Τα κορίτσια των like

<p style="margin-bottom: 0cm;"><span data-scayt_word="Όταν" data-scaytid="1">Όταν</span> <span data-scayt_word="το" data-scaytid="2">το</span> <span lang="en-US">like</span> <span data-scayt_word="γίνεται" data-scaytid="5">γίνεται</span> <span data-scayt_word="μονάδα" data-scaytid="7">μονάδα</span> <span data-scayt_word="μέτρησης" data-scaytid="9">μέτρησης</span> της <span data-scayt_word="κοινωνικής" data-scaytid="11">κοινωνικής</span> <span data-scayt_word="αποδοχής" data-scaytid="13">αποδοχής</span> και καταξίωσης</p>

Το τι ακριβώς είχε στο μυαλό του ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ όταν δημιουργούσε το software του Facebook δεν μπορούμε να το ξέρουμε ακόμα. Αν, πάντως, πιστέψουμε τις ανεπίσημες βιογραφίες του και την ταινία του Φίντσερ, The Social Network, το έφτιαξε για να εντυπωσιάσει μια συμφοιτήτριά του από το Harvard. Αν συνεχίσουμε να πιστεύουμε την ταινία, απέτυχε - η συμφοιτήτρια δεν του έκατσε. Απ’ την άλλη, τα 10 και κάτι δισεκατομμύρια της προσωπικής περιουσίας που διαθέτει σήμερα χάρη στο Facebook, μπορούν να εντυπωσιάσουν οποιαδήποτε γυναίκα.

Απ’ την παράλλη, σίγουρα απέτυχε. Το δημιούργημά του αναδείχτηκε μεν σε χρηστικότατο εργαλείο εντυπωσιασμού, αλλά κατά βάση στα χέρια των γυναικών. Ο Ζούκερμπεργκ έπλασε την ιδανική πλατφόρμα ικανοποίησης της ματαιοδοξίας του πρώιμου 21ου αιώνα. Η ματαιοδοξία, φυσικά, είναι unisex, αλλά η ικανοποίησή της έχει αποδειχτεί εδώ και πολλούς αιώνες γυναικείο προνόμιο.

ΝΕΟ-ΝΑΡΚΙΣΙΣΜΟΣ

To Facebook, προφανώς, είναι κι άλλα πράγματα, αλλά σε έναν βαθμό τόσο μεγάλο, που δεν μπορείς να τον αμφισβητήσεις, είναι το πιο χρηστικό όχημα του σύγχρονου ναρκισσισμού. Δεν ήταν πάντα έτσι, έγινε απ’ τη στιγμή που ο αριθμός των χρηστών του κόντεψε να ξεπεράσει τον αριθμό των συνειδητών χρηστών του Ίντερνετ. Και ούτε θα συνεχίσει για πολύ να κυριαρχεί ως τέτοιο - ήδη το Twitter, το Instagram και τα υπόλοιπα πιο καινούργια και κάπως πιο ενήλικα κοσκινάκια του διαδικτυακού socializing έχουν μαζέψει τον καλό, μάχιμο κόσμο.

Αυτό δεν σημαίνει ότι η καινούργια πρόταση της οnline κοινωνικής δικτύωσης προωθεί κάτι σημαντικά βαθύτερο ή ποιοτικότερο από το Facebook, αλλά μπορούμε να πούμε ότι μεταλλάσσει λίγο το ναρκισσισμό που αυτό εξέθρεψε σε κάτι που απαιτεί αρκετή περισσότερη φαντασία. Μπορεί η συγκεκριμένη ομοιοπαθητική να ακούγεται κάπως διεστραμμένη, αλλά ίσως τελικά το μόνο πράγμα που μπορεί να μας βοηθήσει να γλιτώσουμε από τον σύγχρονο ναρκισσισμό να είναι αυτός ο σύγχρονος νεοναρκισσισμός. Και μετά βλέπουμε.

