Ιράν | Η επαναστατική πράξη της Ahoo Daryaei και τα υφάσματα που μας καθορίζουν

Η ασύλληπτα γενναία πράξη της φοιτήτριας από το Ιράν μάς θυμίζει ότι τα ρούχα δεν είναι απλώς ένα κομμάτι ύφασμα.

Από το βράδυ του Σαββάτου τα κοινωνικά δίκτυα έχουν γεμίσει με πλάνα και φωτογραφίες της Ahoo Daryaei, της φοιτήτριας από το Ιράν που, μετά από επίθεση από την "αστυνομία ηθικής” του ιρανικού καθεστώτος ότι φορά με λάθος τρόπο το χιτζάμπ της (το ιρανικό καθεστώς αναφέρεται σε αυτήν ως σύσταση, φυσικά, όμως πηγές αναφέρουν ότι της έσκισαν τη μαντίλα και τα ρούχα), έβγαλε τα ρούχα της και περιφέρθηκε με τα εσώρουχα στον προαύλιο χώρο του πανεπιστημίου στο οποίο φοιτά περιμένοντας τη βίαιη σύλληψή της.

Πράγματι, μέσα σε λίγη ώρα, ένα αυτοκίνητο πλησίασε την φοιτήτρια, η οποία πλέον βρισκόταν στο πάρκινγκ της σχολής, και τρεις άνδρες βγήκαν και την άρπαξαν. Αναφορές θέλουν την Ahoo Daryaei να δέχτηκε χτύπημα στο κεφάλι που της προκάλεσε μεγάλη αιμορραγία. Σύμφωνα με το CNN, εκπρόσωπος του πανεπιστημίου είπε ότι η γυναίκα έπασχε από προβλήματα ψυχικής υγείας. Έκτοτε, όπως αναφέρουν τα σχετικά ρεπορτάζ, "η τύχη της φοιτήτριας αγνοείται”. Όλοι ξέρουμε τι σημαίνει αυτό.

Μία πράξη ασύλληπτης γενναιότητας 

Είναι απόλυτα ασφαλές να θαυμάζει κανείς την πράξη της Ahoo Daryaei από απόσταση. Ο δυτικός κόσμος έσπευσε να επαινέσει τη γενναιότητά της. Σκίτσα που την εμφανίζουν να στέκεται ψηλότερη από την υπόλοιπη ιρανική κοινωνία ή να σπάει τα δεσμά της Ισλαμικής Δημοκρατίας κάνουν τον γύρω του διαδικτύου. Αλίμονο, όλα αυτά είναι θεμιτά. Η Ahoo Daryaei, όπως η συμπατριώτισσά της Mάχσα Αμινί, η οποία πριν από περίπου δύο χρόνια ξυλοκοπήθηκε μέχρι θανάτου από την αστυνομία της ηθικής επειδή φορούσε και εκείνη λάθος το χιτζάμπ της, είναι πια ένα σύμβολο.

Μπορούμε όμως πραγματικά να συλλάβουμε το μεγαλείο αυτής της απόφασης; Η Ιρανή φοιτήτρια γνώριζε όσα πρόκειται να ακολουθήσουν από τη στιγμή που πέταξε από πάνω της τα υφάσματα - σύμβολο καταπίεσης των γυναικών του μουσουλμανικού κόσμου. Εμείς απλά προσπαθούμε να φανταστούμε.

Η περίπτωση της Ahoo Daryaei με έκανε να νιώσω τόσο δα μικρή. Ως γυναίκα που ζει σε μία δυτική κοινωνία, κακά τα ψέματα, έχω τη δυνατότητα να φορώ ό,τι θέλω, χωρίς καμία αυτόκλητη πολιτοφυλακή να έχει το δικαίωμα να με συλλάβει, να με βιάσει και να με ξυλοκοπήσει μέχρι θανάτου. Έχω νιώσει απειλή στους δρόμους της Αθήνας η οποία να σχετίζεται με το τι έχω επιλέξει να φορέσω; Σαφέστατα. Όμως, ένα αισχρό σχόλιο στο δρόμο από έναν κάγκουρα σε διερχόμενο αυτοκίνητο δεν εξισώνεται επ’ ουδενί με μία κρατική δολοφονία με τις ευλογίες μιας θεοκρατικής κοινωνίας.

