Δεν είδα την Τελετή Έναρξης των φετινών Ολυμπιακών Αγώνων. Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά. Η δημόσια συζήτηση που αστραπιαία ακολούθησε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με κάνει να αισθάνομαι σαν να το έχω παρακολουθήσει. Περίεργο; Στην meta-μοντέρνα εποχή που ζούμε, δυστυχώς όχι.
Στον σύγχρονο ψηφιακό κόσμο, δεν χρειάζεται να έχεις εμπεριστατωμένα παρατηρήσει κάτι για να τοποθετηθείς. Ούτε να έχεις σχηματίσει άποψη. Η εξίσωση βαραίνει όταν στους παράγοντες προστίθενται η σκέψη και η γνώση – θεμελιώδη ερείσματα σχηματισμού γνώμης, μέχρι και το όχι και τόσο μακρινό παρελθόν. Απλά, να συνδεθείς (σε κυριολεκτικό επίπεδο) και να αφουγκραστείς τι πιστεύουν οι περισσότεροι. Έκτοτε, οι οδοί που δύναται κανείς να ακολουθήσει είναι δύο: είτε να συμφωνήσει, συμβαδίζοντας με τους πολλούς, είτε να διεγείρει την επανάσταση που κρύβει μέσα του (εκφράζεται καλύτερα επί του καναπέ και με το τηλεκοντρόλ στο χέρι) και να αντιταχθεί. Φαινομενικά. Η ουσία χάθηκε στα μισά μίας διαδρομής ακυβέρνητης, όπως το ίδιο το ψηφιακό μικρο-σύμπαν.
Κάπως έτσι, μετά τον e-εμφύλιο για τη ζαριά της Μαρίνας Σάττι στη Eurovision, το φορτίο αυτή τη φορά μετατοπίστηκε στην τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων του Παρισιού. Και οι φιλονικίες δεν άργησαν να κολυμπήσουν σε βάρκες ισχνές, ικανές ακόμη και από τον μολυσμένο (εδώ δεν πήγε πράγματι κάτι καλά) Σηκουάνα να αποσυμπιεστούν. Αλήθεια, οι χρήστες των κοινωνικών δικτύων πότε αποσυμπιέζονται; Μην είναι όταν πληκτρολογούν σε φρενήρη ρυθμό κάθε λέξη, στιβαρή και αρνητικής ενέργειας, για οτιδήποτε παρατηρούν;
Γιατί, στον κυβερνοχώρο, γνώμη έχουν και εκφράζουν όλοι. Διορθώνω. Ορθή γνώμη. Κανείς δεν θεωρεί ότι κάνει λάθος με τον μανδύα του "Μετά Χριστόν προφήτη" να φοριέται κάθε εποχή του χρόνου. Όλοι έχουν δίκιο. Και αλύγιστη βεβαιότητα ότι η τοποθέτηση τους είναι αφενός βαρυσήμαντη και αφετέρου διεγερτική όσον αφορά την τέρψιν του φιλοθεάμανος κοινού.
Τα σχόλια κινούν τον αλγόριθμο. Όλοι το ξέρουν αυτό. Και η αιφνίδια απόρριψη κινητοποιεί τους χρήστες – σαν να ξεχνούν όσες βιώνουμε στην πραγματική ζωή. Είναι ωραία στον κυβερνοχώρο. Μπορείς να γράψεις οτιδήποτε αρνητικό θέλεις και να χειροκροτηθείς ή ακόμα καλύτερα να γεννήσεις μία αντιπαλότητα. Υπάρχει κάτι πιο ηδονικό;
Ο Thomas Zoli, Καλλιτεχνικός Διευθυντής της Τελετής Έναρξης, μελέτησε το παρελθόν προκειμένου να φέρει στο παρόν το μέλλον που οραματίζονται οι νευρώνες του εγκεφάλου του. Στην αγκαλιά του χώρεσε τη διαφορετικότητα, κολυμπώντας σε νερά που γνώριζε ότι θα εγείρουν αντιδράσεις. Δεν φοβήθηκε να περπατήσει μαζί μας. Όχι σε ένα στάδιο κλειστό και απόμακρο, αλλά κατά μήκος του δημοφιλέστερου ποταμού της Γαλλίας. Δίπλα μας και όχι απέναντι μας. Αυτή είναι μία πρώτη, καθόλου αυτονόητη νίκη.
The interpretation of the Greek God Dionysus makes us aware of the absurdity of violence between human beings. #Paris2024 #OpeningCeremony pic.twitter.com/FBlQNNUmvV
— The Olympic Games (@Olympics) July 26, 2024
Δεν επιτέθηκε στη θρησκεία και δεν βλασφήμησε ούτε τον Πανάγιο (sic) Μυστικό Δείπνο, ούτε τη Γιορτή των Θεών (σ.σ. την ελαιογραφία του Ιταλού θρύλου της Αναγέννησης, Giovanni Bellini). Την τοποθέτησε απλώς εντός της ποπ κουλτούρας και της woke πραγματικότητας που ζούμε. Εκεί θέση έχουν όλοι. Ξεκαθαρίζω ότι το τελικό αποτέλεσμα ράγισε την αισθητική μου, αλλά δεν την συνέθλιψε. Ίσως, γιατί στα μάτια μου, ο σεβασμός απέναντι σε κάθε καλλιτέχνη είναι αδιαπραγμάτευτος.
Φυσικά, αυτή η προσέγγιση δεν βρήκε τη θέση της στα trending topics του Facebook, του X (πρώην Twitter) και του Instagram. Το καλό δεν φέρνει likes. Και η εποικοδομητική κριτική προϋποθέτει υπόβαθρο, μελέτη, λέξεις σωστά τοποθετημένες σε μία πρόταση, διάλογο. Τις περισσότερες φορές, ούτε αυτά χωρούν στο σοσιαλμιντιακό χάος. Η δύνη του τα παρασύρει. Μέχρι να τα εξαλείψει.
Μήπως, τελικά κατακρίνουμε γιατί απλά μας αρέσει να κατακρίνουμε; Μήπως, έχουμε εθιστεί στη μιζέρια και την ισοπέδωση των πάντων; Μήπως, το κακό κερδίζει το καλό ή έστω το αφήνει καταχωνιασμένο στην ντουλάπα με τα ρούχα που πλέον δεν είναι της μόδας; Μήπως, τελικά η κριτική είναι παραγωγική όταν βασίζεται με επιχειρήματα και στο τέλος προτείνει; Μήπως, αυτά είναι ερωτήματα που θα χαθούν στον κυκεώνα της επόμενης διαδικτυακής κόντρας; Κρίμα.
Υ.Γ. Από το δικό μου προσωπικό πρίσμα, η τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων του Παρισιού είχε ευφυή και τρωτά σημεία. Λεπτομέρειες, κατευναστικές της αισθητικής και επιλογές από την αντίπαλη οδό. Έγινε, όμως, μία προσπάθεια. Στο τέλος της ημέρας, ας εκτιμηθεί έστω αυτό.
