Θυμόμαστε: Μόδα ιστορικής σημασίας

Οι τρέχουσες εξελίξεις στην οικονομία, την πολιτική, την κοινωνία, πάντα επηρέαζαν και πάντα θα επηρεάζουν τη μόδα και τον τρόπο που ντυνόμαστε. Το madamefigaro.gr ρίχνει μια ματιά προς τα πίσω πάνω σε πρόσωπα, ρούχα και trends που ήρθαν και έφυγαν ή έμειναν, επειδή έτσι το θέλησε η ιστορία.

Crash, boom, bang
Το 1925, η υψηλή ραπτική ήταν το δεύτερο εξαγόμενο προϊόν της Γαλλίας. Πέντε χρόνια αργότερα, είχε πέσει στην 27η θέση. Και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, το πνεύμα οικονομίας διέπει τη μόδα – ο κατάλογος παραγγελιών του πολυκαταστήματος Sears για το φθινόπωρο του 1930 εξαγγέλλει: “Η λιτότητα είναι το πνεύμα των ημερών. Η ριψοκίνδυνη σπατάλη ανήκει στο παρελθόν”. Το νέο αυτό κλίμα δημιουργήθηκε, προφανώς, από το κραχ του 1929.

Cheap-chic tips από τις σταρ
Το 1934, η Claudette Colbert -στο απόγειο της δόξας της, ως πρωταγωνίστρια του It Happened One Night στο πλευρό του Clark Gable- μοιράζεται με τις αναγνώστριες του περιοδικού Motion Picture το τρικ για να παραμένει μια γυναίκα κομψή, χωρίς πολλά χρήματα: “Η γκαρνταρόμπα κάθε γυναίκας μπορεί να χωριστεί σε δύο ίσα μέρη – στο μέρος που μπορεί να αντέξει την οικονομία και στο μέρος που δεν μπορεί. Τα φτηνά παπούτσια είναι πάντα κακή οικονομία – εκτός αν η προσεκτική shopper μπορεί να βρει αυτό που ζητά στις εκπτώσεις [...] Από την άλλη, τα καλσόν μπορούν να τοποθετηθούν στο οικονομικό “μέρος” της γκαρνταρόμπας”.

Σιλουέτα και κρίση
Η επίδραση της οικονομίας είναι προφανής ακόμη και στη σιλουέτα, σύμφωνα με κάποιους συγγραφείς όπως η Elizabeth Ewing – η οποία εντόπισε το φαινόμενο στη μετάβαση από την boyish γραμμή των 20s στην πιο φυσική, χαλαρή γραμμή των ρούχων στα 30s. Και όντως, αν το καλοσκεφτείς, μια ματιά στα 70s, στις αρχές των 90s ή και στο σήμερα -όπου κυριαρχεί η μόδα της δεκαετίας του '70- αρκεί για να πείσει ότι η ύφεση έχει γενικά την τάση να φέρνει μαζί της πιο soft σιλουέτες. Σε αντίθεση, π.χ., με τα 60s και τα 80s, οπότε και επικράτησαν πιο bold στοιχεία, δυναμισμός, φουτουρισμός, βάτες κ.λπ.
Στη φωτο, δύο διαφορετικές όψεις του French Chic σε δύο διαφορετικές δεκαετίες: Αριστερά, η Jane Birkin με αέρινο μάξι look του Ossie Clark. Δεξιά, η Ines de la Fresange σε καταχώρηση του οίκου Chanel από τα δυναμικά eighties.

Η γέννηση του Utility Chic
Στην Αγγλία του 2ου παγκοσμίου πολέμου, η εισαγωγή δελτίων και κουπονιών για την αγορά υφασμάτων και ρούχων ήταν μια πραγματικότητα – η οποία, ωστόσο, δεν άλλαξε το γεγονός ότι τα καλά ρούχα κόστιζαν. Οι πιο πλούσιες shoppers μπορούσαν να αγοράσουν ανθεκτικά ρούχα, που θα διαρκούσαν πολύ, ενώ οι λιγότερο ευκατάστατες, δίνοντας τον ίδιο αριθμό κουπονιών, αποκτούσαν πιο φθηνά υφάσματα που θα χαλούσαν πολύ πιο γρήγορα. Το 1942, η κυβέρνηση εισήγαγε το λεγόμενο “Utility clothing scheme”, με στόχο να προσφέρει στους καταναλωτές μια πιο ευρεία γκάμα ρούχων καλοσχεδιασμένων, ποιοτικών και με ελεγχόμενες τιμές, τα οποία θα ήταν προσιτά σε όλους – ενώ, την ίδια στιγμή, θα τυποποιούσε την παραγωγή κάνοντας τα εργοστάσια πιο αποτελεσματικά και απελευθερώνοντας περισσότερους πόρους για την πολεμική προσπάθεια. Μερικοί από τους κανόνες του Utility: Απαγορεύονταν τα πατρόν που απαιτούσαν το να πετιέται πολύ ύφασμα. Απαγορευόταν το ύφασμα πάνω σε ύφασμα (άρα περιοριζόταν ο αριθμός και το στυλ των τσεπών), ενώ επίσης καθοριζόταν κατώτερο μήκος για φούστες και φορέματα, καταργούνταν τα ρεβέρ και περιοριζόταν ο αριθμός των κουμπιών. Tα υφάσματα και τα ρούχα που εντάσσονταν στις προδιαγραφές Utility έδωσαν στο κοινό μια εγγύηση ποιότητας και τιμής, στην πολεμική προσπάθεια το ατού της οικονομίας... και στο μέλλον της μόδας το ακόμη αξεπέραστο μέχρι σήμερα “Utility Chic”.
Στη φωτο: Μοντέλα φορούν σύνολα από τη utility συλλογή του 1943 του μεγάλου Άγγλου σχεδιαστή Norman Hartnell.

