Ο Γιώργος Καραμίχος απολαμβάνει ό,τι του φέρνει η ζωή μέρα με τη μέρα. Ίσως επειδή κόπιασε για να τα κερδίσει.
Από τη Σιμέλα Κολαγκελέ
O Γιώργος Καραμίχος ήταν από παιδί στις αγροτικές δουλειές μαζί με τους γονείς του, ενώ παράλληλα και σχεδόν κρυφά "χαλούσε τα μάτια του" διαβάζοντας ό,τι βιβλίο έπεφτε στα χέρια του. Γιατί αυτό που λαχταρούσε πάντα ήταν να μαθαίνει, να εξελίσσεται, να μη μένει στάσιμος. Σπούδασε στο Ιστορικό του Ιονίου Πανεπιστημίου, αλλά τον κέρδισε η θεατρική ομάδα της σχολής, με αποτέλεσμα ο επόμενος προορισμός στο ταξίδι του να γίνει η Αθήνα και το Εθνικό Θέατρο.
Πλέον μετράει τρεις δεκαετίες στο θέατρο, στο σινεμά και στην τηλεόραση, δύο παιδιά (η κόρη του Ρεγγίνα είναι 26 ετών και ο γιος του Ντιέγκο 11) και ένα από τα ομορφότερα χαμόγελα της οθόνης. Το φετινό φθινόπωρο τον βρίσκει στο θέατρο ΠΛΥΦΑ και την παράσταση Outro σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Βασιλακόπουλου.
Το Outro είναι ένα έργο για τις οικογενειακές σχέσεις, την αποδοχή... Τι άλλο πραγματεύεται;
Το Outro είναι διασκευή του θεατρικού έργου του Jean-Luc Lagarce Ακριβώς το τέλος του κόσμου, όπου βασίστηκε και η ταινία του Xavier Dolan. Στην ταινία ένας συγγραφέας επιστρέφει στο χωριό του έπειτα από 12 χρόνια απουσίας για να ανακοινώσει στην οικογένειά του ότι πεθαίνει από AIDS. Στη δική μας διασκευή επιστρέφει για να ανακοινώσει ότι είναι γκέι και να εκφράσει πόσο δύσκολα πέρασε τα παιδικά και τα εφηβικά του χρόνια στην κλειστή κοινωνία όπου μεγάλωσε.
Πρόκειται για ένα θέμα που, δυστυχώς, δεν έχει ξεπεραστεί ακόμη στην Ελλάδα. Η διαφορετικότητα είναι και σήμερα πολύ μεγάλο ταμπού. Η διασκευή που έκανε ο σκηνοθέτης Κωνσταντίνος Βασιλακόπουλος είναι σπουδαία, όπως και όλη η ομάδα. Είναι η ωραιότερη θεατρική συνεύρεση που έχω κάνει μέχρι στιγμής και είμαι πανευτυχής.
Γιατί, πιστεύεις, εν έτει 2024 στην Ελλάδα πρέπει ακόμη να διαπραγματευόμαστε την όποια διαφορετικότητα; Είμαστε μια συντηρητική κοινωνία;
Θεωρώ ότι έχει να κάνει με την παιδεία μας, είναι θέμα εκπαίδευσης. Πόσα χρόνια τώρα περιμένουμε να αλλάξουν τα βιβλία και το σύστημα εκπαίδευσης γενικότερα και δεν έχει αλλάξει τίποτα! Το ξέρω και από τα παιδιά μου. Ντρέπομαι να τους πω να διαβάσουν αυτά τα βιβλία, είναι κακογραμμένα, ακόμη και η γνώση η ίδια έχει ακυρωθεί. Για παράδειγμα, στην ιστορία γράφονται πράγματα που έχουν ακυρωθεί από τότε που τελείωσα εγώ το Ιστορικό – και το τελείωσα το 1995.
