Είναι ντυμένος στα λευκά και κινείται στο χώρο με τον μποέμ αέρα μιας άλλης εποχής. Θα μπορούσε να είναι ένας φλεγματικός χαρακτήρας του Χίτσκοκ, αν και νομίζω ότι αυτή η παρατήρηση θα ενεργοποιούσε την έμφυτη εσωστρέφειά του. Δεν την κάνω.
Καθόμαστε ο ένας απέναντι από τον άλλο σε ένα μακρύ ξύλινο τραπέζι στο φωτεινό ατελιέ του με τη θέα στον κήπο της εισόδου που παραπλανεί - αν δεν ήταν οι μακρινοί ήχοι της πόλης θα έλεγες πως δεν είσαι στο Κολωνάκι, αλλά σε κάποιο προάστιο το οποίο κουβαλά ακόμη την αίγλη του "παραθεριστικού” που το χαρακτήριζε τον προηγούμενο αιώνα -. Χτισμένο στις αρχές της δεκαετίας του ’60, το ατελιέ του Άγγελου Μπράτη, ήταν για δεκαετίες το επίσημο γραφείο του αρχιτέκτονα Ιωάννη Δεσποτόπουλου, του μοναδικού Έλληνα αρχιτέκτονα που ενεπλάκη στη σχολή και το κίνημα του Bauhaus.
Σχεδιαστής by default
Υπάρχει ένα αόρατο νήμα που συνδέει τον Άγγελο Μπράτη με την αρχιτεκτονική. Από τον εργολάβο δημόσιων έργων πατέρα του και την αγάπη του για το ιαπωνικό design που μετέδωσε στον γιό του, μέχρι τη σύνδεση ανάμεσα στον αρχιτέκτονα Tadao Ando και τον Issey Miyake, μία ξεκάθαρη επιρροή του σχεδιαστή. Για να σπάσω τον πάγο, τον ρωτώ αν τον καθόρισε το γεγονός ότι η μητέρα του υπήρξε μοδίστρα, ενεργή στο επάγγελμα όταν ο Άγγελος μεγάλωνε. Απαντά πώς για εκείνον το ότι έγινε σχεδιαστής ήρθε εντελώς φυσικά. "Δεν το σκεφτόμουν. Ήταν απλά αυτό που έκανα. Κάτι ενστικτώδες. Ζωγράφιζα συνέχεια”.
Μετά από αυτή τη συζήτηση που κάναμε με αφορμή τα 30 χρόνια της Madame Figaro, συμφωνώ πως όντως, ο Άγγελος Μπράτης είναι natural born designer και μάλιστα με μία φιλοσοφία ρομαντική. Ένας άνθρωπος που, όπως θα λέγαμε χαλαρά σε μία κουβέντα, "το έχει φιλοσοφήσει το πράμα” και παραμένει πιστός σε ένα όραμα που πρωτίστως ικανοποιεί τον ίδιο.
Δεν ξεστράτισες ποτέ από την πορεία του σχεδιαστή μόδας; Στην εφηβεία, για παράδειγμα, δεν επιθύμησες να κάνεις κάτι άλλο όταν μεγαλώσεις;
Καθόλου. Ίσα - ίσα στην εφηβεία ήμουν πάρα πολύ αφοσιωμένος σε αυτό. Διάβαζα πολλά περιοδικά, ό,τι βιβλίο έβρισκα σχετικό, μου άρεσε πάρα πολύ.
Αγόραζες και ελληνικά περιοδικά μόδας; Θυμάσαι τα πρώτα τεύχη Madame Figaro;
Θυμάμαι τα πρώτα μου εξώφυλλα Madame Figaro. Να βλέπω τις δημιουργίες μου σε celebrities που φιλοξενείτε στο εξώφυλλο. Νομίζω ότι έχω κάνει τα περισσότερα εξώφυλλα στη Madame Figaro. Η Βίκυ Καγιά έχει φωτογραφηθεί με ένα υπέροχο τούλινο μοβ φόρεμα με πάρα πολλά layers. Και η Σμαράγδα Καρύδη να φοράει ένα μοβ νομίζω κι εκείνη με βολάν που μοιάζει σα να πετά στον αέρα.
