Ταλαντούχος, πολυσχιδής και με καριέρα στον χώρο του θεάτρου που ξεπερνά τα 35 χρόνια, ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης αποτελεί μια κατηγορία από μόνος του.
Ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης ξεχώρισε από την πρώτη στιγμή που πάτησε το πόδι του στο σανίδι. Εργατικός, οξυδερκής, ανήσυχος, δεν παρασύρθηκε ποτέ από τους μεγάλους ρόλους που ερμήνευσε από πολύ νωρίς. Το αντίθετο μάλιστα. Τριάντα πέντε χρόνια μετά ο καταξιωμένος ηθοποιός και σκηνοθέτης βρίσκεται στην πιο παραγωγική και γαλήνια φάση της ζωής του, ευγνώμων για ό,τι του έχει φέρει και ανοιχτός για ό,τι του επιφυλάσσει.
Φέτος πρωταγωνιστεί στην παράσταση Ολική άμεση συλλογική επικείμενη επίγεια σωτηρία του Tim Crouch, που παρουσιάζεται στον πρώην βιομηχανικό χώρο της ΦΙΑΤ, σε σκηνοθεσία του Αλέξανδρου Ραπτοτάσιου. Πρωταγωνιστεί, επίσης, στη δραματική σειρά του ΑΝΤ1 Ο δικαστής, ενώ υπογράφει και τη σκηνοθεσία της κωμωδίας Το όνομα, που ανεβαίνει στο θέατρο Αθηνά.
Σε τι φάση σε βρίσκω;
Τολμώ να πω ότι είμαι σε μια πολύ καλή περίοδο της ζωής μου, τόσο σε ό,τι αφορά τα προσωπικά μου όσο και τα επαγγελματικά. Τα τελευταία χρόνια παίζω λιγότερο στο θέατρο, ενώ μου αρέσει πολύ να σκηνοθετώ παραστάσεις. Αυτό που ψάχνω κάθε φορά είναι να βρω ένα νόημα στα πράγματα που κάνω και μαζί να καταλάβω λίγο καλύτερα τον κόσμο γύρω μου, που είναι ένα μικρό χάος. Σε αυτή τη φάση της ζωής μου διάγω έναν "πολυτελή" βίο, που μου δίνει τον χρόνο να σκέφτομαι, να παρατηρώ, να ζω τα πράγματα που θέλω. Ελπίζω να κρατήσει. Και έχω πάντα το άγχος να μη μας πέσει ο ουρανός στο κεφάλι.
Διαβάστε Επίσης
Τι είναι κι αυτό, να φοβόμαστε να λέμε ότι είμαστε καλά!
Εδώ και κάποια χρόνια σκέφτομαι ότι πράγματι πρέπει να προσέχεις τι εύχεσαι. Θυμάσαι τον Μοναρχίξ στον Αστερίξ, που ήταν ο αρχηγός του γαλατικού χωριού και φοβόταν ένα πράγμα μόνο, να μην τους πέσει ο ουρανός στο κεφάλι; Στην πραγματικότητα φοβόταν το απροσδόκητο, το απρόοπτο δυστυχές γεγονός. Εμένα αυτό μου δημιουργεί μια ανησυχία, επειδή νιώθω ότι έχω υπάρξει πολύ τυχερός, από παιδάκι, και προσπαθώ με κάποιον τρόπο να το επιστρέψω αυτό.
Νοσταλγείς καθόλου τα ’90s, όταν ξεκινούσες στον χώρο;
Περάσαμε ωραία στα ’90s, αλλά δεν αισθάνομαι καμία νοσταλγία. Τώρα είμαι 55 ετών και για την ώρα ευχαριστιέμαι πιο πολύ το παρόν μου. Έχω σχέση με το παρελθόν, κρατάω ημερολόγιο, αρχείο, επιθυμώ –προφανώς για λόγους ελέγχου ή λόγω φόβου θανάτου– να έχω πρόσβαση σ’ αυτό, αλλά δεν το νοσταλγώ.
