Η μαμά ξαναπαντρεύεται

<p lang="el-GR" style="margin-left: -0.03cm; margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: 12px; color: #000000;">Όλοι αξίζουμε μια δεύτερη ευκαιρία, όμως, ποιος και πώς θα το πει στα παιδιά; </span></p>

«Μαμά, εσείς πότε θα χωρίσετε;» ρωτάει με ενθουσιώδη ανυπομονησία το 7χρονο αγοράκι τη φίλη μου και την αιφνιδιάζει – πώς να κρυφτείς απ' τα παιδιά, έτσι κι αλλιώς τα ξέρουν όλα. Λες να μας άκουσε χτες που μαλώναμε; «Γιατί να χωρίσουμε, παιδί μου; Εμείς είμαστε πολύ αγαπημένοι». «Μα όλα τα παιδιά στην τάξη μου έχουν χωρισμένους γονείς! Να χωρίσετε κι εσείς και να πηγαίνω στο σπίτι του μπαμπά το Σαββατοκύριακο!» απαιτεί ο μικρός που οραματίζεται να γίνει «παιδί χωρισμένων γονιών» και να απολαμβάνει τα οφέλη: δυο δωμάτια, δυο γειτονιές και δυο γονείς που προσπαθούν να σε εντυπωσιάσουν με καινούργια παιχνίδια, ο καθένας με το μπάτζετ του.

Δυο δεκαετίες πριν οι χωρισμένοι γονείς κουβαλούσαν τύψεις για τα παιδιά τους, που αναγκαστικά θα ξεχώριζαν ανάμεσα στα υπόλοιπα που είχαν «νορμάλ» οικογένειες. Σήμερα βρισκόμαστε στην απέναντι όχθη: το νορμάλ έγινε μειοψηφία. Κι όμως, ποτέ άλλοτε στην ιστορία των ερωτικών σχέσεων δεν γινόταν τόσο μεγάλη επένδυση στην αγάπη, όπως σήμερα. Η αγάπη δεν συνδεόταν με το γάμο, ο κόσμος παντρευόταν για οικονομικούς λόγους και οι ρομαντικοί απλώς πρωταγωνιστούσαν στα παραμύθια και στο θέατρο. Σήμερα, εκτός από την ελευθερία που μας επιτρέπει να απολαμβάνουμε τον έρωτά μας και να τον αποθεώνουμε, αν προκύψουν προβλήματα στη συνέχεια της σχέσης μας, έχουμε στη διάθεσή μας βιβλία, online συμβουλές, ειδικούς.

Θα έπρεπε να είχαμε σημειώσει ρεκόρ μακροχρόνιων σχέσεων με τόση υποδομή, ωστόσο συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο: τα διαζύγια αυξάνονται συνεχώς. Γιατί χωρίζουμε; «Για πολλούς και εντελώς διαφορετικούς λόγους», λέει η ψυχολόγος Αντιγόνη Ορφανού. «Κάθε σχέση είναι ξεχωριστή και δομημένη με συγκεκριμένο τρόπο. Ο χωρισμός δεν είναι αναγκαστικά τραυματικό γεγονός. Μπορεί όμως να γίνει όταν στη σχέση υπάρχουν αδιέξοδα που δεν έχουν επιλυθεί».

Η ανάγκη μας για σταθερότητα περιορίζει την προθυμία μας να μάθουμε τον άνθρωπο που έχουμε δίπλα μας. Επενδύουμε σε μια καθορισμένη εικόνα του, βασισμένη στις δικές μας ανάγκες. Αφαιρούμε από τη σχέση το σασπένς με χειρουργικό τρόπο. «Αν η αβεβαιότητα είναι έμφυτη στις σχέσεις, το ίδιο είναι και το μυστήριο. Πολλοί φαντάζονται πως γνωρίζουν τα πάντα για το σύντροφό τους. Στην πραγματικότητα ποτέ δεν γνωρίζουμε τα πάντα», λέει η Αντιγόνη Ορφανού. Η αλλαγή είναι συναρπαστική και σε αυτή πρέπει να επενδύουμε. Κάθε τέλος σημαίνει μια καινούργια αρχή. Υπάρχει αυτό που λέμε δεύτερη ευκαιρία, και την αξίζουμε!

