Η Μαρία Ναυπλιώτου αναμφισβήτητα μία από τις σπουδαιότερες ηθοποιούς του ελληνικού θεάτρου με μια καλλιτεχνική πορεία 30 χρόνων που χαρακτηρίζεται από συνέπεια, αξιοπρέπεια και φως.
Συναντήσαμε την Μαρία Ναυπλιώτου εν μέσω προβών, λίγο πριν από την πρεμιέρα της παράστασης Το ακρωτήρι, που θα παρουσιάζεται στο Θέατρο Ιλίσια από τις 6 Δεκεμβρίου, σε σκηνοθεσία Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλου. Πρόκειται για ένα έργο του Sharr White, που ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα και αποτελεί ένα από τα πιο επιτυχημένα έργα της off-Broadway σκηνής.
Η παράσταση είναι σχεδόν sold out πριν ξεκινήσει, όπως οι περισσότερες στις οποίες πρωταγωνιστεί η Μαρία Ναυπλιώτου. Αυτή είναι η επιβράβευση όταν "υπηρετείς" 30 χρόνια με απόλυτη αφοσίωση το θέατρο. Στο Ακρωτήρι υποδύεσαι την Τζουλιάνα, μια πετυχημένη νευρολόγο που σταδιακά χάνει τη μνήμη της. Μίλησέ μας για τον ρόλο σου.
Το έργο πραγματεύεται δύο πολύ δύσκολα θέματα: την απώλεια της μνήμης και της συνείδησης και την απώλεια ενός ανθρώπου. Πρόκειται για ένα αριστοτεχνικά δομημένο έργο. Η Τζουλιάνα είναι μια πετυχημένη νευρολόγος-ερευνήτρια που αγωνίζεται όλη της τη ζωή για τη θεραπεία της άνοιας. Εμείς τη συναντάμε στο σημείο όπου αρχίζει η κατακόρυφη και συνταρακτική της πτώση. Πρόκειται για ένα συναισθηματικό, όχι εγκεφαλικό, έργο.
Το θέμα του έργου είναι πράγματι πολύ δύσκολο. Η παράσταση δείχνει να υπάρχει κάπου κάποιο φως;
Ναι, το έργο κλείνει με φως, με μια γλύκα. Η Τζουλιάνα έχει αγάπη γύρω της και μέσα από το πρίσμα της αλήθειας καταφέρνει να φωτίσει μια σκοτεινή κατάσταση. Γιατί, στο τέλος της ημέρας, όλα όσα μας συμβαίνουν, ακόμα κι αν είναι δύσκολα ή βαθιά τραγικά, μόνο με την αποδοχή μπορούμε να τα αντιμετωπίσουμε και να τα διαχειριστούμε, όχι με την αντιπαράθεση.
Δεν έχει νόημα να αναρωτιόμαστε "Γιατί σ’ εμένα;". Το θέμα είναι τώρα τι κάνουμε και όχι γιατί συνέβη. Η αποδοχή πάντα συγκεντρώνει τον άνθρωπο στην ουσία μιας κατάστασης, ασχέτως αποτελέσματος. Κάθε στιγμή που είμαστε εδώ, κάθε στιγμή μου είμαστε με τους αγαπημένους μας και μπορούμε να χαρούμε τη ζωή μόνοι μας ή μαζί τους, πρέπει να το κάνουμε.
Η μεγαλύτερη ανοησία στην οποία πιστεύουμε συχνά είναι ότι θα είμαστε εδώ για πάντα...
Ναι, όπως και το να προκαταβάλλουμε το τέλος και να το βιώνουμε πριν ακόμα έρθει! Ίσως αυτός είναι και λόγος που αναπτύσσουμε τόσες ψυχικές ασθένειες. Γιατί δε ζούμε τη στιγμή, ζούμε τις υποθέσεις που κάνουμε στο κεφάλι μας.
Ο ποιητής Νικηφόρος Βρεττάκος είχε πει: "Η συνείδηση είναι το βάθος του ανθρώπου. Η αγάπη είναι το πλάτος του".