Εν τω μεταξύ, ο ναρκισσισμός έχει μπει τόσο πολύ στο DNA του όψιμου homo sapiens που στον επόμενο τόνο θα βγει από τις ιατρικές του εγκυκλοπαίδειες. Στις ΗΠΑ τουλάχιστον, οι ψυχίατροι και οι ψυχολόγοι έχουν ήδη αποφανθεί: το ποσοστό των πολιτών του δυτικού κόσμου που πάσχει από κάποιου είδους ναρκισσιστική διαταραχή είναι τόσο μεγάλο, ώστε η συγκεκριμένη διαταραχή να θεωρείται πλέον νόρμα, κομμάτι της «κανονικής», αποδεκτής κοινωνικής συμπεριφοράς. Η πρόσφατη Αμερικάνικη έκδοση του Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου των Πνευματικών Διαταραχών, δεν συμπεριλαμβάνει τη ναρκισσιστική διαταραχή της προσωπικότητας. Το λήμμα σβήστηκε. Απ’ τη στιγμή που είμαστε (σχεδόν) όλοι νάρκισσοι, ο ναρκισσισμός παύει να είναι ασθένεια ή πάθηση.

Το Facebook έχει επεκταθεί ιμπεριαλιστικά και σε άλλες επιστήμες, πέραν της ιατρικής. Η γλωσσολογία το έχει κάνει friend εδώ και χρόνια. Στον επόμενο τόνο, το λεξικό της Οξφόρδης θα συμπεριλάβει τη φράση «like whore» στις επόμενες υπό ένταξη έννοιες. Η απευθείας ελληνική της μετάφραση είναι κάπως σκληρή, στα αμερικάνικα που είναι κάπως πιο vulgar, το whore είναι αποδεκτό συμπλήρωμα μιας περιφραστικής έννοιας που περιγράφει κάποια συμπεριφορά ή ένα συγκεκριμένο ανθρώπινο χαρακτηριστικό. Το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό έχει να κάνει με τη νέα ματαιοδοξία. Τη ματαιοδοξία του like. Στον όψιμο εικοστό αιώνα, το ζητούμενο ήταν τα δεκαπέντε λεπτά δημοσιότητας που προμήνυσε ο Άντι Γουόρχολ. Στον πρώιμο 21ο αιώνα, η μονάδα μέτρησης της κοινωνικής καταξίωσης είναι το like. Και πολλά από τα κορίτσια του Facebook έχουν ανακαλύψει τους τρόπους για να το κερδίζουν απλόχερα. Ακολουθούν μερικές extreme περιπτώσεις.

Η σκληροπυρηνική

Ανεβάζει γκομενέ φωτογραφίες. Κάνει like σε κάθε σχόλιο κάτω απ’ τη φωτογραφίες της, ακόμα και σ’ αυτά που γράφουν κάτι τύπου «mas eftiaxes prwi - prwi, deixe ki alla» και που αν τα άκουγε από κάποιον στο δρόμο, δεν θα ήξερε πού να κρυφτεί απ’ την ντροπή της. Στον τοίχο της, κάθε σχόλιο είναι ευπρόσδεκτο με χαρά και καμάρι. Αν τα σχόλια των θαυμαστών είναι πολλά, παρεμβάλλει σε κάθε δέκα απ’ αυτά κι ένα δικό της σχόλιο, έτσι για να δώσει τροφή για ακόμα περισσότερα σχόλια.

Αν είναι λίγα, παρεμβάλει ένα κάπως πιο προκλητικό δικό της, μπας και πληθύνουν. Αν, τελικά, δεν πληθύνουν, κατεβάζει τη φωτογραφία και ποστάρει μια άλλη, πιο σέξι. Σπανίως σχολιάζει τις φωτογραφίες των άλλων, με εξαίρεση τις φωτογραφίες που ανεβάζουν οι φίλες της. Ειδικά, αν είναι χοντρούλες και ασχημούλες, τις ξετινάζει στα like και στα μεγαλόθυμα αποθεωτικά σχόλια. Για κάθε τρεις φωτογραφίες που ανεβάζει, ποστάρει κι ένα τραγούδι από το youtube. Κάθε τρία τραγούδια, ανεβάζει κι ένα γνωμικό. Δεν στέλνει ποτέ σε κανέναν friend request και κάνει accept τους πάντες, αλλά αφού τους αφήσει δύο - τρεις μέρες να τραγανιστούν στο καθαρτήριο του invitation pending.

Το παράδοξο: Παρά την απεριόριστη εκτίμηση που τρέφει για κάθε like, είναι η πρώτη που μόλις κάνει σχέση, ή θα καταργήσει το προφίλ της, ή θα σπεύσει να αλλάξει το status της και να ποστάρει καινούργια φωτογραφία προφίλ μαζί με τον καλό της, οπότε «ακυρώνει» το κοινό της.