Για ποιον λόγο δεν αλλάζουν αυτά τα πράγματα;
Είναι καθαρά πολιτική απόφαση το να θέλεις τους πολίτες σου ευτυχισμένους. Αν έχεις ευτυχισμένους πολίτες που τα πάνε καλά με τον εαυτό τους, έχεις και εκπαιδευμένους καταναλωτές ιδεών και προϊόντων. Όταν δεν το θέλεις αυτό, τι κάνεις; Τους στερείς αυτά που τους κάνουν ευτυχισμένους. Έτσι, βλέπεις, δυστυχώς, να αυξάνονται η παχυσαρκία, η κατανάλωση αντικαταθλιπτικών και η ευτελής διασκέδαση. Η παθητική κατανάλωση ιδεών και τροφών είναι αυτά που δημιουργούν δυστυχία. Η παιδεία στην Ελλάδα είναι ακόμη σε προεφηβικό στάδιο κι εμείς είμαστε εντελώς ανώριμοι. Θέλουμε από πάνω μας τον αγά, τον πασά, κάποιον που ξέρει καλύτερα από μας.
Υπάρχουν πολιτικοί που κουνούν το δάχτυλο στους εργαζόμενους και τους λένε πώς να κάνουν τη δουλειά τους. Δεν είναι οξύμωρο, άνθρωποι που εργάζονται να παίρνουν εντολές από αυτούς που δεν εργάζονται; Είμαστε μια ολόκληρη χώρα σε κατάθλιψη και κατάθλιψη σημαίνει "δεν αναλαμβάνω την ευθύνη μου". Είμαστε μια χώρα που δεν αφήνει τους νεκρούς της να ησυχάσουν. Γιατί, όταν δεν αποδίδεται δικαιοσύνη, δεν μπορεί να λειτουργήσει μια οικονομία. Όταν ο άνθρωπος δεν αισθάνεται ασφαλής, δεν μπορεί να επικεντρωθεί στο ουσιαστικό και να λειτουργήσει "οικονομικά", δηλαδή να ησυχάσει στο σπίτι του, στον οίκο του.
Αν είμαστε πράγματι μια κοινωνία σε κατάθλιψη, βλέπεις κάπου ελπίδα;
Βλέπω φως στα παιδιά που είναι τώρα στην προεφηβεία και την εφηβεία. Διακρίνω σε αυτά τα παιδιά ένα λίγο διαφορετικό βλέμμα. Γιατί τις επόμενες γενιές από τη δική μας τις έχουμε πάρει στον λαιμό μας με όλο αυτό τον θυμό που δεν τον κάναμε τίποτε και έγινε αρρώστια. Εμείς δεν κάναμε καμία επανάσταση. Αν δεις τους πολιτικούς που ψηφίζουμε, είναι αυτοί που αναγνωρίζουμε το όνομά τους. Είναι αυτοί που για κάποιον λόγο ξέρουμε. Εν ανάγκη θα πάμε σε αυτόν που μας "κακοποιεί", αλλά τον ξέρουμε, από φόβο μην τυχόν ξανοιχτούμε.
Ποια παθογένεια της ελληνικής οικογένειας σε ενοχλεί περισσότερο;
Το ότι θεοποιούμε και δικαιώνουμε τους γονείς μας ακόμα κι όταν αντιλαμβανόμαστε ότι έχουν άδικο. Ότι μέσα μας υπάρχει πάντα η ενοχή "μην πληγώσουμε τη μάνα". Νιώθω ότι πληρώνουμε τα λάθη των γονιών μας. Αρνούμαστε να έρθουμε αντιμέτωποι με την αλήθεια και οι γονείς μας δεν αναλαμβάνουν την ευθύνη να μας αφήσουν να μεγαλώσουμε, να μας βοηθήσουν να ωριμάσουμε. Μας ταΐζουν, αναλαμβάνουν όλα τα πρακτικά στη ζωή μας για να εκτονώσουν τη δική τους νεύρωση με τα κατοχικά σύνδρομα. Αυτό δημιουργεί τεράστια παθογένεια. Οι γονείς μας μας δικαιώνουν ακόμα κι αν είμαστε λάθος, ενώ ταυτόχρονα μας κατηγορούν ότι είμαστε λάθος και, αφού δεν κάνουμε τίποτα σωστά, θα το κάνουν εκείνοι για μας...
