Έκλεισες τα 55, αλλά πιστεύεις ακράδαντα ότι είσαι 35; Δεν είσαι η μόνη. Οι περισσότεροι "χάνουμε" στους υπολογισμούς περίπου ένα 20% της ηλικίας μας!
Από την Ελένη Μάνου
Όλοι ξέρουμε ότι κάποτε θα γεράσουμε, αλλά μάλλον βαθιά μέσα μας δεν το πολυπιστεύουμε. Δεν εξηγείται αλλιώς το γεγονός ότι όλοι εμείς οι "μοντέρνοι μεσήλικες" (οι boomers, αλλά πλέον και η Γενιά Χ) στριμωχνόμαστε σε πολυπληθείς συναυλίες στην Πλατεία Νερού, όπως κάναμε στα φοιτητικά μας χρόνια, τρέχουμε με κάθε ευκαιρία σε μαραθωνίους και κοκορευόμαστε στις παρέες μας για το πόσο εύκολα κάνουμε το "κεράκι" στη γιόγκα. Από την άλλη, δύσκολα θα παραδεχτούμε ότι το πρώτο πράγμα που ψάχνουμε όταν μπαίνουμε σε ένα μπαρ δεν είναι ο πιο σέξι άνδρας, αλλά μια αναπαυτική καρέκλα. Τελικά, πού ξεκινούν και πού τελειώνουν τα όρια της ενηλικίωσής μας;
Η Αμερικανίδα δημοσιογράφος, αρθρογράφος, κριτικός βιβλίων και συγγραφέας Jennifer Senior στο πραγματικά παρηγορητικό άρθρο με τίτλο "Είμαι 53 ετών, αλλά στο μυαλό μου είμαι 36" ασχολείται με τη μάλλον αφηρημένη έννοια της "υποκειμενικής ηλικίας". Υποκειμενική ηλικία είναι αυτό που "παθαίνουμε" οι περισσότεροι μετά τα 40 και όχι, δεν έχει να κάνει με κάποια ανυπέρβλητη νοσταλγία της νεότητας ούτε με την τρέχουσα σωματική, ψυχολογική ή συναισθηματική κατάστασή μας. Έχει να κάνει με το πόσων ετών νιώθουμε πραγματικά ότι είμαστε.
"Είναι παράξενο αν το καλοσκεφτείς" λέει η Jennifer Senior. "Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε πλήρη επίγνωση του ύψους μας ή των κιλών μας. Ξέρουμε πόσο μικρή ή μεγάλη είναι η μύτη μας και πόσο σγουρά τα μαλλιά μας. Επίσης, συνήθως γνωρίζουμε τις δυνατότητες που έχει το σώμα μας, τις αντοχές του, πόσο γρήγορα μπορούμε να τρέξουμε ή πόσες βότκες αντέχουμε να κατεβάσουμε. Ωστόσο, φαίνεται ότι δυσκολευόμαστε πολύ να εντοπίσουμε τον εαυτό μας μέσα στον χρόνο".
Μια φίλη μου, κοντά στα 60, μου είπε πρόσφατα ότι κάθε φορά που κοιτάζεται στον καθρέφτη νιώθει σαν να έχει γίνει κάποιο λάθος – τόσο νεανικό της μοιάζει το είδωλό της. Τα λόγια της μου έφεραν αμέσως στο μυαλό μια φράση από την Αθανασία του Milan Kundera: "Υπάρχει ένα συγκεκριμένο κομμάτι όλων μας που ζει έξω από τον χρόνο". Ή, για να το θέσουμε λιγότερο ποιητικά, η φίλη μου έχει απλώς αποφασίσει να ζήσει με την υποκειμενική της ηλικία. Και καλά κάνει.
Η πιο αναλυτική έρευνα για την υποκειμενική ηλικία πραγματοποιήθηκε στη Δανία, δημοσιεύτηκε στην επιστημονική επιθεώρηση Psychonomic Bulletin & Review και μας πληροφορεί ότι οι περισσότεροι ενήλικες άνω των 40 ετών θεωρούν τον εαυτό τους κατά μέσο όρο 20% νεότερο απ’ ό,τι είναι πραγματικά. Ο David C. Rubin, καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Duke, και η Dorthe Berntsen, καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Όρχους στη Δανία, οι οποίοι πραγματοποίησαν την έρευνα, εξηγούν για ποιους λόγους όλοι έχουμε την τάση να "κόβουμε" χρόνια μέσα στο μυαλό μας:
"Πολλοί άνθρωποι θεωρούν τη γήρανση κάτι το καταστροφικό κι αυτό έχει μια μικρή δόση αλήθειας. Όταν είσαι νεότερος, οραματίζεσαι ότι έχεις πολλά δημιουργικά χρόνια μπροστά σου. Δε νιώθεις πως βρίσκεσαι στο περιθώριο ούτε ότι το μέλλον σου θα είναι ένας μακρύς θλιβερός διάδρομος με κλειδωμένες πόρτες. Υπό αυτή την έννοια, η υποκειμενική ηλικία είναι μια υγιής "αμυντική” άρνηση στο στίγμα του να μεγαλώνεις".