Διάβασε τη συνέχεια στη σελίδα 2

Η hipster blogger

Δε σκοπεύει να κρατήσει για πολύ ακόμα ενεργή τη σελίδα της. Θα την είχε καταργήσει ήδη, αλλά οι περισσότεροι φίλοι της είναι ξένοι, που ζουν στο εξωτερικό, οπότε είναι ένας τρόπος να επικοινωνεί μαζί τους. Γι’ αυτό και στη σελίδα της δεν υπάρχει σχεδόν τίποτα στα ελληνικά ή σε greeklish. Υπάρχουν πολλές φωτογραφίες, όλες διπλοπερασμένες από το Instagram, καμία δεν απεικονίζει την ίδια, εκτός από κάτι θαμπές καλλιτεχνικές. Υπάρχουν πολλή μουσική, πολλά σχόλια για μουσική, πολλά κοκτέιλ, πολλά vintage ρούχα και πολλές εκδηλώσεις.

Αμέτρητες εκδηλώσεις. Απ’ αυτές στις οποίες δηλώνουν ότι θα παρευρεθούν 432 άτομα και παρευρίσκονται 17. Κι εκείνη δηλώνει ότι θα παρευρεθεί. Αλλά σχεδόν ποτέ δεν τα καταφέρνει - όλο και κάποιοι φίλοι της θα είχαν κάτι ενδιαφέρον να της πουν για την καινούρια έκθεση γλυπτικής που τρέχει αυτές τις μέρες στο Βερολίνο και το chat τράβηξε όλο το βράδυ. Κι επίσης, δεν έχει καμία υποχρέωση να παρευρεθεί σε οτιδήποτε ανακοινώνεται στο Facebook. Στο κάτω - κάτω, εκείνη χαριστικά βρίσκεται ακόμα εκεί.

Το παράδοξο: Paradox? What paradox? Paradox is in the eye of the beholder.

Η ακτιβίστρια

Άργησε να μπει στο Facebook. Όχι επειδή δεν το είχε πάρει χαμπάρι, αλλά συνειδητά, επειδή το υποτιμούσε και το θεωρούσε χαμηλού επιπέδου. Μπήκε εκείνο το καλοκαίρι των «Αγανακτισμένων», επειδή συνειδητοποίησε ότι μπορούσε να εξελιχτεί σε δραστικό εργαλείο αυτοργάνωσης. Στην αρχή συμμετείχε μόνο στο ανοιχτό chat της σελίδας των συντρόφων της και είχε κάνει like στους Anonymous. Μετά άρχισε να αναβαθμίζει και το προσωπικό της προφίλ. Άρχισε να ποστάρει τα άρθρα που διάβαζε και ήθελε να μοιραστεί, τις γνώμες των άλλων που την εξέφραζαν. Κάνει συστηματικά share τα αγωνιστικά ποσταρίσματα των αγωνιστών φίλων της. Χτυπάει αλύπητα την κυβέρνηση. Κάθε Κυριακή μεσημεράκι ανεβάζει κι ένα τραγούδι του Θανάση Παπακωνσταντίνου. Τον Βασίλη τον έκοψε όταν έκλεισε τα 30.

Το παράδοξο: Πήρε smartphone μόνο και μόνο για να έχει το Facebook διαθέσιμο στο κινητό της. Κάποτε τα περιφρονούσε, αλλά από τότε που συνειδητοποίησε ότι η επανάσταση θα ξεκινήσει τοίχο - τοίχο, αποφάσισε να κουβαλάει το wall της πάντα μαζί της.

 Η φιλόζωη

Τα σκυλιά της είναι τα παιδιά της. Τα σκυλιά όλου του κόσμου είναι τα παιδιά της. Τα λατρεύει. Για χάρη τους, λατρεύει και τα γατιά όλου του κόσμου. Και τα καριμπού, τα πάντα, τις ιγκουάνες και τις πεταλούδες όλου του κόσμου. Ο τοίχος της είναι μοιρασμένος στα τρία. Στο 1/3 υπάρχουν οι φωτογραφίες του δικού της κατοικίδιου (ντυμένου, χτενισμένου, φωτογραφημένου σε διάφορα σημεία, και σε διάφορες χαριτωμένες πόζες).