Επηρεάζει η θρησκεία της χώρας μου τον τρόπο με τον οποίο ντύνονται οι Ελληνίδες πολίτες; Όχι. Η περίπτωση μιας θρησκόληπτης ηλικιωμένης γυναίκας που μπορεί βγαίνοντας από την εκκλησία να προσβάλει μια νεαρή κοπέλα που φοράει ένα crop top, ή οι αναχρονιστικές δηλώσεις κληρικών χωρίς καμία ουσιαστική επιβολή επί της κοινωνίας, δεν συνιστούν πραγματική καταπίεση. 

Έχουν κατακτηθεί πλήρως τα γυναικεία δικαιώματα στη χώρα μας; Ασφαλώς και όχι. Υπάρχει ακόμη πλήθος πραγμάτων που οφείλουν να γίνουν και μάλιστα άμεσα. Έχει γίνει η ισότητα των φύλων κτήμα της ελληνικής κοινωνίας; Οι γυναικοκτονίες, κάθε μορφή έμφυλης και σεξουαλικής βίας, οι μισθολογικές ανισότητες δείχνουν πως η απάντηση είναι προφανώς "όχι". Παράλληλα όμως, η πραγματικότητα για το μεγαλύτερο ποσοστό των Ελληνίδων είναι η απόλυτη ελευθερία έκφρασης μέσα από υφάσματα που καλύπτουν όσο θέλουμε και αν θέλουμε οποιοδήποτε μέρος του σώματός μας υπακούοντας σε έναν και μόνο κανόνα - την προσωπική μας αισθητική. 

Η γυναικεία ύπαρξη ως απειλή 

Ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζεται η θηλυκότητα από τον μουσουλμανικό κόσμο, με κάνει να σκέφτομαι γιατί τα σώματά μας, τα μαλλιά μας, η ίδια μας η φωνή (πρόσφατα οι Ταλιμπάν απαγόρευσαν στις γυναίκες να μιλούν μεγαλόφωνα σε δημόσιους χώρους) είναι επικίνδυνα. Για να επιθυμούν με τέτοια ζέση οι άνδρες των θεοκρατικών καθεστώτων να τα καλύπτουν με υφάσματα, δεν μπορεί παρά να τα βλέπουν ως απειλή, σωστά; 

Η μαντίλα, το χιτζάμπ, που συνήθως καλύπτει το κεφάλι και το στέρνο στο Ισλάμ, είναι συνδεδεμένη με τη σεμνότητα και την "προστασία” του γυναικείου σώματος από ανδρικό βλέμμα. Στο Κοράνι, βέβαια, δεν υπάρχει επίσημη αναφορά για χρήση του χιτζάμπ από τις γυναίκες. Ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν ότι ο Προφήτης Μωάμεθ είχε δώσει μεγάλη προσοχή στο ντύσιμο της μουσουλμανικής κοινότητας, αναπτύσσοντας σταδιακά έναν κώδικα ενδυμασίας που όντως έβαζε στο επίκεντρο τη σεμνότητα, όμως ανεξαρτήτως φύλου. Και οι άντρες, δηλαδή, όφειλαν να ντύνονται "σεμνά”. 

Η μοναδική αναφορά στο χιτζάμπ στο Κοράνι είναι όχι ως κάλυμμα κεφαλής, αλλά ως παραπέτασμα στο σπίτι του Προφήτη όπου και εξασφάλιζε την ιδιωτικότητα των γυναικών του από τους άνδρες επισκέπτες. Είναι ξεκάθαρο ότι θεμελιωτές των θεοκρατικών καθεστώτων του Ισλάμ είδαν εδώ μία ευκαιρία περιορισμού των γυναικών και την άρπαξαν ερμηνεύοντας το χιτζάμπ τόσο ελεύθερα που έγινε ένας ενδυματολογικός κώδικας ο οποίος θα εξασφάλιζε την εξαφάνιση της γυναίκας από τη δημόσια σφαίρα και την πλήρη υποταγή της στην ιδιωτική ζωή.