Ο μαγικός αριθμός 35
Όλοι κατανοούμε γιατί οι άνθρωποι θέλουν να πιστεύουν ή να νιώθουν πως είναι νεότεροι απ’ ό,τι είναι στην πραγματικότητα. Εκείνο που προκαλεί εντύπωση όμως είναι ότι στην πλειονότητά τους επιλέγουν να κάνουν στάση στην ηλικία των 35. Γιατί όχι στα 20, τα 25 ή τα 30; "Σκεφτείτε τον εαυτό σας στην ηλικία των 35" λέει η Αλεξάνδρα Πάλλη, ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια, διδάκτωρ Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών – ΕΚΠΑ. "Είναι πιθανό να είχατε παντρευτεί, ενδεχομένως να είχατε αποκτήσει παιδιά και να είχατε ήδη μια καριέρα και έναν λίγο πολύ ικανοποιητικό μισθό. Με άλλα λόγια, οι πιο σημαντικοί σας στόχοι είχαν ήδη επιτευχθεί. Την ίδια στιγμή εξακολουθούσατε να έχετε την αίσθηση ότι όλη η ζωή είναι μπροστά σας και όλες οι επιλογές ανοιχτές. Τα 35 είναι μια ηλικία που αντικατοπτρίζει έναν ιδανικό συνδυασμό ζωντάνιας και ωριμότητας, γι’ αυτό και πολλοί τη θεωρούν ηλικία-ορόσημο".
Επιπλέον, τα 35 βρίσκονται περίπου στο "κέντρο" του βίου και όταν βρίσκεσαι στο "κέντρο", αισθάνεσαι ότι ο χρόνος είναι ατέλειωτος και ότι οι δυνατότητες απλώνονται μπροστά σου σαν την έρημο Σαχάρα. Ποτέ δε λες: "Ποπό, τι γρήγορα που πέρασαν τα χρόνια από την εποχή που ήμουν 10 χρονών!". Αναπολείς τα 35 γιατί πίσω σου έχεις ένα σωρό πράγματα: σπουδές, έρωτες, φιλίες, ξενύχτια. Την ίδια στιγμή στα 35 είχες ακόμα πολλά πράγματα να ανακαλύψεις: τη σεξουαλικότητά σου, τον έρωτα, την απογοήτευση, την πίστη και, την απιστία, την ελπίδα και την απελπισία, τις φιλοδοξίες και τα μεγάλα όνειρα. Σ’ αυτή την ηλικία το σώμα ακόμα δε σε προδίδει και μπορείς να χοροπηδάς με ενθουσιασμό χωρίς να σε πιάνει η μέση σου ή να "κλειδώνει" το ένα γόνατο. Με άλλα λόγια, είσαι μάχιμη, αλλά με τη σοφία του ενήλικα.
Κρύβε χρόνια και θα ζήσεις περισσότερο
Πέρα από την καλύτερη διάθεση, η υποκειμενική ηλικία συμβάλλει και στη μακροζωία. Ο καθηγητής Yannick Stephan από το Πανεπιστήμιο του Μονπελιέ πραγματοποίησε μελέτες σε περισσότερους από 17.000 μεσήλικες και ηλικιωμένους. Οι περισσότεροι δήλωσαν ότι αισθάνονται περίπου οκτώ χρόνια νεότεροι από την πραγματική ηλικία τους. Υπήρχαν, ωστόσο, και κάποιοι που ένιωθαν το βάρος της πραγματικής ηλικίας τους ή αρκετά μεγαλύτεροι. Οι συνέπειες αυτής της αίσθησης ήταν σοβαρές.
Το να αισθάνεσαι 8-13 χρόνια μεγαλύτερος απ’ ό,τι είσαι πραγματικά έχει ως αποτέλεσμα 18-25% αυξημένο κίνδυνο θανάτου, καθώς αποτελεί ένδειξη ενός οργανισμού που είναι επιρρεπής στις ασθένειες. Βάσει των ίδιων αποτελεσμάτων, το να αισθάνεσαι νεότερος μειώνει την πιθανότητα κατάθλιψης, εξασφαλίζει ψυχική ευεξία, καλύτερη σωματική υγεία, ενώ απομακρύνει τον κίνδυνο εμφάνισης άνοιας και καταπόνησης του ανοσοποιητικού συστήματος.