Η αγάπη είναι κάτι πάρα πολύ γενικό και τη χρησιμοποιούν όλοι με μεγάλη ευκολία. Όμως νομίζω πως λίγοι είναι ικανοί να αγαπήσουν πραγματικά. Αν δεν έχουμε φροντίσει και δεν έχουμε αγαπήσει τον εαυτό μας, η αγάπη γίνεται πολλές φορές μια κούφια λέξη, που καταντάει κουραστικό να την ακούς. Για μένα είναι η αποδοχή, η συνάντηση με τον εαυτό μας, η γνωριμία, η φροντίδα του, που μπορεί να οδηγήσει σε αυτό που λέμε αγάπη και ενσυναίσθηση – άλλη μια λέξη της μόδας που χρησιμοποιούμε με μεγάλη ευκολία! Όλοι αγαπάμε τους πάντες. Όμως ποιος είναι ο τρόπος που αγαπάς έναν άνθρωπο; Πώς φροντίζεις τον άλλο; Πώς το εκφράζεις στην καθημερινότητα;
Η αγωνία για την πρεμιέρα είναι η ίδια ακόμα και μετά από τόσες επιτυχίες;
Η αγωνία είναι η ίδια, η διαχείρισή της έχει αλλάξει.
Έχεις συνεργαστεί με πολλούς και σπουδαίους σκηνοθέτες, καθένας από τους οποίους έχει τους δικούς του κώδικες. Πόσο εύκολο είναι να αφήνεσαι στα χέρια ενός δημιουργού;
Τα πράγματα συμβαίνουν ερήμην. Θέλεις να αφεθείς, αλλά οι μηχανισμοί μέσα μας, ειδικά όταν προσεγγίζεις τόσο δύσκολα πράγματα, δε σου το επιτρέπουν πάντα. Όσο κι αν το μυαλό λέει "Ναι, ναι, ναι", το νευρικό σύστημα είναι σαν να σου λέει "Θέλεις να με αφήσεις λίγο στην ησυχία μου; Γιατί εσύ έχεις όρεξη να είσαι ηθοποιός, αλλά εγώ όχι και τόσο πολύ!" (γέλια).
Μετά από τόσα χρόνια στη σκηνή νιώθεις ότι έχει αλλάξει η ουσία της δουλειάς σου; Έχει μεταβληθεί μέσα στον χρόνο;
Η ουσία δεν έχει να κάνει με τη δουλειά, αλλά μ’ εμάς και το πώς βλέπουμε τα πράγματα σε διαφορετικές ηλικίες. Όταν ήμουν μικρή, ο κόσμος του θεάματος, η σκηνή, ήταν ένας πολύχρωμος, μαγικός και ιδεατός κόσμος. Φυσικά και δεν είναι! Είναι μια τέχνη υψηλή, με σπουδαία έργα, τα οποία σου ανοίγουν ορίζοντες, όμως όταν είσαι εργάτης αυτής της τέχνης, η διαδικασία μπορεί να είναι δύσκολη, επίπονη, επώδυνη.
Παράλληλα, υπάρχει το εργασιακό περιβάλλον, το οποίο κατά κανόνα δεν αποτελείται από "ιδανικούς" ανθρώπους, αλλά από ανθρώπους που μπορούν να σου δημιουργήσουν μεγάλα προβλήματα, είτε με τη συμπεριφορά τους είτε με τον τρόπο που βλέπουν εκείνοι τα πράγματα και είναι σε απόλυτη αντίθεση με τον τρόπο που τα βλέπεις εσύ. Όπως άλλωστε συμβαίνει σε όλους τους χώρους. Αυτό που αλλάζει με τον χρόνο είναι ότι από τη μαγεία και την ψευδαίσθηση περνάς στην απόλυτη αλήθεια και τη συνειδητοποίηση.
Πώς έχεις καταφέρει τόσα χρόνια να διατηρείς την ισορροπία σου;
Έχω κάνει δουλειά με τον εαυτό μου, αλλά, επιπλέον, αναγνωρίζω ότι έχω κάνει μια επιλογή – είχα μια επιθυμία την οποία έκανα πραγματικότητα. Έκανα πραγματικότητα τα εφηβικά μου όνειρα κι αυτό είναι σπουδαίο, άσχετα αν συνειδητοποίησα αργότερα πόσο δύσκολη δουλειά διάλεξα, πόσο ψυχοφθόρα είναι και πόσες φορές λέω: "Γιατί, Θεέ μου, το κάνω αυτό στον εαυτό μου;".
Μέσα σε αυτή τη διαδικασία υπάρχουν και στιγμές χαράς, ευτυχίας, θα έλεγα, υπάρχουν στιγμές που κατακτάς κάτι και είναι συγκλονιστικό το συναίσθημα. Υπάρχουν βέβαια και οι τρομερές αυτές στιγμές της αποτυχίας, που είναι ανυπόφορες όταν τις βιώνεις, αλλά στο τέλος, εάν μπορέσεις με ψυχραιμία να τις αντιμετωπίσεις, παίρνεις τα σπουδαιότερα μαθήματα. Υπάρχουν όλα! Κανενός η ζωή δεν είναι εύκολη. Προσπαθώ κάθε μέρα να διαχειριστώ τις δυσκολίες της δουλειάς μου αλλά και να χαρώ ό,τι έχει να μου προσφέρει.