Γνωρίζουμε ότι είσαι club kid, το έχεις δηλώσει αρκετές φορές. Η σχέση σου με τον χορό, με την κίνηση έχει καθορίσει το ύφος σου;
Απόλυτα. Τα φαντάζομαι όλα σε κίνηση. Δεν μπορώ να φανταστώ τίποτα στατικό.
Υπάρχει μία σύνδεση ανάμεσα στη Vionnet, τον Issey Miyake και εσένα, σωστά;
Υπάρχει. Ο Miyake συνδέεται με τη Vionnet. Έκαναν flat pannels. Γεωμετρία που είναι flat και γίνεται τρισδιάστατη πάνω στο σώμα. Αυτό το έκανα από πάντα, πριν μάθω ποια είναι η Vionnet και ο Miyake, απλά επειδή σκεφτόμουν τα πράγματα πολύ μαθηματικά, πολύ αρχιτεκτονικά. Τη Vionnet την έμαθα στο master μου όταν ο καθηγητής μου μού έδωσε ένα βιβλίο γιατί έβλεπε ότι κάνω ήδη bias cut, και ήθελε να μελετήσω εκείνη που το έκανε πρώτη απ’ όλους και το έκανε καλά.
Έχεις ζήσει Άμστερνταμ, Ρώμη, Παρίσι, Λονδίνο. Γιατί επέστρεψες στην Ελλάδα;
Συμφώνησα να συμμετέχω στο GNTM και ζούσα έξι μήνες εδώ, έξι μήνες στην Αγγλία. Όταν βρήκα όμως αυτόν τον χώρο (σ.σ. το ατελιέ) το θεώρησα ένα σημάδι, ότι αυτός είναι ο χώρος που πρέπει να κατασταλάξω, για όσο. Θεωρώ ότι τίποτα δεν είναι για πάντα. Μου άρεσε ο χώρος αισθητικά, ταίριαξε με την ιστορία μου στην Ιταλία, το θεώρησα μία φυσική συνέχεια.
Σε επηρέασε το γεγονός ότι για να γίνει στην Ελλάδα ένας σχεδιαστής household name, που λέμε, χρειάζεται μία τέτοιας εμβέλειας προβολή;
Δεν το είχε σκεφτεί ποτέ, αλλά στη δουλειά μου η προβολή είναι πάντα χρήσιμη γιατί υπάρχει υπερπληθώρα σχεδιαστών και όλοι προσπαθούν να ξεχωρίσουν. Στην Ιταλία για να ξεχωρίσω πήρα μέρος σε έναν διαγωνισμό [σ.σ. το διαγωνισμό Who Is On Next? από τη Franca Sozzani (Vogue Italia), την σχεδιάστρια Silvia Venturini Fendi και την Alta Roma], δεν μπορείς να ξεχωρίσεις τόσο εύκολα σε μία μεγάλη αγορά, πρέπει να βρεις έναν τρόπο. Για την τηλεόραση τώρα, επειδή ήρθε χωρίς να το σκεφτώ, δεν περίμενα ότι θα έρθει αυτή η αναγνωρισιμότητα. Πήγα για την εμπειρία, γιατί ήθελα κάτι διαφορετικό.
Τι κέρδισες από αυτό σαν Άγγελος;
Μου έμαθε να εκτίθεμαι, γιατί είμαι πολύ εσωστρεφής, και ότι αυτό που είμαι είναι υπεραρκετό.
Ήσουν μία αξιοπρεπής παρουσία στη συγκεκριμένη εκπομπή. Γιατί όπως και να το κάνουμε, συνήθως, τα τηλεοπτικά προϊόντα έχουν συγκεκριμένες απαιτήσεις.
Όταν σε προσλαμβάνει κάποιος σε προσλαμβάνει για αυτό που είσαι.