Δε σου λείπει, για παράδειγμα, η ανεμελιά ή η αίσθηση ότι μπορείς να κάνεις τα πάντα ή ο τρόπος που ερωτεύεσαι;
Ερωτεύομαι και τώρα πάρα πολύ και να σου πω και κάτι: Όταν βλέπω φωτογραφίες του νεαρού αγοριού που ήμουν κάποτε, σκέφτομαι: "Αχ, πόσα δεν ξέρεις και γιατί έχεις αυτή τη φάτσα σαν να τα ξέρεις όλα"! Αν το σκεφτείς, σε όποια ηλικία κι αν είμαστε κάθε φορά, ποτέ δεν έχουμε υπάρξει μεγαλύτεροι. Όταν είσαι 20 ετών, νιώθεις ότι είσαι στην πιο ώριμη στιγμή της ζωής σου –και έτσι είναι– κι αυτό σου συμβαίνει σε κάθε ηλικία. Τι να πεθυμήσω, λοιπόν; Αυτό που με νοιάζει τώρα, που το σώμα βρίσκεται σε καλή κατάσταση και ο νους αντέχει, είναι να παραμείνω με ενεργό κύκλο ανθρώπων και με περιέργεια για τη ζωή.
Ίσως νοσταλγώ λίγο μια περίοδο που δεν είναι πολύ παλιά, πριν από την πανδημία, από το 2010 έως το 2020, τότε που οι παρέες ήταν πιο εξωστρεφείς. Βγαίναμε περισσότερο, γελούσαμε πολύ. Νομίζω ότι από την πανδημία και μετά έχουν στρογγυλέψει τα γέλια τα από καρδιάς. Νοσταλγώ λίγο τις βραδιές με παρέες που κάθονται έως αργά και γελάνε βροντερά. Το να μπορέσει κανείς να διατηρήσει μέχρι το τέλος της ζωής του έναν κύκλο ανθρώπων, με τους οποίους και συνυπάρχει και προχωράει παρατηρώντας τον κόσμο μαζί, είναι βασικός παράγοντας ευδαιμονίας.
Θα άλλαζες κάτι στο παρελθόν σου;
Δεν μπορώ να σου πω εύκολα ότι θα άλλαζα κάτι, γιατί κάθε στιγμή της ζωής μου έπραττα με βάση αυτό που ήμουν τη δεδομένη στιγμή. Εκείνος ο εαυτός αυτά ήθελε και αυτά έκανε. Μέχρι 34 ετών έπαιζα ασταμάτητα. Από το 2013 και μετά διαλέγω τις ιστορίες που θέλω να πω και αυτό με γεμίζει αφάνταστα! Μου αρέσει να φτιάχνω μια παράσταση που θα συναντηθεί με το κοινό και, αν είμαι τυχερός, θα το διαπεράσει.
Αυτή τη σεζόν σκηνοθετείς την παράσταση Το όνομα. Τι σε γοήτευσε σ’ αυτό το έργο;
Είναι φανταστικό έργο, πολύ έξυπνο, αστείο και με περιεχόμενο. Ασχολείται με τις πολύ βαθιές συγκρούσεις και τομές που μπορεί να υπάρχουν ανάμεσα σε ιδιαίτερα συνδεδεμένους ανθρώπους, όπως είναι οι φίλοι. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι συγκρούσεις και οι ρήξεις μπορεί να είναι πάρα πολύ μεγάλες, αλλά η σχέση είναι αδιαπραγμάτευτη. Υπάρχει, άλλωστε, μια φράση που λέει: "Τους φίλους μας δεν τους αγαπάμε γι’ αυτό που είναι. Τους αγαπάμε παρά το γεγονός ότι είναι αυτό που είναι".
