TikTok | Η άλλη "πανδημία"

Κάτι έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια στα μεγαλύτερα fashion shows σε όλο τον κόσμο. Ανάμεσα στους καλεσμένους που παρευρίσκονται στις πρώτες σειρές υπάρχουν νεαρά κορίτσια και αγόρια που δεν είναι μοντέλα, επιχειρηματίες ή γόνοι πλούσιων οικογενειών. Είναι η Léa Elui, η Dixie D’Amelio, ο Noah Beck, η Bella Poarch, η Chase Hudson και είναι TikTokers. Πρόκειται για τους σούπερ σταρ του πλέον ανερχόμενου κοινωνικού δικτύου, με εκατομμύρια ακολούθους (η πιο διάσημη από αυτούς, η Charli D’Amelio, αδελφή της Dixie, έχει 138,2 εκατομμύρια followers). Όπως ήταν αναμενόμενο, δεν άργησαν να τραβήξουν το βλέμμα και των μεγάλων οίκων μόδας. Εξάλλου, μετά τους bloggers, τους ΥouΤubers και τους influencers του Ιnstagram οι ΤikΤokers είναι τα νέα avatars που κρατούν πλέον τα ηνία της ψηφιακής επιρροής.

Το κοινωνικό δίκτυο που αγαπάει η Gen Z

Ξεκίνησε ως μια εφαρμογή για τους λάτρεις του playback και των μοντέρνων χορογραφιών, όμως σε λιγότερο από δύο χρόνια αυτή η πλατφόρμα δημιουργίας βίντεο έγινε κάτι πολύ μεγαλύτερο. Το φθινόπωρο του 2021 το TikTok έφτασε τον εξωφρενικό αριθμό του 1 δισεκατομμυρίου χρηστών τον μήνα παγκοσμίως. Όμως το πιο σημαντικό είναι ότι η πλειονότητά τους ανήκει στη λεγόμενη Generation Z και στους millennials, το "ιερό δισκοπότηρο" των υπεύθυνων μάρκετινγκ. Όπως αναφέρει η Lauren Boudard, συγγραφέας του βιβλίου Les Possédés, όπου περιγράφει την εισβολή των νέων τεχνολογικών γιγάντων στην καθημερινότητά μας, "η πανδημία και το lockdown επιτάχυναν σημαντικά την ανάπτυξη του TikTok μετατρέποντας το κοινωνικό δίκτυο σε ένα είδος παγκόσμιας ομαδικής ψυχοθεραπείας".
Κατά τη διάρκεια του 2021 η εφαρμογή "κατέβηκε" σε τάμπλετ και κινητά τηλέφωνα 3 δισεκατομμύρια φορές, αριθμός ρεκόρ. Οι σημερινοί 20χρονοι, ακόμα και όσοι μέχρι τώρα το περιφρονούσαν, το βρίσκουν πια εξαιρετικά cool εγκαταλείποντας για χάρη του το Instagram και το YouTube αλλά και τα πιο "παραδοσιακά" μέσα, όπως η τηλεόραση. Σύμφωνα με έρευνα που έγινε για τη χρήση του TikTok τον Μάρτιο του 2021, το 35% των χρηστών του δήλωσε ότι πλέον αφιερώνει λιγότερο χρόνο σε σχέση με πριν για να βλέπει τηλεόραση, να ακούει podcast, να παρακολουθεί βίντεο ή να διαβάζει.
Celebrities, εταιρείες, δάσκαλοι, υπουργοί, έφηβοι, γονείς, όλοι είναι στο TikTok, όπου, εκτός από beauty tutorials, βιντεάκια μαγειρικής ή γυμναστικής και εντυπωσιακές χορογραφίες, μπορεί να βρει κανείς και μαχητικό περιεχόμενο για τον φεμινισμό, την κοινότητα LGBTQIA+, την οικολογία, τον αγώνα κατά του ρατσισμού.