Ναι, αλλά νομίζω ότι θα συμφωνήσεις, ότι μπορεί να σε προσλαμβάνει για αυτό που είσαι, αλλά στην πορεία μπορεί να σου ζητήσει να κάνεις και κάτι άλλο, να γίνεις πιο εμπορικός ή να υπηρετήσεις έναν συγκεκριμένο χαρακτήρα.
Αυτό φαντάζομαι το κάνουν σε αυτούς που μπορούν να το κάνουν. Κάποιον που τον παίρνουν για αυτό που είναι, για την αξιοπρέπειά του για παράδειγμα, όπως αναφέρεις, δεν μπορούν να του πάρουν την αξιοπρέπεια. Είναι δική του απόφαση.Ο τρόπος που εκτίθεσαι είναι δικός σου, τι είσαι διατεθειμένος να κάνεις και με ποιο τρόπο παίζεις το παιχνίδι, γιατί ένα παιχνίδι είναι, το αποφασίζεις εσύ.
Ανέφερες πριν ότι υπάρχει υπερπληθώρα σχεδιαστών. Φαντάζομαι εννοείς διεθνώς, γιατί στην Ελλάδα είναι μικρή η αγορά.
Για τη μικρή αγορά της Ελλάδας έχουμε πολλούς σχεδιαστές.
Έχει διαμορφωθεί μια συνεκτική σκηνή Ελλήνων σχεδιαστών;
Δε γνωρίζω τέλεια την αγορά για να σου πω, αλλά επειδή η Ελλάδα είναι μια μικρή χώρα είναι πολύ δύσκολο να κάνεις ανεξάρτητο brand - και διεθνώς είναι πολύ δύσκολο - γιατί υπάρχουν όλα αυτά τα mega brands που δεν μπορείς να τα ανταγωνιστείς. Το κοινό αυτά θέλει, θέλει επώνυμα προϊόντα, δεν υπάρχει πραγματική κατανόηση του desing στην Ελλάδα. Πιο πολύ τα ονόματα θα κοιτάξει το κοινό. Δεν υπάρχει μια κοινή ταυτότητα, δεν μιλάμε για κάτι όπως η βελγική σχολή. Είναι 30 άνθρωποι, 30 διαφορετικές ταυτότητες. Δεν υπάρχει ένα fil rouge. Συνεπώς, το κοινό σου είναι πάρα πολύ περιορισμένο.
Κακά τα ψέματα, όταν μεγαλώνεις, έχεις κατασταλάξει στο στιλ σου, έχεις βρει την ταυτότητά σου, το πελατολόγιό σου. Γίνεσαι, αν θες, λίγο πιο επιλεκτικός. Όσο πιο κοντά είσαι στην ταυτότητά σου, τόσο λιγότερο ανταγωνισμό έχεις, γιατί κανένας άλλος δεν κάνει αυτό που κάνεις εσύ. "Εμένα με ενδιαφέρει αυτή η ποιότητα, εμένα με ενδιαφέρει να ντύνω αυτούς τους ανθρώπους”. Το προϊόν πάντα επιλέγει τον πελάτη, όχι ο πελάτης το προϊόν.
Αλλά κι εσύ συμβιβάζεσαι με το γεγονός ότι κάνεις κάτι niche και όχι μαζικό. "Συμβιβάζεσαι” ίσως να μην είναι η σωστή λέξη…
Όχι, συμβιβάζεσαι, γιατί η μόδα είναι κάτι που θέλει λεφτά για να την κάνεις. Οπότε γνωρίζεις ότι αν επιλέξεις να μην κάνεις αυτό που θέλει αυτή τη στιγμή η αγορά, δε θα πουλήσεις.
Τι προσδοκίες είχες όταν ξεκινούσες το δικό σου brand; Μπήκες ποτέ στην διαδικασία να ακολουθήσεις της τάσεις ή να κάνεις κάτι εμπορικό;
Δεν ασχολούμουν ποτέ με τις τάσεις. Ασχολούμαι πάντα με το να κάνω πολύ ωραία φορέματα. Η φιλοσοφία μου είναι να κάνω τις γυναίκες να αισθάνονται όμορφες.
