σιγά σιγά σε ομάδες, με τις οποίες κάναμε ταινίες".
Σε όλη αυτή τη διαδρομή είχε και την υποστήριξη της οικογένειάς του. Κι αυτό ίσως γιατί ο πατέρας του είχε το παράπονο ότι ο παππούς του δεν τον είχε αφήσει να κάνει αυτό που πραγματικά ήθελε. "Ήταν οι εποχές τότε αλλιώς, σε αυτό συνεισέφερε και το γεγονός ότι ο πατέρας μου ήταν μοναχογιός. Οι παππούδες μου φοβόντουσαν να τον αφήσουν να φύγει - για να σπουδάσει σοβαρά, έπρεπε να φύγει, να πάει στο Λονδίνο. Δεν τον ήθελαν να τους γίνει χίπις και τέτοια. Αλλά αυτό βοήθησε μετά και εμένα και τ' αδέρφια μου. Ήταν ανοιχτοί οι γονείς μας σε οτιδήποτε θέλαμε να κάνουμε, στο να βρούμε ένα επάγγελμα που δεν θα το θεωρούμε δουλειά. Κι εγώ το πέτυχα κάπως αυτό. Πιστεύω ότι με πληρώνουν για να παίζω. Ναι, σίγουρα είναι δουλειά, κουράζεσαι, έχεις τα άγχη σου και τα λοιπά αλλά στην τελική είναι fun, δημιουργείς. Είναι πολύ πιο σημαντικό αυτό από το να ήμουν π.χ. λογιστής και να περνούσα νούμερα σε excelάκια".
Η ταινία θα μπορούσε να λέγεται "Ο φίλος μου ο Willem Dafoe"
Τον ρωτάω πόση απόσταση υπάρχει από τη διαφήμιση στο ντοκιμαντέρ του "Ο φίλος μου ο Larry Gus", το οποίο κυκλοφόρησε το 2016, κι από εκεί στον arthouse κινηματογράφο του "Inside" που, αν και "indie", η διανομή του είναι μεγάλη. "Θα σου πω κάτι. Το ντοκιμαντέρ ήταν μια υπόθεση τελείως DIY και έγινε από μια ανάγκη που είχα να φτιάξω κάτι μόνος μου. Ήμουν με μια κάμερα και ακολουθούσα τον Larry Gus, που είναι φίλος μου. Ακολουθούσα, βασικά, έναν άνθρωπο που έβλεπε το όνειρό του να γίνεται πραγματικότητα. Αυτό ήταν που με συνεπήρε κι αυτό ήθελα να καταγράψω". Το story του sui generis μουσικού ντοκιμαντέρ, που τα γυρίσματά του διήρκεσαν πέντε χρόνια, έθετε στο επίκεντρό του την περίπτωση του Παναγιώτη Μελίδη a.k.a. Larry Gas, που άφησε τις σπουδές του στη Βαρκελώνη για χάρη της μουσικής – και τα κατάφερε με τρελή επιτυχία.
Τη διαφήμιση, πάλι, τη θεωρεί τεράστιο σχολείο. Καταρχήν, γιατί μαθαίνει σε έναν κινηματογραφιστή να είναι γρήγορος: "Σε ένα διαφημιστικό, αν πάει κάτι στραβά, πρέπει να βρεις λύση μέσα στα επόμενα λεπτά. Στον κινηματογράφο μπορείς να πάρεις και μία και δύο μέρες, δεν είναι τόσο απαιτητική η κινηματογράφηση". Επίσης, μου εξηγεί ότι ο χώρος της διαφήμισης επιτρέπει τη χρήση ακριβού εξοπλισμού και τεχνολογίας, που δεν μπορεί να έχει στη διάθεσή του κάποιος που κάνει π.χ. μια ταινία μικρού μήκους. Όσον αφορά το πέρασμα στο "Inside"; "Πλέον συνειδητοποιώ ότι αυτό που έχω κάνει είναι μια ταινία τύπου "Ο φίλος μου ο Willem Dafoe”, έχει πολλά κοινά με την πρώτη μου ταινία. Κινηματογράφησα έναν άνθρωπο παρακολουθώντας τον και προσπάθησα μέσα από αυτή την παρακολούθηση και το μοντάζ να βγάλω μια ιστορία. Επίσης, η κινηματογράφηση έγινε χρονολογικά, σαν ντοκιμαντέρ. Λέω πως το "Inside” είναι το "My friend Larry Gus on steroids”".
