Από την ανισότητα στις ευκαιρίες μέχρι την άποψη ότι οι γυναίκες πρέπει να δίνουν προτεραιότητα στην οικογένεια και όχι στη δουλειά, η γυναικεία ηγεσία έχει μακρύ δρόμο μπροστά της.
"Ο πολίτης είναι γένους αρσενικού. Η δημοκρατία, η Ελλάδα και η πρόοδος, ωστόσο, είναι γένους θηλυκού. Και αυτές μάς καλούν στη μεγάλη υπέρβαση" δήλωσε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης κατά την ανακοίνωση του ονόματος της νέας Προέδρου της Δημοκρατίας, πριν λίγους μήνες Με τα λόγια αυτά, αναγνώρισε ένα οξύμωρο, όχι απλά γλωσσικό, αλλά πέρα για πέρα υπαρκτό. Πριν από την Αικατερίνη Σακελλαροπούλου, που έσπασε το άβατο της Ηρώδου Αττικού (και του ΣτΕ ως η πρώτη πρόεδρός του), προηγήθηκαν άλλες, λίγες, αλλά τολμηρές και αποφασισμένες να εισβάλουν σε αμιγώς ανδροκρατούμενους χώρους, όπως η εκπαίδευση και η διακυβέρνηση: Η πρώτη φοιτήτρια Ιωάννα Στεφανόπολι το 1890, η πρώτη βουλευτής Ελένη Σκούρα το 1953, η Λίνα Τσαλδάρη-Λάμπρου, που ορκίστηκε υπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας το 1956 – χρονιά-ορόσημο, αφού οι Ελληνίδες ψήφισαν για πρώτη φορά στις βουλευτικές εκλογές.
Αν και από τότε το ποσοστό της συμμετοχής μας στο κοινοβούλιο έχει ανέβει στο 20,3% (από 18,7% το 2017) και στη Wikipedia η Βασιλική Θάνου καταγράφεται ως η πρώτη Ελληνίδα πρωθυπουργός (το 2015 ηγήθηκε της υπηρεσιακής κυβέρνησης για λιγότερο από ένα μήνα), για να γίνουμε Φινλανδία, το άλμα μοιάζει γιγάντιο. Εκεί, τον περασμένο Δεκέμβριο η μόλις 34 ετών και μητέρα Sanna Marin ανέλαβε την πρωθυπουργία της χώρας, με τη συμμετοχή των γυναικών στο φινλανδικό κοινοβούλιο και στη διακυβέρνηση γενικά να ανέρχεται στο 50% ήδη από το 2014. Τυχαίο ή μη, φέτος το σκανδιναβικό κράτος ανακηρύχθηκε και πάλι ο πιο ευτυχισμένος τόπος για να ζει κανείς στον κόσμο! Η κοινωνική ευφυΐα, ικανότητα που χαρακτηρίζει, μεταξύ πολλών άλλων, το φύλο μας, είναι ίσως η σημαντικότερη αιτία για την ευδαιμονία και η βασικότερη διαφορά μας από τους άνδρες, που παραδόξως οι ίδιες αναθρέφουμε.
Όλοι μαζί μπορούμε
"Στις επιχειρήσεις, την πολιτική και την κοινωνία συνολικά μπορούμε να αξιοποιήσουμε πλήρως τις δυνατότητές μας μόνο αν εκμεταλλευτούμε όλα τα ταλέντα και την πολυμορφία μας. Το να χρησιμοποιούμε μόνο το μισό του πληθυσμού, μόνο τις μισές ιδέες ή μόνο τη μισή ενέργεια, δεν αρκεί" είπε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen στην παρουσίαση της στρατηγικής για την ισότητα στην Ε.Ε., όπου η ισοτιμία μεταξύ των φύλων θεωρείται βασική αξία. Όμως η απτή πραγματικότητα δείχνει άλλα, με τις προαγωγές και τις ηγετικές θέσεις στη διακυβέρνηση και τις επιχειρήσεις να είναι στη συντριπτική τους πλειονότητα γένους αρσενικού.
Κι ας αποδεικνύουν στο ομώνυμο βιβλίο τους οι Avivah Wittenberg-Cox και Alison Maitland ότι τα λεγόμενα "womenomics", δηλαδή η δύναμη των γυναικών να φέρουν την ανάπτυξη, είναι η λύση για βιώσιμες εταιρείες και πιο ικανοποιημένους εργαζόμενους και κατ’ επέκταση πολίτες.
"Μελέτη του βρετανικού Πανεπιστημίου του Λιντς σε 17.000 βρετανικές επιχειρήσεις το 2008 βρήκε ότι η παρουσία τουλάχιστον μιας γυναίκας στο διοικητικό συμβούλιο μιας εταιρείας περιορίζει κατά 20% τους κινδύνους διάλυσης. Η παρουσία δύο ή τριών γυναικών μειώνει περαιτέρω τον κίνδυνο χρεοκοπίας, αλλά τα πραγματικά οφέλη προκύπτουν όταν επιτευχθεί η ισορροπία φύλου (gender parity)" αναφέρει στο βιβλίο της "Γυναικεία ηγεσία, Εμπόδια και προκλήσεις" (εκδ. Ψυχογιός) η ομότιμη καθηγήτρια Διοίκησης Ανθρώπινου Δυναμικού του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών Νάνσυ Παπαλεξανδρή.