Πόσες φορές χρειάστηκε να αναθεωρήσεις τις δημιουργικές σου αποφάσεις μέχρι να διαμορφωθεί η αισθητική ταυτότητα του brand σου;
Πάρα πολλές. Χρειάστηκε πολλά χρόνια δουλειάς. Οι πρώτες μου συλλογές ήταν περισσότερο elaborated, με πολλά διαφορετικά υλικά, κάθε σχέδιο ήταν εντελώς διαφορετικό, ήταν δέκα διαφορετικές ιδέες μέσα στην ίδια συλλογή. Μετά άρχισα να καταλαβαίνω ότι αρκούν δυο - τρεις ιδέες για να ολοκληρώσεις μια συλλογή.
Δεν χρειάζεται να τις ξοδεύεις όλες, ή μπορείς να επαναφέρεις κάτι που προέκυψε τις τελευταίες μέρες πριν το show και δεν πρόλαβες να το εξελίξεις, συμβαίνει αυτό συχνά, να βγει κάτι πολύ ενδιαφέρον προς το τέλος. Το ωραίο με το να είσαι αυθεντικός είναι ότι μπορείς να αναπαράξεις τον εαυτό σου. Και όταν θα κάνεις κάτι μετά από καιρό, ποτέ δεν το κάνεις με τον ίδιο τρόπο και το ίδιο πατρόν να είναι και το ίδιο υλικό, είναι αδύνατον, γιατί εσύ δεν είσαι ο ίδιος.
Διάβαζα πρόσφατα ότι το πού ζεις επηρεάζει τον τρόπο που ντύνεσαι. Πιστεύεις ότι η Αθήνα επηρεάζει τον τρόπο που ντύνονται οι Αθηναίοι;
Σαφώς. Στην Αθήνα φοράνε όλοι αθλητικά (σ.σ. τεντώνει το πόδι του για να μου δείξει τα sneakers του επιβεβαιώνοντας τα λεγόμενά του), γιατί δεν έχουμε πεζοδρόμια, δεν έχουμε δρόμους, γιατί θα σπάσεις τα πόδια σου. Είναι τόσο απλό. Και γιατί επίσης έχουμε μεγάλες αποστάσεις και πάνε όλοι γυμναστήριο και αυτό είναι μία μόδα που έχει έρθει από το Los Angeles. Επίσης, αυτή τη στιγμή τα αθλητικά brands είναι μεγαλύτερα από τα luxury brands. Περισσότερο μόδα κάνει η adidas, παρά ο Balenciaga.
Είναι και πιο προσιτά.
Δεν είναι; Όταν μιλάς για μόδα, μιλάς για κάτι που μπορεί να το αγοράσει ο άλλος, αλλιώς μιλάς για μία μόδα που αφορά πάρα πάρα πολύ λίγους. Αν δεν βγαίνει στο δρόμο δεν είναι μόδα. Η Αθήνα είναι ένα melting pot. Και μιας και ανέφερες το clubbing πριν, νομίζω ότι αυτό έχει να κάνει πολύ με τη νέα γενιά και τη μουσική. Στην Αθήνα γίνονται πολλές συναυλίες, parties, υπάρχει πολλή τέχνη. Έχεις διαφορετικά κοινά, τους φιλότεχνους, τα club kids που δεν έχουν τα χρήματα και φτιάχνουν τα looks τους μόνοι τους, π.χ. φοράνε όλοι μαύρα κι αυτό είναι μια μόδα που έρχεται από το Βερολίνο και έχει να κάνει με τη μουσική. Όλα αυτά επηρεάζουν το street style.
Στη μεγαλύτερη εικόνα νομίζω, ωστόσο, ότι η Αθήνα δεν έχει ένα ξεχωριστό αισθητικό στίγμα.