Μπορούμε να πούμε στους φίλους μας όσα πιστεύουμε γι’ αυτούς ή μόνο όσα θα ήθελαν να ακούσουν;
Στη θεωρία θα σου απαντούσε κανείς εύκολα πως στους οικείους μας πρέπει να λέμε την αλήθεια. Θεωρούμε την αλήθεια μια αυταπόδεικτη αξία, μια πολύ σπουδαία αρετή. Όμως έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι δεν είναι ακριβώς έτσι. Υπάρχει ένας όρος που τον έμαθα από συζητήσεις με εκκλησιαστικούς κύκλους και είναι η διάκριση. Να μπορείς να διακρίνεις τι είναι ωφέλιμο να ειπωθεί, να μπορείς να πεις στους άλλους αυτό που θα τους είναι χρήσιμο, γιατί η αλήθεια πολλές φορές μπορεί να κάνει καλό μόνο σ’ αυτόν που τη λέει. Σε κάποιες περιπτώσεις, λοιπόν, η αλήθεια δεν είναι επωφελής, δε θα βοηθήσει τον άλλο. Έχω διαπιστώσει μέσα στα χρόνια ότι αυτή η δογματική πίστη στην αλήθεια ως αξία είναι προβληματική.
Έχεις πει ότι στις διαπροσωπικές σου σχέσεις δεν προσβάλλεσαι και μου έκανε εντύπωση.
Γενικώς προσβάλλομαι πολύ δύσκολα και δεν μπορώ με τη σημερινή κατάσταση όπου υπάρχει μια τάση τρομερής ευαισθησίας και όλοι προσβάλλονται πάρα πολύ εύκολα. Εγώ αντιλαμβάνομαι πως στη ζωή υπάρχει πληθώρα απόψεων με τις οποίες δε συμφωνείς και μπορεί να θίγουν τις δικές σου αντιλήψεις, αλλά δεν έγινε και τίποτα. Δεν προσβάλλομαι όταν διαφωνείς με τις απόψεις μου. Αυτό που με ενοχλεί είναι το να ακούω πράγματα που αισθάνομαι ότι είναι παράλογα ή βασισμένα σε έναν συναισθηματισμό, που δεν είναι λογικά επεξεργασμένα ώστε να βγάζουν νόημα.
Ακούγεται σαν να αρνείσαι το συναίσθημα.
Πιστεύω ότι είμαι ένας πολύ συναισθηματικός άνθρωπος, αλλά προσπαθώ να μην κυριαρχεί το συναίσθημά μου στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνομαι τον κόσμο ή τους ανθρώπους. Γύρω μας υπάρχει μεγάλη ανάγκη προσωπικής και ψυχικής επιβεβαίωσης. Οι άνθρωποι ίσως διαβάζουν πολλά βιβλία αυτοβελτίωσης και ψυχοθεραπείας – υπάρχουν καλά αλλά και πολύ κακά πράγματα εκεί, όπως μια μόνιμη ανάγκη επιβεβαίωσης. Σαν να είναι η βιωμένη αλήθεια του καθενός μια αντικειμενική πραγματικότητα. Όχι, δεν είναι, κατά τη γνώμη μου, όσο και να σέβομαι την αλήθεια του καθενός.
Είσαι τελειομανής;
Το πρώτο πράγμα που κάνω όταν ξυπνάω είναι να στρώσω το κρεβάτι μου. Αυτό έχει να κάνει με μια ανάγκη για τάξη που αισθάνομαι ότι καθρεφτίζει και βοηθάει σε μια εσωτερική τάξη.
Τι χαρακτηριστικά έχουν οι άνθρωποι με τους οποίους δουλεύεις πιο αρμονικά και αποδοτικά;
Στις συνεργασίες μου είμαι πολύ σχολαστικός και απαιτητικός, παλιότερα ήμουν και πιο ανυπόμονος, αλλά δεν είμαι πλέον. Όλο αυτό όμως σε ένα πλαίσιο όπου υπάρχει και κάτι παιγνιώδες. Ένα πράγμα που εκτιμώ πολύ και ωφελεί τη συνεργασία είναι η ανοιχτή προσέγγιση. Προσωπικά, είμαι πολύ ανοιχτός, μπορείς να μου πεις και μπορώ να σου πω τα πάντα, και έχω διαπιστώσει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι, όταν το αντιληφθούν αυτό, ανοίγουν κι εκείνοι. Τόσο στη δουλειά όσο και στην προσωπική μου ζωή μου είναι εύκολο να έρθω αμέσως κοντά στον άλλο, πάντα με γέλιο, με οικειότητα, με σχέσεις αγάπης, ποτέ εξουσιαστικές.