Δεν μπορώ παρά να σκέφτομαι ότι ο θαυμασμός του δυτικού κόσμου απέναντι στην ηρωίδα (γιατί περί τέτοιας πρόκειται) Ahoo Daryaei υπογραμμίζει με τα πιο μελανό χρώμα την υποκρισία μας. Ο περιορισμός της γυναικείας αυτοδιάθεσης δεν είναι έκφραση πίστης. Ο βιασμός γυναικών σε χώρες που ανήκουν στη δύση και άρα ντύνονται σύμφωνα με τους ενδυματολογικούς της κανόνες, δηλαδή ελεύθερα, από τρομοκρατικές οργανώσεις, δεν είναι μάχη για την ελευθερία.

Η Ahoo Daryaei πέταξε τα ρούχα της για να ξεγυμνώσει (και) την ψευτοεπανάσταση του πληκτρολογίου. Όσα οι δυτικοί σκέφτονται από την ασφάλεια των δημοκρατιών τους. Μπερδεμένοι και πολωμένοι αναλωνόμαστε σε ανούσιες ρητορικές, όταν μία γυναίκα τα λέει όλα, τολμώντας να μείνει με τα εσώρουχά της στο δημόσιο χώρο μιας ισλαμικής χώρας. 

Γράφουμε για μόδα, δηλαδή για μερικά κομμάτια ύφασμα που μας στολίζουν, που αναδεικνύουν με χίλιους διαφορετικούς τρόπους τη σεξουαλικότητά μας, τη θηλυκότητά μας. Που μας κάνουν να νιώθουμε όμορφες, σέξι, δυναμικές. Κομμάτια ύφασμα που ακουμπούν το σώμα μας. Αυτό το σώμα που είναι ζωογόνο, εργαζόμενο, ποθητό, κουρασμένο. Που δίνεται, που μοιράζεται, που είναι μόνο και μαραζώνει, που επιλέγει, που πονάει και που τεντώνεται από ηδονή. Κομμάτια ύφασμα που είναι κοντά ή μακριά, αέρινα ή βαριά ανάλογα με το γούστο μας, τη διάθεσή μας, τις καιρικές συνθήκες. Κι όμως, κάπου πολύ κοντά μας, για κάποιες γυναίκες ένα κομμάτι ύφασμα είναι βαρίδι, φυλακή, και καταδίκη. Η αφαίρεσή του ισοδυναμεί με θάνατο.

Δεν θέλω να δω ένα ακόμα σκίτσο της Ahoo Daryaei. Δεν θέλω να ακούσω για τις γυναίκες που θα φυλακιστούν, θα βασανιστούν και θα θανατωθούν όταν θα διαμαρτύρονται για τον θάνατό της. Δεν θέλω σε λίγο καιρό από τώρα να τη θυμόμαστε μονάχα με αφορμή το θάνατο μιας ακόμη γυναίκας, όπως συνέβη με τη Μάχσα Αμινί. Πολύ απλά, γιατί δεν θέλω άλλες ηρωίδες και άλλες γυναίκες σύμβολα, αλλά γυναίκες ελεύθερες.

Δεν ξέρω αν μπορούμε να ελπίζουμε σε μία τέτοια πραγματικότητα. Μέχρι τότε όμως, η πράξη της Ahoo Daryaei, θα αποτελεί την πιο αυθεντική επαναστατική πράξη που έχει παρακολουθήσει ο πλανήτης τελευταία. Η Ιρανή φοιτήτρια πέταξε από πάνω της τα βαριά υφάσματα και πρόσφερε το σώμα της θυσία για να αναπνεύσουν τα κορμιά εκατομμύρια γυναικών. Δεν ξέρω αν υπάρχει κάτι μεγαλύτερο από αυτό.