Όχι, δεν έχει κι αυτό είναι το ωραίο. Η αναρχία της είναι το ωραίο.
Τελευταία, θα το έχεις παρακολουθήσει, γίνονται διαρκείς ανατιμήσεις στα προϊόντα πολυτελείας και λέγεται ότι αυτό είναι μία προσπάθεια να ξανά γίνουν exclussive μετά από μία περίοδο - εξαιτίας της πανδημίας, αλλά και της διεύρυνσης της ασιατικής αγοράς - που έγιναν αρκετά προσβάσιμα. Πώς το σχολιάζεις αυτό; Αλλάζει η πολυτέλεια όπως την ξέραμε;
Η πολυτέλεια στη μόδα πλέον είναι η εμπειρία και όχι το brand. Νομίζω ότι μόνο η νέα γενιά το αντιλαμβάνεται αυτό. Αν δεν υπήρχε η ευκολία να αγοράσεις ό,τι θες, ό,τι ώρα το θες από το κρεβάτι σου δεν θα συνέβαινε αυτό. Εκεί στηρίζεται. Στο ότι δεν μπορείς να το έχεις. Όλα είναι διαθέσιμα, οπότε ό,τι δεν είναι έχει αυτομάτως μεγαλύτερη αξία και σε κάνει να νιώθεις ότι κάπου ανήκεις. Όταν μία γυναίκα βγάλει τα πρώτα της λεφτά, θα πάει να πάρει μια μαύρη τσάντα Chanel - όπως ένας άντρας θα πάρει αυτοκίνητο, ή καλό ρολόι - για να επικοινωνήσει ότι τώρα πια ανήκει σε αυτή την κατηγορία ανθρώπων.
Νομίζω ότι αυτό πια αλλάζει. Πλέον έχει σημασία πού έχεις ταξιδέψει, με ποιον τρόπο, τι εμπειρίες έχεις, πόσους φίλους έχεις στο εξωτερικό, το να πας να σπουδάσεις ξανά στα 40 σου, να κάνεις ψυχοθεραπεία - αυτά είναι τα καινούργια luxuries και ας προσπαθεί να σε πείσει το Instagram για το αντίθετο. Το Instagram είναι ένα puplicity κόλπο που αφορά τους celebrities, δεν είναι μόδα.
Η δουλειά ενός σχεδιαστή είναι να φτιάχνει ρούχα που να θες να τα φορέσεις, σε κάνουν να νιώθεις ωραία, επιθυμητή με κάθε τρόπο, σου χαϊδεύουν ωραία το σώμα. Τα luxury brands δεν πουλάνε, για αυτό κάνουν τις ανατιμήσεις. Τα ρούχα βγαίνουν σε 50% έκπτωση μέσα σε ένα μήνα. Αυτό σημαίνει ότι τις τιμές τις έχουν υπολογίσει με αυτή την έκπτωση. Σε αυτό το 50% έχουν την κανονική τους τιμή και αυτό εκπορεύεται από την άνοδο των αξεσουάρ. Οι τσάντες το κάνουν όλο αυτό στην πραγματικότητα. Αν ένα ρούχο κοστίζει υπερβολικά, χωρίς λόγο, η τσάντα μετά δεν θα σου φαίνεται τόσο ακριβή. Για αυτό τα brands δεν πουλάνε πια ρούχα, αλλά τσάντες, τα ρούχα δεν τους ενδιαφέρουν.
Γιατί είναι τόσο status symbol μία τσάντα;
Πες μου εσύ. Δεν το καταλαβαίνω. Το βρίσκω γελοίο. Οι αρχαιολόγοι του μέλλοντος θα γελάνε. Θεωρώ ότι όλα αυτά είναι ένα πρώιμο κραχ. Όλα αυτά καταρρέουν.
Ποιο είναι το μέλλον της μόδας μετά από αυτό το κραχ;
Θα είναι ψηφιακό. Δεν θα είναι πραγματικό.
