Σε έναν κόσμο όπου η αδιάλειπτη συνδεσιμότητα είναι αυτοσκοπός, το να αδρανοποιήσουμε το smartphone μας εκλαμβάνεται σαν επανάσταση. Όμως, το να το κάνουμε δεν είναι πολυτέλεια, αλλά επένδυση στην ψυχική υγεία μας!
Από τη Σοφία Κωνσταντινίδη
Είναι μόλις εννιά το πρωί και βρίσκεται ήδη στο γραφείο με τον καφέ στο χέρι και το κινητό βιδωμένο στο αφτί. Στις δέκα η δεύτερη συνάντηση είναι ήδη σε εξέλιξη. Θα τελειώσει 45 λεπτά αργότερα για να απαντήσει σε ένα επείγον τηλεφώνημα και στη συνέχεια πρέπει να βρεθεί σε ένα επαγγελματικό γεύμα. Όταν επιστρέψει από το lunch break, θα ασχοληθεί με τη στοίβα των αρχείων που συσσωρεύονται στη γωνία του γραφείου, θα κάνει αρκετά τηλεφωνήματα, θα απαντήσει στα e-mails που βομβαρδίζουν τα εισερχόμενα και δε θα επιστρέψει στην οικογένειά της πριν από τις εννιά το βράδυ.
Θα μπορέσει, επιτέλους, να πάρει ανάσα; Όχι ακριβώς. Γιατί στο σπίτι ο δεύτερος γύρος έχει ήδη ξεκινήσει: Παιδιά, logistics, προετοιμασία για την επόμενη μέρα... Καλώς ήρθατε στην καθημερινότητα των υπερδραστήριων γυναικών με τα σχολαστικά προγράμματα όπου κάθε λεπτό μετράει. Πρόκειται για έναν αδυσώπητο ρυθμό που γεννά το ερώτημα: Μήπως οι καλοκαιρινές διακοπές είναι το τέλειο άλλοθι για να ξεφύγουμε από τα τρελά ωράρια και τις συσκευές που κρατούν όμηρο τον χρόνο μας; Και αν ναι, πώς θα καταφέρουμε να κάνουμε log off;
"Η λέξη δεν υπάρχει στο λεξιλόγιό μου" παραδέχεται η Cordelia de Castellane, καλλιτεχνική διευθύντρια των Dior Maison και Baby Dior και μητέρα τεσσάρων παιδιών, και προσθέτει: "Ο εγκέφαλός μου δεν ξέρει πώς να σταματήσει". Στους σημερινούς ραγδαίους ρυθμούς η ψηφιακή τεχνολογία είναι πανταχού παρούσα και αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο για τις εξαιρετικά δραστήριες γυναίκες. Η ειρωνεία είναι ότι έχουμε την εντύπωση πως οι εφαρμογές και οι καινοτομίες μάς βοηθούν να εξοικονομήσουμε χρόνο.
Όμως στην πραγματικότητα δημιουργούν μια νέα μορφή "δουλείας" και υπερφόρτωσης, αφού, μόλις λίγος χρόνος γίνει διαθέσιμος, αυτός αμέσως συμπληρώνεται. Από την άλλη, η λύση είναι κυριολεκτικά στο χέρι μας, αφού αρκεί το πάτημα μερικών κουμπιών για απενεργοποίηση σύνδεσης και συσκευής. Μήπως ήρθε ο καιρός να το τολμήσουμε φέτος στις διακοπές; Κόπωση που συσσωρεύεται, ένας εγκέφαλος που βρίσκεται διαρκώς σε υπερδιέγερση και μια ζωή που περνάει γρήγορα αφήνοντας την εντύπωση ότι κυνηγάμε ένα τρένο το οποίο δε θα προλάβουμε ποτέ. Η μόνη ανάσα αέρα σε αυτή την τρελή πορεία; Ο ορίζοντας των καλοκαιρινών διακοπών.
Η life coach Sandra Fillaudeau, που ειδικεύεται στην ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, εξηγεί: "Οι διακοπές είναι απαραίτητες για τη σωματική και την ψυχική ισορροπία. Αλλά στην τεχνολογικά καθοδηγούμενη ζωή μας έχουμε χάσει την αίσθηση του φυσιολογικού ρυθμού. Η ξαφνική διακοπή έχει γίνει περίπλοκη. Είναι σαν να τρώμε λαίμαργα για έναν ολόκληρο μήνα και μετά να βρεθούμε μπροστά σε ένα άδειο ψυγείο. Δεν έχει πραγματικά νόημα. Ο καθένας έχει τον δικό του τρόπο να επιβραδύνει τους ρυθμούς του, αν και γενικά τρεις εβδομάδες έως έναν μήνα το καλοκαίρι είναι η καλύτερη περίοδος για να γεμίσουμε τις μπαταρίες, να περάσουμε χρόνο με τους αγαπημένους μας και να ξεφύγουμε από τα πάντα". Η 50χρονη Justine Ryst, διευθύνουσα σύμβουλος του YouTube France, έχει βρει τη δική της θαυματουργή συνταγή: "Έχω ένα μοτίβο διακοπών που ακολουθώ κάθε φορά. Παίρνω συστηματικά τρεις εβδομάδες άδεια το καλοκαίρι. Η πρώτη μού επιτρέπει να αποφορτιστώ από την πίεση. Η δεύτερη είναι για να αποσυνδεθώ. Η τρίτη είναι για αναγέννηση".
