Ο δημιουργός που έκανε τα κτήρια να μοιάζουν με γλυπτά έφυγε από τη ζωή στα 96 του.
Ο Frank Gehry, ένας από τους πιο επιδραστικούς αρχιτέκτονες του τελευταίου αιώνα, πέθανε στα 96 του.
Ήταν γνωστός για το πρωτοποριακό, πειραματικό του ύφος. Η σχεδόν... εξωγήινη, τιτάνια κατασκευή του Μουσείου Guggenheim στο Bilbao της Ισπανίας, τον έκανε παγκοσμίως γνωστό το 1997.
Η πραγματική του "έκρηξη” στον χώρο είχε έρθει χρόνια νωρίτερα, όταν ανακαίνισε το ίδιο του το σπίτι στη Σάντα Μόνικα της Καλιφόρνια, χρησιμοποιώντας υλικά όπως συρματοπλέγματα, κόντρα πλακέ και κυματοειδή λαμαρίνα.
Τον θάνατό του επιβεβαίωσε η διευθύντρια του γραφείου του, Meaghan Lloyd. Ο Gehry αφήνει πίσω του δύο κόρες από τον πρώτο του γάμο, τη Leslie και τη Brina, καθώς και τη σύζυγό του, Berta Isabel Aguilera, με τους δύο γιους τους, Alejandro και Samuel.
Λίγα λόγια για τον Frank Gehry
Γεννημένος στο Τορόντο το 1929, μετακόμισε ως έφηβος στο Λος Άντζελες για να σπουδάσει αρχιτεκτονική στο USC, πριν συνεχίσει μεταπτυχιακές σπουδές στο Harvard Graduate School of Design το 1956 και το 1957.
Αφού ίδρυσε το δικό του γραφείο, απομακρύνθηκε από την κλασική αρχιτεκτονική συμμετρία και άρχισε να χρησιμοποιεί ανορθόδοξες γεωμετρίες και "ατελή" υλικά - αυτό που αργότερα ονομάστηκε αποδομητισμός.
Συνδυάζοντας απροσδόκητα υλικά και καλύπτοντας τα κτήρια με φύλλα από ανοξείδωτο ατσάλι ώστε να δημιουργεί καμπυλωτές, σχεδόν γλυπτικές μορφές, ο Gehry έδωσε μια εντελώς νέα διάσταση στο τι μπορεί να είναι ένα κτήριο.
Σε πιο προχωρημένη φάση της καριέρας του, άρχισε να χρησιμοποιεί τρισδιάστατη μοντελοποίηση αντίστοιχη με αυτή των αεροναυπηγών, για να "σμιλεύει” κτήρια με δύσκολες, ρευστές καμπύλες - κάτι που πολλοί αρχιτέκτονες απέφευγαν λόγω κόστους και πολυπλοκότητας.
Το 1989, στα 60 του, τιμήθηκε με το σημαντικότερο βραβείο του χώρου, το Pritzker Architecture Prize, για το σύνολο του έργου του.
Η επιτροπή του Pritzker ανέφερε τότε πως το έργο του είχε μια "εξαιρετικά εκλεπτυσμένη, τολμηρή και περιπετειώδη αισθητική", συγκρίνοντάς το με την τζαζ, "γεμάτη αυτοσχεδιασμό και ζωντανή απρόβλεπτη ενέργεια".
Μουσείο Guggenheim: Το θαύμα της σύγχρονης αρχιτεκτονικής
Η παγκόσμια αναγνώριση που απέκτησε με το Guggenheim άλλαξε και το ίδιο το Μπιλμπάο, τονώνοντας τον τουρισμό και την τοπική οικονομία. Φτιαγμένο από τιτάνιο, ασβεστόλιθο και γυαλί, το μουσείο αποθεώθηκε αμέσως ως θαύμα της σύγχρονης αρχιτεκτονικής.