Second life. Η ευκαιρία για μια καλύτερη ζωή.

Παρ' όλο που το κλισέ θέλει τους άντρες «άστατους» και τις γυναίκες υπομονετικές, τους άντρες να ονειρεύονται την ελευθερία και τις γυναίκες να ορκίζονται στην οικογένεια, στην πράξη τα πράγματα δεν είναι ακριβώς όπως νομίζαμε. Το στοιχείο που μας δίνει ο επιστημονικός διευθυντής του Ελληνικού Σεξολογικού Ινστιτούτου, καθηγητής Ζήσης Παπαθανασίου αιφνιδιάζει: 8 στα 10 διαζύγια στην Ελλάδα προκύπτουν από γυναικεία απόφαση. Με άλλα λόγια, είναι οι γυναίκες εκείνες που αποφασίζουν να διαλύσουν τις οικογένειές τους, οι περισσότερες έχοντας ήδη μεγαλώσει τα παιδιά τους. Ποιο είναι το ισχυρό κίνητρο των γυναικών γι' αυτήν την ανατροπή; Η καλύτερη ζωή.

Αναζητούν μια δεύτερη ευκαιρία να ζήσουν «τη ζωή που δεν έζησαν», στο πλευρό ενός συντρόφου που δεν μοιάζει σε τίποτα με τον πρώτο τους άντρα. Ούτε και τα κριτήρια με βάση τα οποία τον επέλεξαν όμως μοιάζουν. Ίσως γιατί και οι ίδιες σε τίποτα δεν θυμίζουν τον εικοσάχρονο εαυτό τους.

«Ο δεύτερος γάμος στη μεσαία αστική τάξη αφορά ζευγάρια που έκαναν νωρίς τον πρώτο τους γάμο και τα παιδιά τους βρίσκονται σε ηλικία μεταξύ 15 και 25 ετών, είναι δηλαδή έφηβοι ή νέοι ενήλικες», λέει ο κ. Ζήσης Παπαθανασίου. «Αυτές οι γυναίκες απορροφήθηκαν από τη φροντίδα και την ανατροφή των παιδιών τους, εν συνεχεία αφοσιώθηκαν στην οικονομική και επαγγελματική τους αποκατάσταση, και ύστερα από δεκαπέντε ή είκοσι χρόνια επιθυμούν να ζήσουν μια καλύτερη ζωή δίπλα σε ένα νέο σύντροφο που θα τον έχουν επιλέξει πιο ώριμα, πιο συνειδητά. Η επιλογή του συντρόφου στα νεανικά χρόνια γίνεται συνήθως με περισσότερο επιπόλαια κριτήρια. Επιπλέον, στα περισσότερα ζευγάρια ο ρυθμός της εξέλιξης είναι εντελώς διαφορετικός: έχουμε, για παράδειγμα, ένα σύζυγο που δεν κατάφερε να εξελιχθεί ιδιαίτερα μέσα στα χρόνια, που οι αποδοχές του αυξήθηκαν ελάχιστα κι έχει παραμείνει στάσιμος, και μια σύζυγο που είχε καλύτερη παιδεία και παρόλο που μπήκε αργότερα -μετά τα παιδιά- στον επαγγελματικό στίβο, κατάφερε να έχει μεγαλύτερες αποδοχές και καλύτερη θέση από εκείνον. Αυτό δημιουργεί μια τεράστια ανισότητα, που κάνει τη συμβίωση αυτού του ζευγαριού αδύνατη. Επιπλέον, οι υποχρεώσεις που βαραίνουν τη νέα οικογένεια, οι απαιτήσεις, η φροντίδα, αλλά και η συνεχής παρουσία των παιδιών όσο είναι μικρά, ισοπεδώνουν τη σεξουαλική ζωή του ζευγαριού. Είναι ούτως ή άλλως πολύ δύσκολο να διατηρήσει το νεαρό ζευγάρι τον ίδιο βηματισμό περνώντας μέσα από τόσες αλλαγές και τόσες διαφορετικές καταστάσεις σε βάθος χρόνου. Ο δεύτερος γάμος γίνεται για να περάσουμε καλά, για καλύτερη ζωή – και ερωτική και σεξουαλική».