"Σύμφωνα με τη μελέτη, η διαφορετικότητα των απόψεων των γυναικών είναι το μεγάλο πλεονέκτημα της συμμετοχής τους στα συμβούλια. Άλλες πιθανές εξηγήσεις για τα ευρήματα της έρευνας αναφέρονται στο γεγονός ότι οι γυναίκες είναι καλύτερες στη διαχείριση ταμειακών ροών, τείνουν να αντιδρούν στην υπερβολική δανειοδότηση, ενώ είναι γενικά καλύτερες στη διοίκηση ανθρώπινου δυναμικού. […]
Σχετική έρευνα σε γαλλικές εταιρείες εισηγμένες στο χρηματιστήριο βρήκε ότι όσο περισσότερες γυναίκες συμμετείχαν στα διοικητικά συμβούλια, τόσο μικρότερη ήταν η πτώση της μετοχής τους το 2008. Η μόνη μετοχή γαλλικής εταιρείας που σημείωσε αύξηση το 2008 ήταν αυτή της Hermès, όπου το 55% των μελών του Δ.Σ. ήταν γυναίκες. Αυτές οι μελέτες σε εποχή κρίσης ενισχύουν την άποψη ότι η ισορροπία των φύλων σε υψηλά κλιμάκια συντελεί στην ανάπτυξη και στα καλά εταιρικά αποτελέσματα" σημειώνει η Νάνσυ Παπαλεξανδρή.
Τα πλεονεκτήματα των γυναικών στελεχών
Οι μεγάλες επιχειρήσεις μοιάζει να παραδέχονται δειλά δειλά ότι οφείλουν σε ικανές, καταρτισμένες και ταλαντούχες γυναίκες μεγαλύτερη συμμετοχή και ίσες ευκαιρίες πρώτα απ’ όλα για την ίδια τους τη βιωσιμότητα αλλά και επειδή αρχίζουν να αναγνωρίζουν ότι το προηγούμενο μοντέλο ηγεσίας δε φέρνει πια τις υψηλές αποδόσεις που απαιτούνται σήμερα από τα στελέχη.
Ήδη από το 1970 ο "αρωγός ηγέτης" (servant leader) θεωρείται ιδανικός, σύμφωνα τουλάχιστον με τη θεωρία του γκουρού του management Robert Greenleaf. Τα χαρακτηριστικά ενός τέτοιου ηγέτη είναι τα εξής:
• Ακούει δεκτικά τους άλλους και προσπαθεί να καταλάβει τι πραγματικά λένε.
• Βασίζεται στην πειθώ και τη συναίνεση αντί αποκλειστικά στην άσκηση εξουσίας και τη συμμόρφωση.
• Διαθέτει ενσυναίσθηση, λαμβάνει υπόψη του τις καλές προθέσεις και δεν απορρίπτει τους άλλους ακόμα κι αν δε συμφωνεί πάντα μαζί τους.
• Έχει επίγνωση των προτερημάτων και των αδυναμιών των άλλων, αλλά κυρίως των δικών του.
• Ποντάρει στην προσωπική και την επαγγελματική ανάπτυξη του ίδιου και της ομάδας του και πιστεύει ότι με τον κατάλληλο τρόπο και οι πιο χαμηλά στην ιεραρχία μπορούν να πετύχουν τα καλύτερα.
• Είναι διορατικός και με διαίσθηση και προβλέπει σωστά τις συνέπειες των αποφάσεών του.
• Νοιάζεται ουσιαστικά για τους συνεργάτες του και τις ιδιαιτερότητες των ανθρώπων και με την κατανόησή του επιδρά "θεραπευτικά" στην ομάδα του.
• Φροντίζει να οικοδομεί μια δεμένη κοινότητα στη δουλειά και δημιουργεί ένα περιβάλλον εργασίας ανθρώπινο και φιλικό προς τη ζωή.
Μάντεψε σε ποιες ταιριάζουν καλύτερα τα χαρακτηριστικά αυτού του είδους ηγεσίας...
Γυναίκες και αγορά εργασίας στην Ελλάδα σήμερα
Με την υπενθύμιση ότι η Ελλάδα είναι πλέον η χώρα με τη μικρότερη συμμετοχή γυναικών στην αγορά εργασίας σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, στην πρόσφατη έρευνα του Οργανισμού διαΝΕΟσις "Τι πιστεύουν οι Έλληνες το 2020" διαπιστώθηκε ότι:
• 56% των Ελλήνων πιστεύουν ότι οι γυναίκες δεν έχουν τις ίδιες ευκαιρίες απασχόλησης με τους άνδρες.
• 96,4% θεωρούν ότι "η μητέρα και ο πατέρας πρέπει να έχουν ακριβώς τις ίδιες ευθύνες στη φροντίδα των παιδιών.
Αλλά:
• 26% των Ελλήνων ανδρών πιστεύουν ότι "οι άνδρες είναι πιο ικανοί να παίρνουν σημαντικές αποφάσεις".
• 30% των Ελλήνων θεωρούν ότι "όταν οι δουλειές είναι λίγες, οι άνδρες πρέπει να έχουν προτεραιότητα".
• 54,2% (και το 52,7% των γυναικών) κρίνουν ότι "οι γυναίκες πρέπει να δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στην οικογένεια απ’ ό,τι στην καριέρα" (στο συγκεκριμένο ερώτημα υπάρχει μεγάλη διαφοροποίηση ανάλογα με την ηλικία: οι άνω των 65 των ερωτηθέντων που συμφωνούν με αυτή την άποψη είναι 72,3%, αλλά στους 17-24 περιορίζεται στο 28,7%).