Έχεις βιώσει εξουσιαστικές συμπεριφορές από σκηνοθέτες τις οποίες δε θέλεις να αναπαράγεις;
Όχι σε επίπεδο τραυματικό. Έχω ζήσει κάποιους δύσκολους ανθρώπους, αλλά τίποτα που να μου αφήσει κατάλοιπα. Δουλεύω 34 χρόνια, ξέρω τον χώρο μου και τους ανθρώπους του. Η πλειονότητα, το 95% όσων δουλεύουν στις παραστατικές τέχνες είναι άνθρωποι καλοί, ανοιχτοί, γενναιόδωροι, με διάθεση να φτιάξουν κάτι ωραίο. Ο καθένας μας, βέβαια, με τα απωθημένα του, τα συμπλέγματά του, τις δυσκολίες του χαρακτήρα του. Πολύ συχνά μπορεί να δημιουργηθούν συνθήκες πίεσης, αλλά μη φτάσουμε να θεωρούμε πως οποιαδήποτε συνθήκη πίεσης και οποιαδήποτε διαφωνία περιέχει κάτι κατακριτέο. Μπορείς να φανταστείς σε μια ομάδα μπάσκετ να λένε: "Σε παρακαλώ, δώσε λίγο την μπάλα"; Είναι πολύ θετικό που σήμερα μπορεί κάποιος να μιλήσει αν συμβαίνει μια οποιαδήποτε κακοποιητική συμπεριφορά. Όμως, το να αρχίσει κανείς να θεωρεί ότι οποιαδήποτε συμπεριφορά που είναι λίγο έξω από την απόλυτη ομαλότητα, ειδικά σε χώρους με μεγάλη πίεση, είναι κατακριτέα ή καταγγελτέα είναι, κατά τη γνώμη μου, υπερβολή.
Ένας σκηνοθέτης πρέπει να ελέγχει τα πάντα;
Εγώ ανακατεύομαι στα πάντα. Αλλά το ίδιο έκανα από τότε που ήμουν 20 χρονών και δεν ήμουν σκηνοθέτης. Με ενδιαφέρουν όλα, μέχρι και η τελευταία βίδα του σκηνικού. Πιστεύω πολύ στη συνδημιουργία. Με ευχαριστεί όταν έχω συνεργάτες –και δεν αναφέρομαι μόνο στους ηθοποιούς– οι οποίοι αυτό που έχω μέσα στο μυαλό μου το παίρνουν μέσα από συζητήσεις και το πηγαίνουν πολύ πιο παραπέρα. Ο λόγος που μου αρέσει να σκηνοθετώ δεν έχει να κάνει μόνο με το ότι απολαμβάνω να αφηγούμαι ιστορίες, να διαλέγω ιστορίες άλλων και να τις φέρνω στη ζωή. Το να σκηνοθετείς και να φτιάχνεις μια παράσταση σου δίνει μια φοβερή ψευδαίσθηση ελέγχου. Όταν δημιουργείς ένα σύμπαν θεατρικό ή κινηματογραφικό και βάζεις όλα τα πράγματα στη θέση τους –όπως θεωρείς πως πρέπει να είναι–, συνθέτεις έναν νέο κόσμο. Είναι σαν να μπορείς να βάλεις τάξη στο χάος.
Διαβάστε Επίσης
Και ο ήρωας που υποδύεσαι στη σειρά Ο δικαστής έβαζε τον κόσμο σε τάξη, ώσπου τέθηκε το ερώτημα: "Μέχρι πού μπορώ να φτάσω για να σώσω το παιδί μου;".
