Γεννημένοι το 2010, είναι οι διάδοχοι της Generation Z. Μεγαλώνουν σε έναν κόσμο γεμάτο αντιφάσεις και ετοιμάζονται να διαμορφώσουν το αύριο.
Θα γίνουν 20 ετών το 2030. Από το 2025 θα αντιπροσωπεύουν περίπου τα 2,5 δισ. από τα συνολικά 9 δισ. που υπολογίζεται ότι θα είναι τότε ο παγκόσμιος πληθυσμός. Σε έναν πλανήτη πιο πυκνοκατοικημένο από ποτέ και με τα σημάδια της υπερθέρμανσης και της εξάντλησης των φυσικών πόρων να είναι ήδη έντονα από τώρα, είναι η γενιά που θα κληθεί να αντιμετωπίσει το τέλος της αφθονίας και να βρει λύσεις για την αντιμετώπιση προβλημάτων που αφορούν την επιβίωση του ανθρώπινου είδους.
Θα χρειαστεί να τα χτίσουν όλα από την αρχή, γι’ αυτό και τους δόθηκε το όνομα "Alpha", από το πρώτο γράμμα του ελληνικού αλφαβήτου. "Νονός" τους είναι ο Αυστραλός κοινωνικός επιστήμονας Mark McCrindle, που πρώτος αναφέρθηκε με αυτό τον όρο στους γεννηθέντες το 2010, χρονιά που λανσαρίστηκε το iPad και το Instagram.
Η Generation Alpha έχει ζήσει ολόκληρη τη μέχρι τώρα ζωή της μπροστά σε οθόνες και στα πρώτα τους λογάκια που έμαθαν σε νηπιακή ηλικία περιλαμβάνονται λέξεις όπως "selfie", "emoji", "like" και "ατμίζω". Σε μια εποχή όπου όλα αλλάζουν με ξέφρενους ρυθμούς, διαδέχεται την Generation Z (αναφέρεται σε όσους είναι γεννημένοι μεταξύ του 1996 και του 2010).
Η πιο σημαντική διαφορά τους από κάθε άλλη γενιά είναι η ικανότητά τους να επεξεργάζονται και να αντιλαμβάνονται το οτιδήποτε, από τη σεξουαλικότητα μέχρι τον θάνατο, με έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο: μέσα από εναλλαγές εικόνων, όπως αυτές στις αγαπημένες τους σειρές ή στα βιντεάκια του TikTok. Αν θέλουμε να κατανοήσουμε ποιοι πραγματικά είναι όσοι ανήκουν στη Γενιά Alpha, θα πρέπει να αποκωδικοποιήσουμε τέσσερα βασικά σημεία:
Ένα δικό τους δωμάτιο
Θα μπορούσαν επίσης να ονομάζονται Γενιά Κ, όπως "Κορονοϊός" και "Καραντίνα", πράγματα που έμαθαν σε πολύ μικρή ηλικία και τους κατέστησαν πολύ περισσότερο "σπιτόγατους" από κάθε άλλη γενιά πριν από αυτούς. Ακόμα όμως κι αν συνήθως βρίσκονται στον δικό τους κόσμο (το τηλέφωνό τους), είναι πολύ κοντά και στην οικογένεια. "Στο παρελθόν το να αφήσουν πίσω το πατρικό τους και να κυνηγήσουν την ανεξαρτησία ήταν το μεγάλο ζητούμενο για τους εφήβους" εξηγεί ο Γάλλος ψυχίατρος και συγγραφέας του βιβλίου L’intelligence spirituelle de votre enfant (Η συναισθηματική ευφυΐα των παιδιών σας) Stéphane Clerget.
"Σήμερα αυτό δεν ισχύει πλέον στον ίδιο βαθμό. Οι σημερινοί έφηβοι είναι σε μεγάλο ποσοστό μοναχοπαίδια ή έχουν λιγότερα αδέλφια σε σχέση με το παρελθόν και οι γονείς τους δύσκολα τους χαλάνε χατίρια. Πολλοί είναι παιδιά χωρισμένων γονιών και, μολονότι πιστεύουν στην αγάπη, στο δικό τους μυαλό η έννοια του "ζευγαριού” έχει συγκεκριμένη διάρκεια και τίποτα δεν κρατάει "για πάντα”". Αν και ακόμα είναι μόλις 13 ετών, μερικοί ανακοινώνουν ήδη ότι δεν έχουν σκοπό να αποκτήσουν παιδιά. Διατηρούν ωστόσο καλή σχέση με τους γονείς – είναι ίσως η πρώτη γενιά που δε νιώθει την ανάγκη να έρθει σε σύγκρουση μαζί τους. Εξάλλου, κι εκείνη με τη σειρά τους ανήκουν σε μεγάλο ποσοστό σε μια γενιά –τους millennials– που έχει μάθει να εκφράζει τα συναισθήματά της και, σε αντίθεση με ό,τι συνέβαινε στο παρελθόν, η σχέση τους με τα παιδιά τους δε βασίζεται στο θέσφατο της γονικής εξουσίας ούτε προβάλλουν επιχειρήματα του τύπου "επειδή το λέω εγώ".