Ξαναπαντρεύομαι. Τι θα πω στα παιδιά μου;

Γυναίκα χωρισμένη με παιδιά; Αυτό το σενάριο ζωής πριν από είκοσι χρόνια οι διαθέσιμοι άντρες θα το χαρακτήριζαν κυνικά «καμένο χαρτί». Πόσο δύσκολο είναι σήμερα για μια γυναίκα να «ξαναφτιάξει τη ζωή της», προφανώς σε μεγαλύτερη ηλικία και ίσως με ένα ή περισσότερα παιδιά; «Το πιο δύσκολο είναι η απόφαση», λέει η ψυχολόγος Αντιγόνη Ορφανού. «Τα υπόλοιπα προκύπτουν στην πορεία. Οι γυναίκες έχουν έμφυτη τάση για οργάνωση και κινητοποιούνται, ενημερώνονται, μαθαίνουν τα δικαιώματά τους, επενδύουν στο επαγγελματικό κομμάτι χωρίς να χάνουν την τρυφερή σχέση με τα παιδιά τους. Έπειτα η σχέση με το σώμα τους αλλάζει, ακούνε περισσότερο τις επιθυμίες τους. Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν είναι συνειδητές, είναι πραγματικές. Όσο για το θέμα της ηλικίας, αυτό βγαίνει συχνά στη θεραπεία, αλλά λέγεται πιο πολύ για να ειπωθεί: στην ουσία, στην καθημερινότητά τους οι γυναίκες αυτές εκφράζονται, φλερτάρουν, ανοίγονται στην αναζήτηση. Και εν τέλει οι γυναίκες βρίσκουν πιο εύκολα συντρόφους. Για τους άντρες είναι πιο δύσκολο, τους παίρνει χρόνο για να αναστηλωθούν ύστερα από ένα χωρισμό ή πέφτουν σε κατάθλιψη και αυτό δείχνει το δικό τους κομμάτι ανωριμότητας».

Δυσκολεύουν όμως στ' αλήθεια τα παιδιά την κατάσταση; Πώς μπορεί η μαμά να τα προετοιμάσει για τις αλλαγές που έρχονται στη ζωή τους; «Τα παιδιά φέρνουν μεγάλη δυσκολία, διότι αντιστέκονται σε αυτή την επιλογή. Τα παιδιά είναι ανασταλτικός παράγοντας για το δεύτερο γάμο. Νιώθουν πως βρίσκονται στη μέση μιας διαμάχης και ζητούν να γυρίσει ο μπαμπάς πίσω στη σχέση». Το κλίμα βαραίνει περισσότερο τη νέα σχέση, αφού ο δεύτερος σύζυγος γίνεται συχνά μάρτυρας επεισοδίων έντασης. «Το νέο ζευγάρι ζει τραυματικές εμπειρίες», λέει η κα Ορφανού. «Και αυτό όμως είναι αναστρέψιμο και ξεπερνιέται από τη στιγμή που υπάρχει διάλογος, μοίρασμα, εκτόνωση. Σιγά σιγά όλοι προσαρμόζονται και γίνεται η νέα αρχή». Υπάρχει τρόπος να προλάβουμε καταστάσεις, μπορούμε να προετοιμάσουμε τα παιδιά μας πριν η κατάσταση γίνει οριακή; «Τη ματαίωση που νιώθει το παιδί δεν πρέπει να προσπαθούμε να την αποφύγουμε, γιατί είναι μέρος της διαδικασίας. Η απουσία και το κλισέ των ωρών “που πρέπει να βλέπει ο καθένας τα παιδιά” είναι που προκαλεί το τραύμα ή όταν το χωρισμένο ζευγάρι χρησιμοποιεί τα παιδιά του ως μοχλό πίεσης. Όταν έρθει η βαθύτερη επίγνωση πως η σχέση δεν δούλευε, τότε εξομαλύνεται η κατάσταση». Βοηθάει και η εσκεμμένα χρονοβόρα διαδικασία της γραφειοκρατίας που συνοδεύει κάθε διαζύγιο και που δίνει το χρόνο προετοιμασίας σε όλους τους εμπλεκόμενους.