Προσωπικά, αισθάνομαι πολύ μεγάλη ευγνωμοσύνη που έφτασα όπου έφτασα ξεκινώντας από το χωριό Γεωργιανοί της Βέροιας. Το θέμα όμως είναι πως από όλο το χωριό είμαι ο μόνος από τη γενιά μου που κάνω αυτό που πραγματικά θέλω! Ενώ είναι στη φύση μας να κάνουμε αυτό που θέλουμε, εκπαιδευόμαστε στον φόβο. "Αν δεν κάνεις αυτό, δε θα έχεις να φας κι εγώ θα πεθάνω από τη στενοχώρια μου" λένε οι γονείς... Ο γονιός θα έπρεπε να επιβεβαιώνει το παιδί του και να το αφήνει να ρισκάρει να μάθει κάτι καινούριο και δημιουργικό. Γιατί μόνο όταν εκφράζουμε τη δημιουργικότητά μας και είμαστε χαρούμενοι γινόμαστε θετικές μονάδες στην κοινωνία, που πραγματικά μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο.
Από του Γεωργιανούς Βέροιας στην Αθήνα με στάση στο Λος Άντζελες. Πόσο μεγάλη σου φαίνεται τώρα αυτή η διαδρομή;
Ο πρώτος ίλιγγος ήταν η πρώτη έξοδος, όταν έφυγα από τη Βέροια για την Κέρκυρα. Τότε οι δρόμοι δεν ήταν όπως σήμερα, ήθελες 13 ώρες για να φτάσεις, δεν υπήρχαν κινητά και Διαδίκτυο. Αυτή ήταν η μεγάλη απόσταση. Ήμουν 17,5 χρονών όταν έφυγα για πρώτη φορά από το σπίτι μου ξέροντας πολύ καλά ότι δε θα ξαναγυρίσω. Ανέλαβα να κόψω μόνος μου τον ομφάλιο λώρο, γιατί εκείνοι που θα έπρεπε δεν το είχαν κάνει, έπαιζαν το δράμα "τι κρίμα που φεύγεις". Δεν είναι "κρίμα", είναι "επιτέλους, ήρθε η ώρα να πετάξεις".
Όταν αναλαμβάνεις να κάνεις μόνος σου αυτό το ταξίδι, αισθάνεσαι παράλληλα ότι πληγώνεις τους άλλους. Εκπαιδεύεσαι στην πεποίθηση ότι πληγώνεις τους άλλους και ότι είσαι ο προβληματικός της υπόθεσης. Πώς να μην υπάρχει μετά από αυτό φόβος δέσμευσης; Πώς να αφεθείς, να ησυχάσεις σε μια σχέση όταν έχεις την πεποίθηση ότι έχεις ήδη πληγώσει τους γονείς σου;
Ποια είναι η σχέση σας σήμερα;
Φέτος ήταν η πρώτη φορά που απόλαυσα το χωριό μου και τους γονείς μου, γιατί πήγα εκεί χωρίς καμία προσδοκία. Συνδέθηκα με ό,τι μου ήταν εύκολο να συνδεθώ, ό,τι δε με πλήγωσε ποτέ: τα δέντρα, τα ζώα, τη φύση. Σε όλα τα άλλα πήγα απλώς με ένα κομμάτι αποδοχής, όχι συγχώρεσης, αποδοχής. Το να αποδέχεσαι είναι πάρα πολύ σημαντικό, γιατί σε απαλλάσσει από τη νεύρωση, από τον φόβο των προσδοκιών.
Δεν πιστεύεις στη συγχώρεση;
Δεν είναι δουλειά μας να συγχωρούμε τα λάθη των άλλων. Αυτό το κάνει το σύμπαν, ο Θεός. Για να γαληνέψουμε, όμως, μπορούμε να συγχωρήσουμε τον εαυτό μας που βρέθηκε σε κάποιες συνθήκες ή έκανε κάποιες επιλογές που αποδείχτηκαν επώδυνες.