Τι συναισθήματα σου προκαλεί αυτό;
Νιώθω ήδη τόσο oldschool που κάθομαι και κόβω πατρόν μόνος μου και ράβω ρούχα. Εδώ και πολλά χρόνια νιώθω σαν ένας πολύ εξειδικευμένος μάστορας - πώς είναι αυτοί που κάνουν ακόμα επίχρυσες σκαλιστές κορνίζες; Κάπως έτσι. Ότι αυτό που κάνω αφορά κάποιους λίγους που το βρίσκουν ακόμα ενδιαφέρον.
Θα δημιουργούσες κάτι με τη βοήθεια Τεχνητής Νοημοσύνης;
Όχι, γιατί σημαίνει ότι θα είναι κάτι που έχει κάνει κάποιος άλλος. Επίσης, η ΤΝ δεν επιτρέπει το λάθος και η δημιουργία με το λάθος έχει να κάνει. Είναι πράγματα φαντασιακά. Μπορεί να βάλεις το AI να σου φτιάξει ένα φόρεμα όπως το φαντάζεσαι και να ναι πολύ εντυπωσιακό, όμως εγώ, επειδή ξέρω τι σημαίνει αυτό τεχνικά, βλέπω ότι δε θα λειτουργούσε στην πράξη. Είναι κάτι που δεν μπορεί να το φορέσει κανένας. Μία εικόνα. Δεν έχεις την αίσθηση ότι αυτό το πράγμα πρέπει να κινείται, έχει βάρος, το κουβαλάει ένας άνθρωπος, ο οποίος πού πάει, τι κάνει με αυτό; Πάντως, την εξέλιξη όλου αυτού δεν θα μαι εκεί για να τη δω. Θα μαι σε κανένα βουνό.
Α, έχεις τάσεις αναχωρητισμού;
Ναι. Στο χωριό μου στα Τζουμέρκα. Θα πάω μάλιστα εκεί αύριο.
Διάβα σε μία συνέντευξή σου και μου έμεινε, ότι αντιμετωπίζεις τη μόδα κοινωνικοπολιτικά. Όλες αυτές οι τάσεις, ήσυχη πολυτέλεια, demure προωθούν μία συντηρητικοποίηση.
Η νέα γενιά το έχει αυτό πολύ.
Πώς όμως γίνεται αυτό την ίδια στιγμή που αυτή η γενιά υποτίθεται ότι παλεύει για να προχωρήσει η κοινωνία μπροστά;
Γιατί όλοι φοβούνται την ανθρώπινη επαφή κι όταν φοβάσαι γίνεσαι συντηρητικός. Φοβάσαι ότι όλοι θα σε πληγώσουν γιατί εσύ ο ίδιος είσαι πληγωμένος. "A little bit of chichi, not all of my chocho” (σ.σ. συμπληρώνω τη μισή φράση, τη λέμε ταυτόχρονα και γελάμε). Αλλά την ίδια στιγμή έχεις και brat summer, που είναι ακριβώς το αντίθετο. Έχεις νέα παιδιά που πειραματίζονται με μία ρευστότητα. Κάθε φορά που βλέπεις κάτι, υπάρχει πάντα και το αντίθετό του. Και δεν έχει και νόημα αλλιώς. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να σαι demure, αν δεν υπάρχει όλη αυτή η ελευθερία γύρω σου. Το ένα έχει αξία, μόνο όταν υπάρχει το άλλο.
Ποια γυναίκα ντύνει ο Άγγελος Μπράτης;
Εκείνη που αισθάνεται πάρα πολύ άνετα με το σώμα της, τον χαρακτήρα της, τη γυναίκα που έχει πυγμή και είναι ανεξάρτητη.
Τι μας εύχεσαι τώρα που σβήνουμε 30 κεράκια στην τούρτα;
Να τα εκατοστήσετε!
Angelos Bratis Atelier - Σουηδίας & Αναπήρων Πολέμου 7, Αθήνα, 210 721 8838, angelosbratis.com