Ο ρόλος αυτός είναι λίγο σαν ήρωας αρχαίου δράματος. Η ζωή τού φέρνει ένα δίλημμα τρομερά ισχυρό, που τον αναγκάζει να εγκαταλείψει πολλά από τα πιστεύω του για ένα άλλο, σημαντικότερο ζητούμενο. Πραγματικά εγώ δεν έχω δώσει απάντηση στο ερώτημα που θέτει η σειρά και σε κάθε επεισόδιο γίνεται και πιο οξύ, καθώς όλο και περιπλέκεται η κατάσταση. Αν με ρωτούσε κάποιος "Τι θα έκανες για να σώσεις το παιδί σου;", θα απαντούσα "Τα πάντα". Είναι πολύ ενδιαφέρον το ηθικό δίλημμα που θέτει.
Δουλεύεις πολύ. Τι είναι αυτό που αντισταθμίζει την κούραση στην καθημερινότητά σου;
Μπορεί να δουλεύω πάρα πολύ, αλλά είμαι στην περίοδο με το λιγότερο στρες που είχα ποτέ. Βρίσκω τον χρόνο να παρατηρώ τον κόσμο γύρω μου και αυτό με ικανοποιεί αδιανόητα. Οι επαφές με τους ανθρώπους που αγαπώ μου δίνουν μεγάλη ικανοποίηση, όπως και η φυσική άσκηση. Αθλούμαι σταθερά πέντε φορές την εβδομάδα και το τένις είναι η καινούρια μου αγάπη.
Θεωρείς τον εαυτό σου τυχερό;
Θεωρώ τον εαυτό μου σκανδαλωδώς τυχερό και πολύ ευνοημένο. Ξεκινώντας από το ποιοι με γέννησαν, τι δυνατότητα παιδείας μού έδωσαν, τι ανατροφή πήρα ώστε να μπορέσω να πετάξω εκεί που ήθελα, πώς μου ήρθαν τα πράγματα... Από κατασκευής μου βλέπω το καλό σε κάθε συνθήκη. Αυτή η εύνοια δημιουργεί και μια αξία, να μπορείς να την αντιληφθείς και κάτι να την κάνεις. Με εκνευρίζουν οι άνθρωποι που είχαν στη ζωή τους ευνοϊκές συνθήκες και τις πέταξαν. Από την άλλη, με συγκινούν οι προκομμένοι – ξέρω, είναι λίγο παλιομοδίτικη λέξη, αλλά με μεγάλη αξία. Θαυμάζω όσους παίρνουν ό,τι τους δίνει η ζωή και το στραγγίζουν, όπως θαυμάζω και τους νέους που παλεύουν. Το να δημιουργήσεις σήμερα κάτι από το μηδέν είναι πολύ δύσκολο. Ούτε σπίτι δεν μπορούν να νοικιάσουν με τον μισθό τους!
Τι αξίες θα ήθελες να μεταλαμπαδεύσεις στον γιο σου;
Ακριβώς αυτό που συζητάμε. Πάρε ό,τι σου δίνει η ζωή και εκμεταλλεύσου το, μην τεμπελιάσεις, μην τρομάξεις, να είσαι φιλομαθής και περίεργος. Αλλά αυτό που, πάνω απ’ όλα, θέλω να του προσφέρω, εκτός από τα βασικά, είναι η αγάπη άνευ όρων.
Κάνεις όνειρα για το μέλλον;
Όχι. Ζω αυτό που θα ήθελα να ζω. Αυτό που περισσότερο με αφορά είναι το πού θα διοχετεύσω τη δημιουργικότητά μου. Εδώ και πολλά χρόνια, πάνω από δεκαπέντε, έχει σβήσει μέσα μου η επιθυμία για τους μεγάλους ρόλους, ούτως ή άλλως, πάντα διάλεγα έργα ομάδων. Τα πράγματα που με απασχολούν δεν έχουν να κάνουν αποκλειστικά με το θέατρο. Είμαι σε μια φάση που μπορώ να διακρίνω ομορφιά στο καθετί.
Ευχαριστούμε για τη φιλοξενία το The Twentyone (Κολοκοτρώνη 21, Κηφισιά, thetwentyonehotel.com)