Η μόδα ως μέσο διαφυγής από την (οικονομική) πραγματικότητα
“Μπορεί να έχεις δεκάρες στην τσέπη και καμία προοπτική στην κόσμο, και μόνο τη γωνιά μιας κρεβατοκάμαρας, που το ταβάνι της στάζει, ως το σπίτι όπου επιστρέφεις. Αλλά ντυμένη στα καινούργια ρούχα σου, μπορεί να στέκεσαι σε μια γωνιά του δρόμου, ενδίδοντας στην πριβέ ονειροπόληση του εαυτού σου ως Marlene Dietrich”. George Orwell, 1937

Η τρομοκρατία δεν θα (μας) περάσει
Μετά την 11η Σεπτεμβρίου, οι upscale μπουτίκ της Νέας Υόρκης ανέφεραν άνοδο στη ζήτηση παπουτσιών με πιο χαμηλό τακούνι. Σύμφωνα με τις πωλήτριες, οι γυναίκες ζητούσαν παπούτσια που θα μπορούσαν να τρέξουν φορώντας τα. (Στη φωτο, τα αγαπημένα Rockstud Kitten Heels του οίκου Valentino).

Φορώντας το όνειρο
“Συμβουλεύω τους πελάτες μου, σε δύσκολους καιρούς, να ντύνονται πιο προσεγμένα και όχι πιο πρόχειρα. Οφείλετε στους φίλους σας, την οικογένειά σας και τους συναδέλφους σας το να παρουσιάζεστε με έναν πιο αισιόδοξο και fabulous τρόπο”. Simon Doonan, δημιουργικός ambassador at large του Barney's, 2008

Η θεωρία του στριφώματος
Διατυπώθηκε από τον οικονομολόγο George Taylor το 1926, ο οποίος υποστήριξε ότι σε περιόδους οικονομικής ακμής το στρίφωμα “ανεβαίνει”, ενώ σε περιόδους ύφεσης “πέφτει”. Αν και γενικά η ιστορία της μόδας τον έχει δικαιώσει -“απόδειξη”, η κυριαρχία του μίνι στα sixties-, κάποιοι ιστορικοί μόδας διαφωνούν. Η Valerie Steele αναφέρει, για παράδειγμα, ότι σε αρκετές περιπτώσεις η μόδα προηγείται των οικονομικών εξελίξεων – υπενθυμίζοντας ότι η φούστα άρχισε να μακραίνει το 1927, δύο χρόνια πριν το χρηματιστηριακό κραχ, ενώ το μάξι άρχισε να επιστρέφει το 1969, δύο χρόνια (και πάλι) πριν τη νομισματική κρίση του 1971.
Στη φωτο: η Mary Quant με μοντέλα που φορούν την “εφεύρεσή” της, το μίνι.

Vive la Difference
Ένα από τα βασικά “μαθήματα” / “κηρύγματα” της ύφεσης είναι ότι αποθεώνει το προσωπικό στυλ και έκφραση. Αυτό το concept δεν είναι καθόλου νέο. Και πάλι στην Αγγλία, και πάλι κατά τη διάρκεια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, η καμπάνια Make Do and Mend είχε ακριβώς το ίδιο κυρίαρχο μήνυμα. Βασικό της σημείο, η φροντίδα των ρούχων: άρχισαν να κυκλοφορούν αφίσες και φυλλάδια με συμβουλές πάνω σε θέματα όπως το πώς να διώχνεις τον σκόρο από τα μάλλινα, πώς να κάνεις τα παπούτσια να διαρκούν περισσότερο και πώς να φροντίζεις διαφορετικά είδη υφασμάτων. Επίσης, καθώς ο πόλεμος συνεχιζόταν, τα κουπόνια περιόριζαν τη δυνατότητα αγοράς καινούργιων ρούχων – έτσι, για πολλές γυναίκες, η δυνατότητα να μεταποιούν ή να ράβουν ρούχα έγινε όλο και πιο σημαντική. Το ύφασμα κόστιζε λιγότερο από ένα έτοιμο ρούχο – ενώ κάποιες δαιμόνιες stylistas της εποχής άρχισαν να χρησιμοποιούν υφάσματα επίπλωσης για τα ρούχα τους, μέχρι που μπήκαν κι αυτά στο σύστημα με τα δελτία / κουπόνια.