"Ο γονεϊκός ρόλος είναι κάτι που επανεφευρίσκεται διαρκώς και η μεγάλη ταχύτητα που χαρακτηρίζει την αλλαγή τα τελευταία χρόνια έχει σίγουρα κάποια θετικά χαρακτηριστικά, όμως δημιουργεί και προβλήματα" εξηγεί ο ειδικός. "Η καθημερινή συναλλαγή μεταξύ γονέων και παιδιών γίνεται σε ένα πλαίσιο διαρκούς διαιτησίας όπου τα πάντα είναι ζήτημα επιλογής κι αυτό δημιουργεί πρόσθετη αβεβαιότητα στα παιδιά. Το αποτέλεσμα αυτής της αβεβαιότητας είναι το στρες, που συχνά κατατρώει τα μέλη της Generation Alpha. Άγχος το οποίο πολλαπλασιάζεται από το γεγονός ότι νιώθουν να είναι διαρκώς εκτεθειμένοι στα μάτια και στην κριτική των άλλων" καταλήγει.
Περισσότερες οθόνες, λιγότερη συγκέντρωση
Οι πανταχού παρούσες οθόνες περιπλέκουν την κατάσταση. Παρά το γεγονός ότι οι ειδικοί συνιστούν να αποφεύγεται εντελώς η πρόσβαση σε οθόνες μέχρι την ηλικία των 2 ή ακόμη και των 3 ετών, οι γονείς τους, συχνά και οι ίδιοι εξαρτημένοι από τις δικές τους οθόνες, δεν υπήρξαν και πολύ συνεπείς με τους κανόνες που έθεταν – τουλάχιστον όχι σε καθημερινή βάση. Σύμφωνα με μια μεγάλη μελέτη που συλλέγει δεδομένα από 18.000 παιδιά που γεννήθηκαν το 2011, μόνο το 13,5% των γονιών ακολούθησε τη συγκεκριμένη σύσταση.
Όλοι μας άλλωστε έχουμε γίνει τα τελευταία χρόνια θεατές μιας πολύ συνηθισμένης πλέον σκηνής όπου οι γονείς τρώνε σε ένα εστιατόριο έχοντας το ένα παιδί με τη μύτη κολλημένη σε ένα τηλέφωνο να βλέπει κινούμενα σχέδια στο YouTube και το λίγο μεγαλύτερο αδελφάκι του να σερφάρει μανιωδώς σε ένα tablet. Τώρα γνωρίζουμε ότι αυτός ο εθισμός σε νεαρή ηλικία έχει επιστημονικά μετρήσιμες συνέπειες, όπως αυξημένα ποσοστά εμφάνισης μυωπίας, παχυσαρκίας και άλλων διαταραχών που σχετίζονται με την καθιστική ζωή. Αλλά αυτό που απασχολεί περισσότερο τους ειδικούς είναι η έλλειψη προσοχής. Για τους εκπροσώπους αυτής της γενιάς το να συγκεντρωθούν για πολλή ώρα σε κάτι, όπως, για παράδειγμα, να διαβάσουν ένα βιβλίο, είναι πραγματικά αδύνατο.
Μετακινούνται από τη μία εικόνα και τη μία δραστηριότητα στην άλλη με ανυπομονησία και πολλές φορές διαγιγνώσκονται με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής-Υπερκινητικότητας και λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή. Από την άλλη, ένα είναι σίγουρο: η Γενιά Alpha έχει πρόσβαση σε μια όλο και μεγαλύτερη πηγή γνώσης. Αυτό από μόνο του είναι αναμενόμενο να αλλάξει μέσα σε κάποια χρόνια τον τρόπο με τον οποίο γίνονται τα σχολικά μαθήματα και, δεδομένης της δυσκολίας τους να επικεντρωθούν στον γραπτό λόγο, μπορεί κανείς να υποθέσει ότι η διδασκαλία στο μέλλον θα περιλαμβάνει πολύ περισσότερα "προφορικά" απ’ ό,τι γραπτά, κάτι που ήδη έχει αρχίσει να συμβαίνει σε αρκετές χώρες.