Σύμφωνα με τον Dr Stephan, "ο μηχανισμός που συνδέει τη σωματική και την πνευματική ευεξία με την υποκειμενική ηλικία επιδρά και στις δύο κατευθύνσεις. Αν αισθάνεσαι κατάθλιψη, απόρριψη και σωματική κόπωση, είναι πιθανό να νιώθεις άνθρωπος μεγαλύτερης ηλικίας. Αποτέλεσμα είναι ένας φαύλος κύκλος όπου η κακή ψυχολογία και η κακή φυσική κατάσταση επιβαρύνουν την υγεία και μας κάνουν να νιώθουμε υπερήλικες και ευάλωτοι".
Κατά κάποιον τρόπο η υποκειμενική μας ηλικία μπορεί να προβλέψει την εξέλιξη της υγείας μας καλύτερα από οποιοδήποτε πιστοποιητικό γέννησης με οποιαδήποτε ημερομηνία κι αν αναγράφεται σ’ αυτό. Μάλιστα, ο ίδιος προτείνει στους γιατρούς, εκτός από την πραγματική ηλικία, να ζητούν από τους ασθενείς να αποκαλύπτουν και την ηλικία που πραγματικά νιώθουν ότι είναι, προκειμένου να τους βοηθήσουν πιο αποτελεσματικά σε ζητήματα σωματικής, πνευματικής ή ψυχικής υγείας.
Μεγαλώνοντας χωρίς αξιοπρέπεια
Από την άλλη, υπάρχουν και οι haters της υποκειμενικής ηλικίας, οι οποίοι συνδέουν όλο αυτό το φαινόμενο με τις φρούδες κοινωνικές προσδοκίες. Αυτοί υποστηρίζουν ότι έχει στηθεί μια βιομηχανία (επιβεβλημένου) παλιμπαιδισμού που προωθεί εκατομμύρια καταναλωτικά αγαθά με το άλλοθι του ηλικιακού ρατσισμού. Σε ένα άρθρο του Economist με τίτλο "Aging disgracefully" (Μεγαλώνοντας χωρίς αξιοπρέπεια) περιγράφεται ακριβώς αυτός ο "νέος ηλικιωμένος" που ζει με τους δικούς του όρους και συνεχίζει να κυνηγάει τα πάθη του χωρίς να αφήνει την ηλικία να υπαγορεύει τις επιλογές του.
Σύμφωνα με το άρθρο, την ώρα που οι σύγχρονοι νέοι είναι εθισμένοι στο κινητό τους, οι μοντέρνοι μεσήλικες θυμούνται εκ νέου τις "παλιές" καταχρήσεις (sex, drugs & rock ’n’ roll), με τους μεγαλύτερους σε ηλικία να μετέχουν πιο ενεργά στην "κουλτούρα των περιστασιακών επαφών" και του σεξ χωρίς προφυλάξεις. Αυτοί οι "αναξιοπρεπείς" μεσήλικες αψηφούν τα στερεότυπα και αρνούνται να ξεθωριάσουν ήσυχα στο παρασκήνιο.
Το "Πώς να μεγαλώσετε χωρίς αξιοπρέπεια" έγινε μάλιστα και βιβλίο από τη συγγραφέα Clare Pooley. Πιθανότατα όσοι εναντιώνονται στην υποκειμενική ηλικία έχουν κι εκείνοι τα δίκια τους. Η λέξη-κλειδί ανάμεσα στην υποκειμενική και τη βιολογική ηλικία είναι "συμφιλίωση". Είναι η μόνη απαραίτητη προϋπόθεση για να αντέξεις τη φορτωμένη υποχρεώσεις, ματαιώσεις και αναθεωρήσεις μέση ηλικία. Μέχρι να φτάσεις στην επόμενη, που ίσως ξαφνιαστείς από το πόσο ικανοποιητική είναι.
Όταν η διάσημη συγγραφέας Margaret Atwood (86 ετών σήμερα) ρωτήθηκε σχετικά με την υποκειμενική ηλικία, απάντησε: "Στα 53 ανησυχείς ότι είσαι γέρος ή γριά σε σύγκριση με τους νεότερους. Στα 83 απολαμβάνεις τη στιγμή. Δεν ανησυχείς αν φαίνεσαι ηλικιωμένος, γιατί είσαι ηλικιωμένος. Και λες διαρκώς με τους φίλους σου αστεία για γέρους. Κατά κάποιον τρόπο διασκεδάζεις περισσότερο απ’ ό,τι στα 53. Περίμενε και θα δεις!".
