Όταν η απώλεια δίνει τροφή για σκέψη
Για την τέχνη, ο θάνατος αποτελούσε ανέκαθεν μία ατέρμονη συζήτηση για δημιουργία. Η πιο βαθιά απώλεια, το πένθος και το απροσδιόριστο αυτό τέλος ενός έμψυχου όντος δημιουργεί ερεθίσματα που οι καλλιτέχνες τείνουν να αποτυπώνουν μέσα από τα δικά τους ξεχωριστά μέσα. Τι γίνεται όμως ότι ο αποθανών είναι ο ίδιος ο καλλιτέχνης;
Ο θάνατος εγείρει σκέψεις, ανασύρει θυμίσεις, προκαλεί τη μνήμη. Κάθε φορά που ένας σπουδαίος καλλιτέχνης φεύγει από τη ζωή, ο θάνατός του τείνει να δημιουργεί έναν νέο κύκλο ζωής. Και μέσα από αυτόν τον κύκλο μπορούμε να μάθουμε, να κατανοήσουμε και να γίνουμε σοφότεροι. Ο θάνατος του μοναδικού Μπερτολούτσι μάς έκανε να θυμηθούμε εξαιρετικές ταινίες του auteur που σημάδευσαν τον κινηματογράφο και να ξαναδούμε κάποιες από αυτές. Ο καλλιτέχνης ζει το δικό του momentum στον θάνατό του.
Η απώλειά του αυξάνει την ανάγκη να έρθουμε πιο κοντά του, να τον κατανοήσουμε και να τον εξυμνήσουμε. Αυτή όμως είναι και η παγίδα που πέφτουμε συνήθως όταν πρόκειται για ανθρώπους που έχουν αφήσει σημαντικό έργο και έχουν φύγει από τη ζωή: η αγιοποίησή τους. Στην περίπτωση του Μπερτολούτσι, ελάχιστοι αναφέρθηκαν ξανά στην αμφιλεγόμενη σκηνή με το βούτυρο, μετά τις σχετικά πρόσφατες αποκαλύψεις της Μαρία Σνάϊντερ περί "βιασμού" και τον σκηνοθέτη να μη δείχνει ίχνος μεταμέλειας. Ο auteur δεν παύει να είναι άνθρωπος και η καλλιτεχνική διάνοια δεν συνάδει πάντα με τον "καθαρό" βίο. Η τάση για αγιοποίηση δεν τιμά τον αποθανόντα, αντίθετα μπορεί να συντηρήσει σαθρά πρότυπα και να μπερδεύσει τον αποδέκτη που δεν είναι άλλος από εμάς, το κοινό.
Οι μεγάλοι καλλιτέχνες επαναστατούν μπροστά στον ατομικισμό, προσπαθούν να φέρουν την αλλαγή στην κριτική σκέψη, να κατακρίνουν τα γεγονότα και να αφήσουν πίσω τους ένα έργο που θα αλλάξει τα δεδομένα της εποχής. Οι πράξεις τους όμως δεν ακολουθούν πάντα το μεγαλείο της δουλειάς τους. Ο θάνατός τους, λοιπόν, μπορεί να μας διδάξει ότι υπάρχει ομορφιά αλλά και ατέλεια. Σε έναν κόσμο που εξακολουθεί να διέπεται από μια αρκετά άκαμπτη κοινωνική δομή, αφήνουμε συνήθως μικρά παραθυράκια για τα λάθη των καλλιτεχνών - των μοναδικών αυτών ανθρώπων που επιτρέπεται να παρεκκλίνουν λόγω της "ιδιαιτερότητάς" τους. Το έργο δεν μπορεί να κριθεί από την ανθρώπινη υπόστασή τους και vice versa.
Πώς μπορούμε να γίνουμε σοφότεροι από έναν θάνατο; Η εξέταση του παρελθόντος και η προσπάθεια να καταλάβουμε το έργο ενός auteur, θα μας φέρει σίγουρα μπροστά σε κάτι καινούργιο που δεν γνωρίζουμε όμως εξαρχής αν θα μας αρέσει ή όχι. Σύμφωνα με τη διάσημη θεωρία του auteur, ο δημιουργός οφείλει να είναι καλός σκηνοθέτης, να έχει το δικό του ξεχωριστό ύφος (βλέπε Χίτσκοκ) και να προσπαθεί να αποδώσει αυτό που έχει στο μυαλό του προσπερνώντας παραγωγούς, filmers κτλ, όπως φέρεται να έκανε ο Orson Welles στον Πολίτη Κέιν. Στην πραγματική ζωή όμως δεν οφείλει τίποτα σε εμάς παρά μόνο στον ίδιο του τον εαυτό.
