Ο δημοφιλής σκηνοθέτης μιλάει αποκλειστικά στη Madame Figaro.
Αν προσπαθήσεις να τον τοποθετήσεις σε καλούπια, τότε σίγουρα θα χάσεις την ουσία του. Ο Σωτήρης Τσαφούλιας δεν είναι ένας ακόμα ταλαντούχος σκηνοθέτης που κάνει τη δουλειά του καλά. Είναι περισσότερο ένας πρωταγωνιστής της ζωής. Ένας άνθρωπος με όραμα, ιδανικά, αρχές, τόλμη, άποψη.
Καλός συνομιλητής, αλλά ακόμα καλύτερος ακροατής. Η νέα χρονιά τον βρίσκει να σκηνοθετεί την Αξία της ζωής στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης και τις 17 Κλωστές της Cosmote TV. Και αυτή είναι μόνο η αρχή.
Βρισκόμαστε στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, στη σκηνή του οποίου σε λίγες ημέρες θα ανέβει το έργο Η αξία της ζωής. Τι σε γοήτευσε σε αυτό το κείμενο και αποφάσισες να το σκηνοθετήσεις;
To έργο μας παρουσιάζει δύο ζευγάρια –δύο ξαδέλφες και τους συζύγους τους– που συναντιούνται μετά από καιρό. Τα δύο ζευγάρια έχουν ένα κοινό: βρίσκονται αντιμέτωπα το καθένα με τη δική του τραγική απώλεια. Αυτό που με γοήτευσε στο έργο είναι το γεγονός ότι, ενώ αυτά τα δύο ζευγάρια είναι εκ διαμέτρου αντίθετα, στον τρόπο ζωής, σκέψης και πεποιθήσεων, πράγμα που κάποια στιγμή τους οδηγεί σε μια τεράστια έκρηξη θυμού και σύγκρουσης, στο τέλος το καθένα βρίσκει μια διέξοδο στον πόνο του μέσα από τις πεποιθήσεις του άλλου. Το πώς δηλαδή αυτό που βιαζόμαστε να αντιπαθήσουμε ή να εναντιωθούμε μπορεί να μας βοηθήσει στο τέλος περισσότερο από αυτό που θεωρούμε δικό μας δεδομένο.
Ένα από τα επιμύθια του έργου είναι ότι ο πόνος στη ζωή είναι αναπόφευκτος, το να υποφέρεις όμως από αυτόν είναι προαιρετικό. Έχεις αναπτύξει δικούς σου μηχανισμούς άμυνας/διαχείρισης απέναντι στον ψυχικό πόνο;
Οι άνθρωποι είναι μοναδικοί, επομένως μοναδικός είναι και ο τρόπος που αντιμετωπίζουν τα πάντα και τον πόνο τους. Προσωπικά, θεωρώ πως δεν είναι το βάρος ενός προβλήματος εκείνο που μας συνθλίβει, αλλά ο τρόπος που επιλέγουμε να το κουβαλήσουμε. Μπορώ, πάντως, να σου πω με σιγουριά, γιατί το έχω βιώσει, ότι όσο συρρικνώνεις τον εγωισμό σου, τόσο μεγεθύνεις τις χαρές και απαλύνεις τους πόνους.
Παρατηρώντας τον θίασο της παράστασης, διαπιστώνω ότι έχεις δημιουργήσει τη δική σου ομάδα που σε ακολουθεί στο θέατρο ή στην τηλεόραση. Τελικά, την ιστορία τη γράφουν οι παρέες;
Πιστεύω ότι ναι, αλλά με μια μικρή προσθήκη: οι υγιείς παρέες. Αυτές που διαθέτουν σεβασμό, μεράκι και στερούνται τοξικότητας. Όσο υπάρχω στον χώρο της σκηνοθεσίας, προσπαθώ να επιλέγω ή να ξεχωρίζω μέσα από τις συνεργασίες μου καλούς, μη τοξικούς ανθρώπους και συνεργάτες. Πολλές φορές υπήρξα τυχερός, άλλες όχι, μαθαίνω όμως και εξελίσσομαι.