Εκατομμύρια βίντεο διαδέχονται το ένα το άλλο σε ένα καταχθόνιο παραληρηματικό ζάπινγκ που καταπίνει τον ελεύθερο χρόνο σαν κουλοχέρης σε καζίνο του Λας Βέγκας. Από την άλλη, η δημιουργικότητα των χρηστών του είναι εξίσου απεριόριστη. Μέσα από το περιεχόμενο που παράγουν ξανασυστήνουν τις τάσεις ή ορίζουν τα νέα viral trends και αναδεικνύονται νέοι σταρ του Διαδικτύου. Πολλοί από αυτούς επιδεικνύουν μια εξαιρετικά δημιουργική τρέλα τραβώντας την προσοχή των brands, που, αν και αρχικά ήταν μάλλον απρόθυμα να μπουν στον ψηφιακό χορό του TikTok, πλέον διαπιστώνουν ότι, εάν δεν είναι εκεί, σύντομα δε θα υπάρχουν πουθενά. Με λίγα λόγια, τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές στο TikTok γεννιούνται οι τάσεις που θα μας οδηγήσουν στις αυριανές αγορές μας – εξάλλου πρόσφατα λάνσαρε, πιλοτικά προς το παρόν, μια νέα υπηρεσία που δίνει τη δυνατότητα για αγορές εντός της εφαρμογής.

Παράλληλα, οι μεγάλες δισκογραφικές εταιρείες σε όλο τον κόσμο παρακολουθούν στενά τι συμβαίνει στο TikTok, αφού η μουσική βρίσκεται στην καρδιά του DNA του. Δίνει μάλιστα μια αίσθηση συμμετοχικής δημοκρατίας –όπως έκανε νωρίτερα και το YouTube–, μιας και οι τάσεις προκύπτουν από το κοινό και δεν είναι επιλογή κάποιας ελίτ, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι συχνά οι έννοιες του "καλού" και του "κακού" γούστου παύουν να είναι διακριτές.

Tο "μαύρο κουτί"

Πώς λειτουργεί όμως το TikTok; Ο κάθε χρήστης μπορεί να χρησιμοποιήσει τις εξαιρετικά απλές λειτουργίες του (μοντάζ, μουσική, φίλτρα κ.λπ.) για να δημιουργήσει βίντεο τα οποία αναρτά για κοινή χρήση. Η διάρκειά τους ήταν μέχρι πρόσφατα από 15 έως 60 δευτερόλεπτα, πλέον όμως μπορούν να φτάνουν έως και τα 3 λεπτά. Παράλληλα, η εφαρμογή προτείνει σε κάθε χρήστη βίντεο για θέαση τα οποία ταιριάζουν στο δικό του προφίλ. Στην πράξη τα βίντεο αυτά επιλέγονται από έναν αλγόριθμο ο οποίος μελετά τις αλληλεπιδράσεις που έχει κάθε χρήστης με την εφαρμογή (πού πατάει "μου αρέσει", τι κοινοποιεί, πόσο χρόνο αφιερώνει κ.λπ.). Όπως εξηγεί η Lauren Boudard στο βιβλίο της, "αυτός ο αλγόριθμος είναι το καλύτερα κρυμμένο μυστικό του TikTok, το "μαύρο κουτί” της πλατφόρμας. Δεν ξέρουμε πραγματικά πώς λειτουργεί, όπως δεν ξέρουμε και πώς γίνεται η διαχείριση του περιεχομένου, μια διαδικασία που παραμένει σχετικά αδιαφανής".

Όπως έχουν αποκαλύψει οι επικεφαλής της πλατφόρμας, περίπου το 1% των βίντεο διαγράφεται λόγω παρέκκλισης από τους κανόνες που αφορούν την απαγόρευση δημοσίευσης πορνογραφικού υλικού κ.λπ. Αυτό φυσικά στο δυτικό κόσμο, γιατί στη γενέτειρα του TikTok, την Κίνα, η λογοκρισία είναι πολύ πιο έντονη. Εκεί το εν λόγω κοινωνικό δίκτυο ονομάζεται Douyin και είναι, όπως όλες οι πλατφόρμες, ελεγχόμενο σε μεγάλο βαθμό από τον Πρόεδρο της χώρας Xi Jinping. Έτσι, περιεχόμενο που αμφισβητεί, για παράδειγμα, την εξουσία διαγράφεται αμέσως. Παράλληλα, το Douyin από τον περασμένο Σεπτέμβριο δεν είναι πλέον προσβάσιμο σε εφήβους κάτω των 14 ετών για περισσότερα από 40 λεπτά την ημέρα, ενώ δεν είναι διαθέσιμο τις νυχτερινές ώρες, μεταξύ δέκα το βράδυ και έξι το πρωί.