Σε κάθε περίπτωση, δεν υπάρχει κανένας λόγος να ανακοινώσουμε στα παιδιά αποφάσεις ή να μοιραστούμε μαζί τους τις προσωπικές μας ανησυχίες, γιατί αυτό τους δημιουργεί μεγαλύτερο άγχος και μάλιστα για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα. Η ψυχολόγος Αντιγόνη Ορφανού κλείνει με μια φράση κλειδί: «Τα παιδιά πρέπει να το μάθουν όταν είναι πλέον οριστικό. Αλλά τα παιδιά ήδη ξέρουν. Και με τη συμπεριφορά τους, αν την αποκωδικοποιήσουμε, προσπαθούν να βοηθήσουν».

7 βήματα για επιτυχημένο δεύτερο γάμο

1. Δώσε οριστικό τέλος στον πρώτο! Ακούγεται αυτονόητο, αλλά δεν είναι. Συχνά μπαίνουμε σε νέες περιπέτειες, χωρίς να έχουμε προηγουμένως ξεκαθαρίσει τους παλιούς μας λογαριασμούς. Πέρα από τα διαδικαστικά, τα οικονομικά, τα νομικά και τα τυπικά, που δεν είναι και λίγα, υπάρχει και το τεράστιο συναισθηματικό κομμάτι μιας παλιάς αγάπης που τώρα ήρθε η ώρα να πάει στον παράδεισο. Και να σταματήσει να στέλνει μηνύματα μετά τα μεσάνυχτα.

2. Κάνε μια καινούργια αρχή. Μερικά πράγματα μπορεί να είναι λεπτομέρειες, αλλά τελικά δυναμιτίζουν το καινούργιο ξεκίνημα. Όχι στο ίδιο σπίτι, στο ίδιο κρεβάτι, στα ίδια στέκια. Μια καινούργια αρχή σημαίνει οριστική αλλαγή, που θα διώξει τα φαντάσματα του παρελθόντος.

3. Μίλα του. Μην κρατάς για τον εαυτό σου τις σκέψεις και τους προβληματισμούς σου γύρω από το γεγονός. Ξαναπαντρεύεσαι και είναι απολύτως λογικό να νιώθεις την ανασφάλεια κάποιου που απέτυχε στην πρώτη προσπάθεια. Εκείνος, άραγε; Πώς νιώθει;

4. Παραδέξου τα λάθη σου. Από τα λάθη μας διδασκόμαστε τα πιο σημαντικά μαθήματα στην προσωπική μας ζωή. Απαραίτητη προϋπόθεση όμως είναι να τα αναγνωρίζουμε και να παραδεχόμαστε πως φταίξαμε, ακόμα κι αν ο χωρισμός δεν ήταν δική μας απόφαση.

5. Δώσε νέο ορισμό στη συντροφικότητα. Και χώρο στο νέο άνθρωπο που μπαίνει στη ζωή σου να αναπτύξει τη δυναμική του.

6. Μη συγκρίνεις. Οι άνθρωποι είναι εντελώς ανόμοιοι και οι συγκρίσεις τους θίγουν ακόμα κι όταν τους εγκωμιάζεις.

7. Ζήτησε συμβουλές από τους ειδικούς, αν έχεις παιδιά. Σε όποια ηλικία και να βρίσκονται, όσο καλή επικοινωνία και να έχετε, η νέα κατάσταση θα σας βρει όλους εξίσου απροετοίμαστους και υπερευαίσθητους. Η ψύχραιμη φωνή του ειδικού θα επαναφέρει την ισορροπία. Υπάρχουν τρία «καμπανάκια» που δείχνουν πως πρέπει να αναζητήσεις τη βοήθεια ψυχολόγου: Όταν τα προβλήματα χρονίζουν. Όταν ο περίγυρος αρχίζει και επεμβαίνει. Και όταν τα συμπτώματα αρχίζουν να γίνονται σωματικά.

Τι να διαβάσεις:

- Ερωτική Νοημοσύνη, Esther Perel, εκδόσεις Κέλευθος.

- Το Ζευγάρι, ο Εύθραυστος Δεσμός, Augustus Y. Napier, εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα.

- Μεταμόρφωση της Οικειότητας. Σεξουαλικότητα, Αγάπη και Ερωτισμός στις Μοντέρνες Κοινωνίες, Anthony Giddens, εκδόσεις Πολύτροπον.