Η τεχνολογία μπορεί να καταλάβει τον χρόνο αλλά και να τον προστατέψει, αρκεί να αξιοποιήσουμε τα εργαλεία που μας παρέχει. Για παράδειγμα, μπορούμε να γνωστοποιήσουμε το ωράριο εργασίας στην υπογραφή μας στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο. Να θέσουμε με τρόπο σαφή αλλά και διακριτικό τα όριά μας, χωρίς τύψεις και ενοχές. Μέσω έξυπνων εργαλείων, όπως οι αυτόματες απαντήσεις, επαναπροσδιορίζουμε τους κανόνες δέσμευσης – με ηρεμία και χωρίς να απολογούμαστε.
Η γνώμη της ειδικού
Η ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια, MSc, Πηνελόπη Αποστολοπούλου εξηγεί: "Η δυσκολία μας να αποσυνδεθούμε πλήρως από την εργασία και τις ψηφιακές συσκευές κατά τη διάρκεια των διακοπών πηγάζει από ένα σύνθετο πλέγμα ψυχολογικών και κοινωνικών παραγόντων. Ένας βασικός λόγος είναι το άγχος απόδοσης και η ανάγκη να διατηρούμε τον έλεγχο – η αποσύνδεση εκλαμβάνεται ως απώλεια του ελέγχου. Αυτό μας προκαλεί φόβο για τυχόν αρνητικές συνέπειες σε κοινωνικό και επαγγελματικό επίπεδο".
Και συνεχίζει: "Επιπλέον, η εξάρτηση από την άμεση επιβράβευση που προσφέρει η ψηφιακή επικοινωνία καθιστά δύσκολη τη διακοπή της συμπεριφοράς, ενώ η ταύτιση του εαυτού με τον επαγγελματικό ρόλο μπορεί να απειλήσει την αίσθηση της ταυτότητάς μας όταν αυτός ο ρόλος αναστέλλεται. Η αδυναμία θέσπισης σαφών ορίων μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής στην καθημερινότητα καθιστά ακόμη πιο δύσκολη την εφαρμογή τους στις διακοπές, παρά την επιτακτική ανάγκη για ψυχική και σωματική αναζωογόνηση.
Συνοψίζοντας θα έλεγα ότι η δυσκολία να "αποσυνδεθούμε” στις διακοπές είναι το αποτέλεσμα ενός πολύπλοκου πλέγματος ψυχολογικών πιέσεων, κοινωνικών προσδοκιών και εσωτερικευμένων μοτίβων συμπεριφοράς. Η αναγνώριση αυτών των παραγόντων είναι το πρώτο βήμα για την ανάπτυξη στρατηγικών που θα επιτρέψουν μια πιο ουσιαστική και αναζωογονητική περίοδο διακοπών".
Σύμφωνα με την ψυχολόγο-ψυχοθεραπεύτρια Πηνελόπη Αποστολοπούλου, "η "ψηφιακή αποτοξίνωση” είναι ζωτικής σημασίας για την ψυχική μας υγεία, καθώς επιτρέπει στον εγκέφαλο να ξεκουραστεί, να ανακτήσει την εστίασή του και να επανασυνδεθεί με την πραγματικότητα και τις διαπροσωπικές σχέσεις. Αυτές είναι οι στρατηγικές που προτείνει:
• Αντί για μια απότομη και ριζική αποκοπή που μπορεί να προκαλέσει άγχος, ξεκίνησε θέτοντας συγκεκριμένους χρόνους και χώρους χωρίς social media. Για παράδειγμα, "καμία χρήση social media μετά τις 9:00 μ.μ." ή "όχι social media κατά τη διάρκεια των γευμάτων". Στις διακοπές προγραμμάτισε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα για να ελέγχεις τα εισερχόμενά σου αντί να είσαι συνεχώς συνδεδεμένη.
• Οι ειδοποιήσεις είναι ο βασικός μηχανισμός που σε τραβάει πίσω στις εφαρμογές. Απενεργοποιώντας τες, μειώνεται σημαντικά η παρόρμηση να ελέγξεις το τηλέφωνό σου και έτσι ανακτάς τον έλεγχο του χρόνου σου.
• Στις διακοπές εκμεταλλεύσου την αλλαγή του περιβάλλοντος για να δημιουργήσεις νέα μοτίβα συμπεριφοράς. Άφησε το τηλέφωνο σε άλλο δωμάτιο, μην το παίρνεις μαζί σου στην παραλία ή στο εστιατόριο. Αναζήτησε εναλλακτικές δραστηριότητες που να σε γεμίζουν και να απορροφούν την προσοχή σου (διάβασμα, βόλτες, συζητήσεις, αθλητισμός).
• Πριν ανοίξεις μια εφαρμογή, αναρωτήσου: "Γιατί το κάνω αυτό τώρα; Τι είναι αυτό που νιώθω;". Αυτή η συνειδητή παύση μπορεί να σε βοηθήσει να αναγνωρίσεις τα υποκείμενα συναισθήματα (πλήξη, άγχος, μοναξιά) και να επιλέξεις μια πιο υγιή ανταπόκριση.
• Ενημέρωσε τους φίλους και την οικογένειά σου για την πρόθεσή σου να κάνεις ένα διάλειμμα από τα ψηφιακά μέσα. Αυτό μειώνει το άγχος της απώλειας επαφής και μπορεί να ενθαρρύνει την πιο ουσιαστική, πρόσωπο με πρόσωπο επικοινωνία.
• Οι διακοπές είναι μια ευκαιρία να βιώσεις πλήρως το παρόν. Μην αντιμετωπίζεις καθετί όμορφο που βλέπεις σαν μια ευκαιρία για να ποστάρεις μια φωτογραφία στο Instagram. Αντίθετα, αφιέρωσε χρόνο για να απολαύσεις το τοπίο, τη στιγμή, τη συντροφιά.
Η πραγματική σύνδεση συμβαίνει εκτός οθόνης.