Είσαι ιδιαίτερα συνειδητοποιημένη... Συνέβαλε σε αυτό και το γεγονός ότι σε σχετικά νεαρή ηλικία ήρθες αντιμέτωπη με τον θάνατο των γονιών σου;
Ο θάνατος των γονιών μου ήταν καθοριστικός σε άλλα πράγματα, στο πώς άρχισα να βλέπω τη ζωή μετά. Δεν ήμουν παιδί όταν συνέβη, όμως τραγωδίες όπως ο θάνατος σε κάνουν να έρθεις αντιμέτωπος με το μεγαλύτερο μυστήριο της ζωής. Αναποδογυρίζουν τον κόσμο σου, γιατί πάντα πιστεύουμε ότι ο θάνατος αφορά κάποιον άλλο, κάποια άλλα σπίτια.
Όταν συνειδητοποιείς ότι αυτό δεν ισχύει, αρχίζεις να μπαίνεις λίγο πιο βαθιά στα πράγματα, στην ουσία τους. Αγγίζεις λίγο περισσότερο τον εαυτό σου, σταματάς να ασχολείσαι με τους άλλους, βάζεις περισσότερα όρια και παύεις να παραπονιέσαι τόσο πολύ. Οι άνθρωποι είμαστε καταπληκτικοί στο να οργανώνουμε βιτρίνες, ψεύτικους εαυτούς και να τους παρουσιάζουμε. Δεν ισχύουν όμως.
Σε παλιότερη συνέντευξή σου είχες πει ότι μεγαλώνοντας αποφάσισες να µην κρύβεσαι. Από ποιον ένιωθες ότι κρυβόσουν;
Από τον εαυτό μου. Το να μην κρύβεσαι σημαίνει να παίρνεις ατόφια την ευθύνη του εαυτού σου. Ο κόσμος είναι γεμάτος αδικία, το θέμα είναι πώς τοποθετούμαστε εμείς απέναντι σ’ αυτήν. Δεν μπορείς να περιμένεις ότι δε θα πληγωθείς. Αλλά αν δεν ανοιχτείς στη ζωή και στους ανθρώπους, δε θα ζήσεις τίποτα από τον φόβο μη σε πληγώσουν.
Δείχνεις πειθαρχημένη, ότι έχεις τον έλεγχο. Δε θα φανταζόταν κανείς εύκολα πως είσαι από τους ανθρώπους που αφήνονται...
Είμαι πειθαρχημένη, αλλά δεν έχω τον έλεγχο. Είναι θέμα χαρακτήρα, νομίζω. Σαφώς η εκπαίδευσή μου στον χορό έπαιξε σημαντικό ρόλο, αλλά νομίζω ότι κανείς δε θα καθόταν να δεχτεί αυτή την εκπαίδευση αν δεν ήταν στον χαρακτήρα του. Όσο δουλεύω με τον εαυτό μου και κοιτάζω βαθιά μέσα μου, τόσο πιο σίγουρη αισθάνομαι να ανοιχτώ: στους ανθρώπους, στις φιλίες, στους έρωτες, στους συναδέλφους. Ξέρω ότι θα πληγωθώ, θα ματαιωθώ, μπορεί και να κλάψω μόνη μου ή να θυμώσω πάρα πολύ. Αλλά δε θα πάθω τίποτα. Αφού συμβούν όλα αυτά, ο εαυτός μου θα είναι εκεί ακέραιος, για να προχωρήσουμε στα επόμενα.
Η υποκριτική σε βοήθησε να γνωρίσεις καλύτερα τον εαυτό σου;
Όχι, η υποκριτική δεν έχει να κάνει καθόλου με αυτό. Τον εαυτό του τον γνωρίζει ο καθένας μόνος του και μόνο αν το θέλει. Δεν πιστεύω ότι η υποκριτική είναι ψυχοθεραπεία. Αντίθετα, μπορεί να είναι ένα χάος, να σε μπερδέψει, να σε βυθίσει και να σε διαλύσει. Είναι πάρα πολύ δύσκολο να καταδύεσαι σε άλλους ανθρώπους όταν δε γνωρίζεις τον εαυτό σου. Η υποκριτική είναι επάγγελμα, μόνο που ανήκει στα επαγγέλματα των τεχνών, όπως είναι ένας μουσικός, ένας ζωγράφος ή ένας συγγραφέας. Απλά, όταν ασχολείσαι με τις τέχνες, δεν κλείνεις ποτέ τον διακόπτη.