Η ιδέα για το "Inside" τού μπήκε το 2011. Ήταν στη Νέα Υόρκη και κοιτάζοντας προς τον ουρανό απόρησε πώς θα ήταν να είναι κάποιος εγκλωβισμένος ψηλά σ' έναν ουρανοξύστη αντί για ναυαγός σε κάποιο νησί. Από τότε, μέχρι την κυκλοφορία του φιλμ, πέρασαν δώδεκα χρόνια. Πόσο άλλαξε η ταινία που είχε στο μυαλό του κατά τη διάρκειά τους; "Το premise της παρέμεινε ίδιο, παρότι άλλαζαν συνέχεια πράγματα. Είχα κάνει ένα δικό μου timeline και μετά ανέλαβε ο σεναριογράφος, o Ben Hopkins, που του άλλαξε πάρα πολλά στοιχεία για να μπορέσει να λειτουργήσει αφηγηματικά. Δεν ήθελα να γράψω εγώ το σενάριο, δεν είναι αυτή η δουλειά μου, εγώ αυτό που κάνω είναι να σκέφτομαι σκηνές. Αφού γράφτηκε, λοιπόν, το σενάριο, βλέπαμε με τον Dafoe στην πράξη τι ίσως λειτουργεί και τι ίσως δεν λειτουργεί, ενώ στο σετ έβγαιναν και σκηνές που δεν τις είχαμε σχεδιάσει και τις γυρίζαμε. Μετά, όλο αυτό το υλικό, στο οποίο συνεισέφεραν πολλοί άνθρωποι μέχρι να πάρει την τελική του μορφή, απέκτησε νέο flow στο μοντάζ και η ταινία ξαναγράφτηκε, για τελευταία φορά, στο sound design".
Τον ρωτώ ποια είναι η πρώτη μνήμη ή εικόνα που έχει από τον Dafoe. Μου αναφέρει ένα περιστατικό με τον τον πατέρα του, που πλέον νιώθω σαν να τον γνωρίζω κι εκείνον μέσα από τη συζήτησή μας. Είχαν δει μαζί το "Platoon". Δεν μπορούμε να θυμηθούμε πότε ακριβώς είχε βγει στις αίθουσες, γκουγκλάρουμε επί τόπου την ταινία και μπαίνουμε στο IMDb. Στην Αμερική είχε κυκλοφορήσει το 1986. Στην Ελλάδα προβλήθηκε το 1987 και σε βιντεοκασέτα παίζει να βγήκε την επόμενη χρονιά. "Χωρίς τότε να ξέρω τίποτα, παιδί ήμουν, ο μόνος άνθρωπος και ο μόνος χαρακτήρας που μου έχουν μείνει ακόμα και τώρα από την ταινία είναι ο Dafoe και ο Elias που ερμηνεύει. Θυμάμαι πόσο πολύ είχα αγαπήσει τον Elias με αυτή τη φοβερή φάτσα του Dafoe, τη σχεδόν αγγελική, και πόσο πολύ είχα στενοχωρηθεί όταν τον σκότωσαν. Δεν μου είχε κάνει κανένας άλλος εντύπωση και έχει πλάκα ότι το βράδυ πριν ξεκινήσουμε τα γυρίσματα για το "Inside” καθίσαμε με τον Γιώργο [Καρναβά, τον παραγωγό της ταινίας] και είδαμε το "Platoon” στην τηλεόραση. Ήταν μια πολύ ωραία συγκυρία". Από κοντά, τον συνάντησε στο Λονδίνο. Είχαν δώσει ραντεβού σ' ένα ξενοδοχείο για να μιλήσουν για το "Inside", προσπαθούσαν να τον βρουν στον χώρο κι όταν τον εντόπισαν, εκείνος που τους είχε ήδη δει, τους έκανε ένα νεύμα με τα χέρια του ανοιχτά να κοπιάσουν.
Τέλος, τον ρωτάω για το weird wave, που έφερε ξανά στην επικαιρότητα τον νέο ελληνικό κινηματογράφο και τον έβαλε στον παγκόσμιο χάρτη. Ο ίδιος, ειδικά με το "Inside", δεν πιστεύει ότι ανήκει εκεί. "Δεν ξέρω πώς θα περιέγραφα το "Inside”, η κατηγορία του "ψυχολογικό θρίλερ” μου θυμίζει τα ταμπελάκια τύπου "κοινωνικά”, "περιπέτειες” κλπ που υπήρχαν παλιά στα video clubs. Εγώ, μια ταινία ήθελα να κάνω και την έκανα".
Όσα πρέπει να ξέρεις για το "Inside"
Η παγκόσμια πρεμιέρα του πραγματοποιήθηκε στις 20 Φεβρουαρίου, στο τμήμα Panorama της 73ης Berlinale, στη Γερμανία. Απόλυτος και (σχεδόν) μόνος πρωταγωνιστής στη φιλμική ροή είναι ο Nemo, τον οποίο ερμηνεύει ο πολυβραβευμένος και 4 φορές υποψήφιος για Όσκαρ Willem Dafoe. Τον παρακολουθούμε να προσγειώνεται μέσω ελικοπτέρου σε ένα hi-tech νεοϋορκέζικο ρετιρέ και να απενεργοποιεί το σύστημα συναγερμού πριν εισβάλλει για για να κλέψει πέντε πίνακες του Egon Schiele. Λίγο μετά, το σύστημα ασφαλείας κλειδώνει και ο Nemo εγκλωβίζεται μέσα στο διαμέρισμα. Η ταινία προβάλλεται ήδη στους κινηματογράφους, σε διανομή της Tulip Entertainment. Η βαθμολογία της στο Rotten Tomatoes είναι 6,5 στα 10.