Η κινεζική εισβολή

Το TikTok δημιουργήθηκε το 2016 από την ByteDance, μια κινεζική εταιρεία, και αρχικά λεγόταν Douyin. Η διεθνής έκδοση της πλατφόρμας ονομάστηκε TikTok το 2017 και το 2018 συγχωνεύτηκε με το Musical.ly, μια ανταγωνιστική εφαρμογή που είχε ως βάση τα βίντεο με χορογραφίες και τραγούδια playback. Πλέον υπάρχει με το όνομα Douyin στην Κίνα και ως TikTok σε όλο τον υπόλοιπο κόσμο. Σύμφωνα με το Bloomberg, τον Μάιο του 2020 η αξία του TikTok αποτιμάτο σε περισσότερα από 100 δισεκατομμύρια δολάρια, κάτι που το καθιστά μία από τις πιο ισχυρές εταιρείες στον κόσμο. Το δημοφιλές περιεχόμενό του είναι ο πονοκέφαλος των made in USA ανταγωνιστών του, που βρίσκονται εδώ και καιρό σε διαδικασία αντιγραφής των βασικών στοιχείων του. Γιατί τι άλλο ήταν η δυνατότητα που έδωσε στους χρήστες του το καλοκαίρι του 2020 το Instagram (ιδιοκτησίας της αμερικανικής Meta, πρώην Facebook) να δημοσιεύουν σύντομα βίντεο; "Το TikTok είναι ο πρώτος μη Αμερικανός παίκτης που εισέβαλε στην παγκόσμια αγορά τεχνολογίας με τόσο εντυπωσιακό τρόπο" επισημαίνει η Lauren Boudard.

Η παγκόσμια επιτυχία του έχει φέρει στο προσκήνιο όχι μόνο οικονομικά ζητήματα, αλλά και θέματα ασφάλειας των δεδομένων. Ο Donald Trump, όταν ήταν ακόμα Πρόεδρος των ΗΠΑ, είχε κηρύξει τον πόλεμο στην πλατφόρμα χαρακτηρίζοντάς την "απειλή για την ασφάλεια των Ηνωμένων Πολιτειών" και προσπάθησε (μάταια) να την απαγορεύσει. Το σίγουρο είναι ότι όσο το TikTok συνεχίζει να επελαύνει, τόσο οι ισχυροί του δυτικού κόσμου θα προσπαθούν είτε να περιορίσουν την ισχύ του είτε να ανακαλύψουν το νέο "αντίπαλο δέος" που θα το ξεπεράσει σε δημοφιλία. 

Οι superstars του ΤikTok

Charli και Dixie D’Amelio 

Οι δύο αδελφές από το Κονέκτικατ είναι οι αναμφισβήτητες βασίλισσες της πλατφόρμας, με 138,2 και 57,1 εκατομμύρια ακολούθους, αντίστοιχα. Στα τέλη του 2020 η Charli έγινε η πρώτη TikToker που πέρασε το όριο των 100 εκατομμυρίων ακολούθων. Οι δύο αδελφές έχουν πλέον ιδρύσει τη δική τους επιχείρηση και, όπως οι Kardashians, έχουν τηλεοπτικό σόου στο Hulu, το The D’Amelio Show, όπου παρουσιάζουν στιγμές από την καθημερινότητά τους μαζί με τους γονείς τους, Heidi και Marc. Το 2019 η Charli είχε ετήσιο εισόδημα 4 εκατομμύρια δολάρια χάρη στο περιεχόμενο του λογαριασμού της στο Tik Tok, σύμφωνα με το Forbes.