Ο αρχιτέκτονας Philip Johnson, σύγχρονός του, το είχε χαρακτηρίσει "το σπουδαιότερο κτήριο της εποχής μας".
Πολλές πόλεις προσπάθησαν να μιμηθούν αυτό που αργότερα ονομάστηκε "το φαινόμενο του Μπιλμπάο": την ιδέα ότι μια τολμηρή επένδυση στην τέχνη μπορεί να αναζωογονήσει μια παρακμασμένη οικονομία.
Το φαινόμενο αυτό σατιρίστηκε μέχρι και σε επεισόδιο των Simpsons το 2005, όπου η πόλη του Springfield ζητά από τον Gehry - ο ίδιος δάνεισε τη φωνή του στο επεισόδιο - να σχεδιάσει μια νέα αίθουσα συναυλιών. Στο αστείο του επεισοδίου, η έμπνευση προκύπτει από ένα χαρτί που εκείνος τσαλακώνει.
Αυτή η εμφάνιση τον "στοίχειωνε" αργότερα, όπως είπε το 2011 στην Observer, γιατί πολλοί πίστεψαν στ’ αλήθεια ότι τα κτήριά του προέρχονταν από… τσαλακωμένα χαρτιά, αντί από περίπλοκους υπολογισμούς.
Η ζωή μετά το Guggenheim
Μετά το Μπιλμπάο, η ζήτηση για τα έργα του εκτοξεύτηκε, και σχεδίασε εμβληματικά κτήρια σε όλο τον κόσμο, το Jay Pritzker Pavilion στο Σικάγο, τον Gehry Tower στη Γερμανία και το Ίδρυμα Louis Vuitton στο Παρίσι.
Το ύφος του ήταν τόσο απρόβλεπτο, που κανένα έργο του δεν έμοιαζε με το προηγούμενο. Το Dancing House στην Πράγα (1996) μοιάζει σαν γυάλινο κτήριο που καταρρέει προς τα μέσα. Το Hotel Marques στην Ισπανία (2006) έχει λεπτά κυματιστά φύλλα πολύχρωμου μετάλλου. Η σχολή επιχειρήσεων στο Σίδνεϊ θυμίζει καφέ χάρτινη σακούλα.
Στο Λος Άντζελες, το Walt Disney Concert Hall, επενδεδυμένο με μεταλλικά "πανιά", ανοίχτηκε το 2003 μέσα σε αντιδράσεις. Κριτικοί το περιέγραψαν ως "σωρό από σπασμένα πιάτα", "fortune cookie που τρελάθηκε" και "αδειασμένο καλαθάκι σκουπιδιών". Σε συνέντευξη το 2007 στο New Yorker, ο Gehry απάντησε χαμογελώντας: "Τουλάχιστον το κοιτάνε!"
Οι σημερινοί φόροι τιμής τονίζουν την αποφασιστικότητά του να ξεπερνά τα όρια και να χαράζει τη δική του δημιουργική πορεία.
Ο Paul Goldberger, συγγραφέας του Building Art: The Life and Work of Frank Gehry και στενός γνωστός του, είπε ότι ο Gehry ήθελε να δουλεύει "μέχρι την τελευταία ημέρα της ζωής του".
"Ήταν από τους ελάχιστους αρχιτέκτονες που μπορούσαν πραγματικά να συγκινήσουν τον κόσμο," δήλωσε στο BBC Radio 4. "Ήθελε πάντα να δοκιμάζει τα όρια… να χρησιμοποιεί την πιο προχωρημένη τεχνολογία για να κάνει τα πιο τολμηρά πράγματα."
H σελίδα του Μουσείου Guggenheim στο Μπιλμπάο ανάρτησε ένα βίντεο-αφιέρωμα. "Θα είμαστε για πάντα ευγνώμονες," έγραψαν. "Το πνεύμα και η κληρονομιά του θα μείνουν για πάντα δεμένα με το Μπιλμπάο."