Στις 17 Κλωστές, τη νέα σειρά που σκηνοθετείς στην Cosmote TV, συνεργάζεσαι για πρώτη φορά με τον Πάνο Βλάχο. Πώς τον επέλεξες;
Τον Πάνο τον γνώριζα χρόνια, αλλά δεν τον ήξερα. Συναντηθήκαμε για πρώτη φορά το 2017 στο Λος Άντζελες και από την πρώτη στιγμή που του έσφιξα το χέρι κατάλαβα ότι με αυτό τον άνθρωπο μπορώ να ταιριάξω απόλυτα και σε επαγγελματικό επίπεδο και σε ανθρώπινο. Περίμενα χρόνια την κατάλληλη στιγμή και όταν έφτασε στα χέρια μου το σενάριο των 17 Κλωστών, ήξερα ότι εκείνος ήταν ο πρωταγωνιστής μου.
Ο Πάνος Βλάχος είναι για εμένα το όνειρο κάθε σκηνοθέτη από όλες τις απόψεις. Ταλαντούχος, γενναιόδωρος, εργατικός, ευγενικός, με αυταπάρνηση, αλληλεγγύη. Είναι έμπνευση. Είναι από τις συνεργασίες που, όταν ολοκληρώνονται, σε πιάνει μια θλίψη γιατί σκέφτεσαι: "Τώρα μετά από αυτό τι και πού". Νιώθω πολύ τυχερός που δούλεψα μαζί του και στάθηκα άξιος να τον έχω φίλο. Ονειρεύομαι και ανυπομονώ για την επόμενη συνάντηση μαζί του.
Θεατρική και κινηματογραφική/τηλεοπτική σκηνοθεσία. Ποιες είναι οι βασικές διαφορές ανάμεσά τους;
Πρακτικά είναι εντελώς διαφορετική η προσέγγιση. Στον κινηματογράφο ο θεατής βλέπει ό,τι θέλει η κάμερα. Στο θέατρο η κάμερα είναι τα μάτια του θεατή. Κοιτούν όπου θέλουν. Σε καλλιτεχνικό επίπεδο, η σκηνοθεσία στον κινηματογράφο είναι σαν να φτιάχνεις γλυπτό στο μάρμαρο, ενώ στο θέατρο είναι σαν να φτιάχνεις γλυπτό στον πάγο. Αυτή είναι και η μαγεία του θεάτρου. Σε μαθαίνει να είσαι παρών στο τώρα, στη στιγμή. Αν χάσεις τη στιγμή, την έχασες. Είναι σαν τη ζωή. Δεν έχει ούτε pause ούτε rewind.
Τι σε γοητεύει και τι σε απογοητεύει στη δουλειά σου;
Με γοητεύει ότι κάθε μέρα είναι καινούρια. Με απογοητεύουν, όμως, οι αχάριστοι άνθρωποι, όχι μόνο στη δουλειά μου, σε όλους τους τομείς.
Η εργατικότητά σου με οδηγεί στο συμπέρασμα ότι είσαι τελειομανής.
Δε θα χρησιμοποιούσα αυτό τον όρο, γιατί πιστεύω ότι όπου υπάρχει τελειότητα δεν υπάρχει ανθρωπιά. Αυτό που μας κάνει ξεχωριστούς είναι οι ατέλειές μας, η ατελής μας φύση. Προσπαθώ να προετοιμάζομαι πάντα σωστά, γιατί αποτυχία στην προετοιμασία σημαίνει προετοιμασία για αποτυχία.
Πώς είναι ο Σωτήρης όταν τα φώτα σβήνουν και η δουλειά τελειώνει;
Ακριβώς ο ίδιος που είναι όταν τα φώτα ανάβουν και η δουλειά αρχίζει. Τώρα βέβαια δεν είμαι σίγουρος αν αυτό είναι καλό (γέλια).