Στα μάτια σου τι κάνει έναν άνθρωπο όμορφο; Τι σε ελκύει;
Η συναισθηματική παρουσία. Να είναι ο άλλος συναισθηματικά παρών και να σε κάνει να νιώθεις αυτή τη ζεστασιά. Εμείς οι άνθρωποι τις περισσότερες φορές δεν είμαστε ανθρώπινοι και ας πιστεύουμε το αντίθετο. Υπάρχει ένα βάθος ανέγγιχτο μέσα μας – για μένα αυτό είναι που κάνει τους ανθρώπους όμορφους. Παρατήρησε πόσοι σε κοιτάνε στα μάτια όταν σου μιλάνε. Ελάχιστοι.
Όσο μεγαλώνεις ομορφαίνεις. Πώς το καταφέρνεις αυτό;
Φροντίζω τον εαυτό μου. Μου αρέσει η εικόνα που βλέπω στον καθρέφτη να με ικανοποιεί. Προσέχω τι τρώω, θα βρω λίγο χρόνο να κάνω γυμναστική, όσο πιεσμένο κι αν είναι το πρόγραμμά μου, προσπαθώ να κοιμάμαι αρκετές ώρες... Αλλά νομίζω πως αυτό που αποκαλούμε "ομορφιά" έχει περισσότερο να κάνει με το τι εκπέμπουμε. Όταν βρισκόμουν στην τρίτη δεκαετία της ζωής μου, υπήρχαν αρρώστιες, η συνεχόμενη απειλή του θανάτου, δέκα χρόνια στα νοσοκομεία και στο τέλος δύο θάνατοι, ο ένας πίσω από τον άλλο.
Τότε μπορεί να ήμουν νεότερη και το δέρμα μου να ήταν καλύτερο, αλλά, στην τελική, αυτό που έβλεπε κάποιος ήταν κάτι ανήσυχο, άγριο πολλές φορές. Τώρα έχω περισσότερες ρυτίδες και διαφορετική ποιότητα δέρματος λόγω της ηλικίας, αλλά είμαι πιο ήρεμη. Το βλέπω κι εγώ στον καθρέφτη μου. Η θεραπεύτριά μου μου είχε πει κάποτε πως "όταν μένουμε σε επαφή με τον εαυτό μας, η καλλονή δε χάνεται" κι αυτό ισχύει για όλες τις γυναίκες, ανεξαρτήτως ηλικίας. Εξάλλου, τελειότητα δεν υπάρχει ποτέ – ούτε όταν είσαι 20 χρονών. Η ομορφιά μας βρίσκεται στην ατέλεια και είναι πάρα πολύ δύσκολο να το ενστερνιστείς και να το αποδεχτείς αυτό.
Ποιο είναι το μεγαλύτερο δώρο που έχεις κάνει στον εαυτό σου;
Όταν ήμουν 25 χρονών, αισθανόμουν ότι υπήρχε κάτι μέσα μου το οποίο δεν επέτρεπα να εκφραστεί και ήξερα ότι, εάν δεν το κοίταζα κατάματα, θα μου στοίχιζε στη ζωή μου. Αισθανόμουν ότι τόσο εγώ όσο και οι άλλοι απαιτούσαν από μένα μια συγκεκριμένη εικόνα και ότι δεν επέτρεπα στον εαυτό μου να εκφραστεί στα κομμάτια τα αρνητικά, τα δύσκολα, αυτά που δεν είναι αγαπητά
. Έτσι, σε αυτή τη φάση όπου συναντιέται ο χαρακτήρας με τις συγκυρίες της ζωής ξεκίνησα ψυχοθεραπεία. Αυτό ήταν το μεγαλύτερο δώρο που έχω κάνει στον εαυτό μου και δε θα το άλλαζα με τίποτα. Όλα κρίθηκαν από αυτή τη σημαντική στιγμή, τη στιγμή που χρειαζόμουν βοήθεια και μια φίλη μού είπε: "Νομίζω πως πρέπει να μιλήσεις σε έναν ειδικό". Κι εγώ, αντί να το αρνηθώ, είπα: "Ναι, αυτό πρέπει να κάνω". Ήταν σαν να μου έδωσαν μια σανίδα σωτηρίας μέσα στη μεγαλύτερη θαλασσοταραχή.
Ευχαριστούμε το εστιατόριο Rick’s Steak House (Λεωφ. Πεντέλης 1, Κηφισιά, τηλ.: 210 7548348) για την ευγενική φιλοξενία.