Έφυγες με υποτροφία στην Αμερική, στη σχολή Stella Adler, στα 40 σου και σε μια εξαιρετική φάση της καριέρας σου. Τι σε ώθησε να πάρεις αυτό το ρίσκο;
Είχα τεράστια ανάγκη για αλλαγή. Έβλεπα συνεχώς γύρω μου ανθρώπους που έκαναν τα ίδια και τα ίδια και, όταν έγινα κι εγώ ένας από αυτούς, πήρα την απόφαση να φύγω. Με είχε κουράσει η έλλειψη προοπτικής. Είχα προτάσεις για διάφορα πράγματα, όμως αποφάσισα ότι δε με ενδιαφέρουν οι ρόλοι ή οι χώροι, αλλά οι ανθρώπινες συναντήσεις. Επιπλέον, συνειδητοποίησα ότι δεν ήμουν έτοιμος συνομιλητής, είχα εκπαιδευτεί σε μια εντελώς διαφορετικού τύπου συζήτηση, που πλέον δε μου έκανε. Και αυτό είναι κάτι επικίνδυνο στην τέχνη και τη ζωή, σημαίνει τέλμα, αφαίμαξη. Αν δεν είσαι μέρος της αλλαγής και της εξέλιξης, σημαίνει ότι είσαι μέρος του προβλήματος. Και αρνούμαι, δε θέλω να είμαι μέρος του προβλήματος.
Πιστεύεις ότι μια γυναίκα ηθοποιός σήμερα έχει ισότιμη μεταχείριση με τους άντρες συναδέλφους της;
Φυσικά και όχι. Η μισογυνιστική συμπεριφορά κυλάει πια στις φλέβες μας. Το βλέπεις παντού, απλά δε γίνεται πια με κραυγαλέο τρόπο, γιατί μετά το #ΜeeΤoo είναι όλοι πολύ προσεκτικοί. Όταν συναντώ μισογυνιστική συμπεριφορά, νιώθω πως δεν έχω θέση σε αυτό τον χώρο. Πρόσφατα έφυγα από σημαντικές δουλειές γι’ αυτό τον λόγο. Δεν μπορώ να είμαι ευτυχισμένος όταν διακρίνω αυτό το δηλητήριο, το οποίο μάλιστα δεν προέρχεται μόνο από άντρες προς τις γυναίκες, αλλά και από γυναίκες προς γυναίκες και με πολύ χειρότερο τρόπο.
Λες πάντα την άποψή σου. Αυτό έχει κάποιο τίμημα;
Λέω την αίσθησή μου και, ναι, έχει κόστος και μάλιστα καθημερινό, τόσο από κάποιους που με βρίζουν στα social όσο και στον πολιτικό χώρο, όπου "την ακούω" και από αριστερά και από δεξιά. Έχει κόστος και επαγγελματικά, αλλά δε θέλω να δουλέψω με ανθρώπους που δε σέβονται την όποια διαφορετικότητα.
Πέρσι πέρασες μια περιπέτεια με την υγεία σου. Πώς την αντιμετώπισες: ως δοκιμασία ή ως αφύπνιση;
Ως αφύπνιση 100%, με όλο το φως και το σκοτάδι που εμπεριέχει μια αφύπνιση, γιατί δεν αφυπνίζονται μόνο τα ζωντανά κύτταρα, αλλά και οι δαίμονες. Είμαι ακόμα εδώ, στις επάλξεις, παλεύοντας με τους δαίμονες μέσα μου και έξω. Έχει πολλές αρετές αυτός ο αγώνας.
Ανακάλυψες από σύμπτωση την ασθένειά σου, την αντιμετώπισες έγκαιρα και όλα πήγαν καλά. Αυτό το παιχνίδι των συμπτώσεων σε φοβίζει;
Συνειδητοποίησα ότι δεν έχει αξία η σύμπτωση, αλλά το να την ακούσεις. Συμπτώσεις συμβαίνουν συνέχεια. Αυτό που έχει σημασία είναι το πού εμείς εστιάζουμε.
Ακούς περισσότερο το σώμα σου;
Ναι. Και το ακούω και το φροντίζω και το αγαπάω περισσότερο.
Πρόσφατα έκλεισες τα 50. Πώς βιώνεις το πέρασμα του χρόνου;
Τώρα είμαι στην κρίση της μέσης ηλικίας και το βιώνω με μια εσωτερική διαδικασία. Πρέπει να ησυχάσω, να κρατήσω τα άγρια άλογα να μην τρέχουν πολύ.
Αυτά τα άγρια άλογα υπήρχαν πάντα μέσα σου;
Βέβαια, και τα επιθυμούσα, τα τσιγκλούσα συνέχεια. Τα εκπαίδευσα να τρέχουν και τώρα πρέπει να τους μάθω και να ηρεμούν.