Με ποιον ηθοποιό/καλλιτέχνη που δεν έχεις συνεργαστεί μέχρι στιγμής θα ήθελες να δημιουργήσεις κάτι μαζί;
Τα δύο πρώτα ονόματα που μου έρχονται στο μυαλό είναι της Μαρίας Καβογιάννη και του Θανάση Παπαγεωργίου.
Αναζητώντας πληροφορίες για τη συνέντευξή μας, μου έκανε εντύπωση ότι δε διαθέτεις Instagram, αλλά ούτε καν σελίδα στη Wikipedia.
Διαθέτω μια σελίδα στο Facebook για επαγγελματικούς και κοινωνικούς λόγους αποκλειστικά. Δεν είμαι υπέρ της έντονης ενασχόλησης με αυτά. Τώρα σε ό,τι αφορά τη Wikipedia, ίσως φανώ χαζός, αλλά νόμιζα ότι, αν κάνεις κάτι που να αξίζει, κάποιοι τη φτιάχνουν για σένα. Αν πρέπει να τη δημιουργήσω μόνος μου... βαριέμαι τραγικά (γέλια).
Προσπαθείς να είσαι political correct;
Επιδιώκω να είμαι ελεύθερος χωρίς να ενοχλώ κανέναν και αναγνωρίζω το δικαίωμα των συνανθρώπων μου να κάνουν το ίδιο. Δε μου αρέσει να βάζω ταμπέλες στους αυτονόητους κανόνες συμπεριφοράς. Τώρα που και το political correct πάει να μετατραπεί σε φονταμενταλισμό μέσω του περιορισμού της σκέψης, που αποσκοπεί στον περιορισμό της ελευθερίας του λόγου, κάθε άλλο παρά αυτό επιδιώκω να είμαι.
Είσαι πατέρας δύο μικρών κοριτσιών. Σε ανησυχούν όσα γίνονται στην κοινωνία μας;
Δε με ανησυχούν απλώς, με τρομοκρατούν. Νιώθω ντροπή για τον κόσμο που παραδίδουμε στα παιδιά μας. Είναι πολύ δύσκολο να θωρακίσεις τα παιδιά σου χωρίς να τα τρομοκρατήσεις. Προσπαθώ να τις ακούω, να δω πώς αντιλαμβάνονται τα πράγματα, να εντοπίσω τα δυνατά και τα αδύνατα σημεία τους. Όχι για να τα διορθώσω εγώ, αλλά για να τους τα φωτίσω ώστε να τα δουν οι ίδιες. Τις εμπιστεύομαι πολύ και προσπαθώ όσο περνούν τα χρόνια να τους γίνομαι όλο και πιο άχρηστος. Γενικά, όμως, έχω εμπιστοσύνη στις νέες γενιές.
Αισθάνομαι ότι έχεις αναπτύξει σημαντικά την ενσυναίσθηση.
Όταν ακούω ότι βιάστηκε ένα παιδί, σκέφτομαι το παιδί μου. Όταν ακούω ότι πέθανε ένας πατέρας ή μια μάνα, σκέφτομαι τον πατέρα μου και τη μάνα μου. Όταν ακούω ότι σκότωσαν μια γάτα ή έναν σκύλο, σκέφτομαι τον σκύλο μου και τις γάτες μου. Γεννιόμαστε με την ικανότητα της ενσυναίσθησης και σιγά σιγά τη χάνουμε προκειμένου να ενταχθούμε στην κοινωνία. Αυτό από μόνο του θα έπρεπε να μας κάνει διπλά πιο σκεπτόμενους απέναντι στις αλλαγές που πρέπει να συμβούν στην πατροπαράδοτη ελληνική κοινωνία και απέναντι σε αυτούς που δε θέλουν να αλλάξει.
Τέλος, ποια είναι για σένα η μεγαλύτερη αξία της ζωής;
Η γενναιοδωρία.