Οι φίλοι της ξέρουν το όνομα του κατοικιδίου κι εκείνη γνωρίζει τα ονόματα όλων των κατοικιδίων όλων των φίλων της. Το δεύτερο τρίτο το καταλαμβάνουν οι φωτογραφίες άλλων κατοικιδίων, αλιευμένες από το αχανές pet shop του Ίντερνετ και οι ανακοινώσεις διάφορων φιλοζωικών οργανώσεων. Τα υπόλοιπα είναι επικηρύξεις - σκληρές εικόνες κακοποιημένων ζώων, με περιγραφή ή φωτογραφία εκείνου που τα κακοποίησε βάναυσα. Αυτές είναι που μαζεύουν και τα περισσότερα σχόλια. Μιλάμε για οργή και μένος.

Το παράδοξο: Αυτή η αμήχανη στιγμή που προκειμένου να εκδηλώσεις την κάθετη αντίθεσή σου σε όλους αυτούς που βασανίζουν ανυπεράσπιστα ζωάκια από βίτσιο, βλακεία ή σκέτη άγνοια, κάνεις like στη φωτογραφία ενός γδαρμένου σέτερ.

Η ψυχαναγκαστική

Έχει άπειρους φίλους. Και παρεμβαίνει ενεργά στην ψηφιακή ζωή όλων τους. Κανένα notification δεν περνάει στο ντούκου. Καμία πρόσκληση δε μένει αναπάντητη. Κανένα event δεν καταλήγει unattended. Καμία φιλική φωτογραφία δεν «καίγεται» ασχολίαστη. Το μόνο που περιμένει απ’ όλους αυτούς για τον κόπο και το ενδιαφέρον της είναι ένα ασήμαντο, ταπεινό, ανταποδοτικό like.

Για χάρη του, θα γεμίσει τον τοίχο της με ανακοινώσεις για τη σχολική παράσταση του 2ου Γυμνασίου Ηλιουπόλεως, θα κοινοποιήσει τα εγκαίνια του μικρού κοσμηματοπωλείου με τα χειροποίητα μπιχλιμπίδια στην Αντίπαρο, θα δηλώσει ότι θα παρευρίσκεται ταυτοχρόνως σε επτά διαφορετικά event. Πάρτι, ημερίδες, ποιητικές βραδιές, πρεμιέρες, προβολές, happy hour σε συνοικιακά σουβλατζίδικα, μεγάλα openings, μικρά happenings, τα πάντα χωράνε στην large ψηφιακή ζωή της.

Το παράδοξο: Καθαρά μαθηματικής φύσεως - κανένας δεν μπορεί να είναι σε τόσα μέρη ταυτόχρονα. Στην πραγματικότητα, κανένας δεν μπορεί να είναι πουθενά αν είναι όλη τη μέρα στο Facebook.

Like it or not

Η δημοκρατία του like είναι μια λαϊκή δημοκρατία. Ο οποιοσδήποτε απευθύνεται σε οποιονδήποτε κοινό. Το κοινό που του αναλογεί δεν κρίνει. Αυτό σημαίνει ότι ούτε κατακρίνει ούτε επιβραβεύει. Το μόνο του δικαίωμα και η μόνη του υποχρέωση ως κοινό είναι το like. Δικαίωμα στο like έχει ο τύπος που γράφει «deixe kai alla» και υπό κανονικές συνθήκες θα ήθελες να του σπάσεις τα μούτρα. Η πρωταγωνίστρια οφείλει κι αυτή να μην κρίνει και να τον ανταμείψει με ένα δικό της like. Είναι μια πρωταγωνίστρια του πρώιμου 21ου αιώνα κι έχει επιλέξει συνειδητά να μην επιλέξει το κοινό της. Πίσω στον πρώιμο 20ο αιώνα, ο ποιητής από τον οποίο ως έθνος επιλέξαμε να απομνημονεύσουμε τα λάθος τσιτάτα, έγραφε κάτι για σατραπείες και για τα «άλλα που ζητεί η ψυχή σου, τον έπαινο του Δήμου και των Σοφιστών, τα δύσκολα και τ’ ανεκτίμητα Εύγε». Κι αυτό είναι μάλλον το τρίτο πρόβλημα: το like είναι εύκολο. Τόσο εύκολο, που αρκεί για να λύσει όλα τα άλλα προβλήματα (Konstantinos Kavafis likes this).