Τα επαγγέλματα του μέλλοντος (δεν υπάρχουν ακόμα)
Σύμφωνα με τον Καναδό συγγραφέα, ερευνητή και ομιλητή για θέματα γενεών Carol Allen, "είναι ασφαλές να πούμε ότι σχεδόν το 85% των επαγγελμάτων στα οποία θα απασχοληθούν τα μέλη της Γενιάς Alpha δεν υπάρχουν ακόμη.
Μπορούμε να τολμήσουμε να φανταστούμε ότι θα υπάρξουν αναλυτές δεδομένων, αστικοί αγρότες, traders δικαιωμάτων εκπομπής ρύπων και –γιατί όχι;– ξεναγοί για το διάστημα. Υπολογίζεται ότι κατά τη διάρκεια της ζωής τους θα αλλάξουν 17 φορές θέση εργασίας, πέντε φορές καριέρα και 15 φορές σπίτι" προσθέτει. Και θα τα καταφέρουν μια χαρά γιατί είναι ιδιαίτερα προσαρμοστικοί, έχουν περιέργεια για τα πάντα και μεγαλύτερη πρόσβαση στη γνώση απ’ ό,τι κάθε άλλη γενιά.
Κι επειδή μότο τους είναι "Κανείς δεν είναι πολύ μικρός για να αλλάξει τον κόσμο", παράλληλα με τις επαγγελματικές τους φιλοδοξίες (θέλουν να γίνουν επιχειρηματίες σε νεαρή ηλικία και να βγάλουν πολλά χρήματα, όπως τα πρότυπά τους που δημιούργησαν τους τεχνολογικούς κολοσσούς, βλ. Google, Facebook κ.λπ.) έχουν κι άλλα ενδιαφέροντα, όπως η οικολογία. Επιπλέον, θέλουν να συνδεθούν με άλλους, αλλά χωρίς να βγουν από το σπίτι. Αντιφάσεις όπως αυτή αποτελούν (και θα αποτελούν και στο μέλλον) τους βασικούς άξονες της ζωής τους και ο πειραματισμός θα αντικαταστήσει τις προαποφασισμένες "από καθήκον" επιλογές των παλαιότερων γενιών.
Αλλαγή κλίμακας
Ως κοινωνικά όντα, οι άνθρωποι πάντα νοιάζονταν για την εικόνα που είχαν οι άλλοι γι’ αυτούς. Όμως πλέον το φαινόμενο έχει αποκτήσει αληθινά γιγάντιες διαστάσεις. Οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας ζούσαν με την έγνοια "Τι θα πει η γειτονιά". Για τη Γενιά Alpha δεν υπάρχει πια μικρόκοσμος. Δεν είναι καν "πολίτες του κόσμου". Είναι πολίτες του σύμπαντος! Η εικόνα που έχουν αναπτύξει για τον εαυτό τους και τους άλλους αφορά ένα πολύ μεγαλύτερο περιβάλλον που περιλαμβάνει ακόμα και ανοίγματα σε άλλες διαστάσεις, όπως η εικονική πραγματικότητα και το metaverse.
Η θεώρησή τους για τον κόσμο είναι πολύ πιο συνολική και μεγαλύτερης κλίμακας από ό,τι θα μπορούσαν να φανταστούν οι παππούδες και οι γιαγιάδες τους. Παρ’ όλα αυτά και σε αντίθεση με την πληθώρα της πληροφορίας της οποίας γίνονται καθημερινά αποδέκτες, ζουν μέσα σε μια έντονη αβεβαιότητα. Σύμφωνα με τον Stéphane Clerget, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι "η βάση των αξιών τους δεν ορίζεται από το συλλογικό έργο, αλλά κατά κανόνα από το ατομικό συμφέρον". Θα είναι η επαπειλούμενη περιβαλλοντική καταστροφή μια αφορμή για να επανεφεύρουν τη συλλογικότητα πριν η ανθρωπότητα αφανιστεί ως είδος; Το μέλλον θα δείξει...