Khaby Lame

Ο Khaby κατέκτησε το TikTok χωρίς να πει ούτε μία λέξη! Τα ξεκαρδιστικά βωβά βίντεο του 21χρονου παρωδούν τα tutorials και τα δημοφιλή "hacks" του Ίντερνετ. Ο νεαρός Σενεγαλέζος ζει στην Ιταλία και δημιούργησε τον λογαριασμό του στο TikTok κατά τη διάρκεια του lockdown, τον Μάρτιο του 2020. Πλέον έχει πάνω από 135 εκατομμύρια ακολούθους και είναι ο δεύτερος πιο δημοφιλής TikToker, μετά την Charli D’Amelio.

Lil Nas X

Σε ηλικία 19 ετών, ο μουσικός, αντί να στείλει ένα ντέμο σε δισκογραφική εταιρεία ή να ανεβάσει τη μουσική του στο YouTube, προτίμησε να φτιάξει ένα challenge στο TikTok. Το challenge έγινε viral κάνοντας το τραγούδι του Old Town Road και τον ίδιο διάσημο. Σήμερα, δύο χρόνια μετά, είναι κάτοχος δύο βραβείων Grammy και έχει σημειώσει ρεκόρ για το τραγούδι με τη μεγαλύτερη παραμονή στο Νο 1 του Billboard Hot 100.

Q&A με τον Έλληνα tiktoker Mr Chem

Ο Mr.. Chem, κατά κόσμον Δημήτρης Κουλουμάσης, είναι 39 ετών και καθηγητής Χημείας στη Λεόντειο Σχολή Νέας Σμύρνης. Μέσα σε μόλις οκτώ μήνες ο λογαριασμός του, που παρουσιάζει εντυπωσιακά πειράματα κάτω από τη θεματική ενότητα "εκπαίδευση", έχει συγκεντρώσει σχεδόν 118.000 followers από όλο τον κόσμο, ενώ τα βίντεο του έχουν περίπου 5 εκατομμύρια views κάθε μήνα.

Πώς αποφάσισες να μπεις στον κόσμο του TikTok;

Εδώ και καιρό έκανα πειράματα σε digital περιβάλλον και στην τηλεόραση, με σκοπό να κάνω τις φυσικές επιστήμες πιο "φιλικές" προς τον αμύητο χρήστη. Τον περασμένο Ιούνιο όμως μια μαθήτριά μου μου έβαλε την ιδέα του TikTok λέγοντάς μου ότι από το συγκεκριμένο μέσο έλειπε το ποιοτικό επιστημονικό περιεχόμενο. Κάπως έτσι ξεκίνησαν όλα... Το κίνητρό μου ήταν να δώσουμε ένα ερέθισμα σε κάθε άνθρωπο, όχι μόνο στους μαθητές, να έρθει σε επαφή με τον κόσμο των φυσικών επιστημών, να δει τη χρησιμότητά τους στην καθημερινότητά του και να γνωρίσει το fun factor που κρύβεται πίσω από όλο αυτό.

Υπάρχει κάτι που διαφοροποιεί τον δικό σου από άλλους αντίστοιχους λογαριασμούς;

Αυτό που κάνει τον Mr..Chem να ξεχωρίζει είναι πως εδώ θα σου πούμε πάντα το "μυστικό", δηλαδή την επιστημονική εξήγηση πίσω από το εντυπωσιακό φαινόμενο που βλέπεις. Σκοπός μας δεν είναι να εντυπωσιάσουμε, αλλά να μοιραστούμε τη γνώση. Δεν υπάρχουν μαγικά κόλπα, υπάρχει μόνο επιστήμη!

Πόσο χρόνο αφιερώνεις κάθε μέρα στο TikTok;

Κατά μέσο όρο αφιερώνω 4-5 ώρες κάθε μέρα για τρία βίντεο την εβδομάδα. Δε χωρούν προχειρότητες στην επιστήμη!

Ποια πιστεύεις ότι είναι τα θετικά και ποια τα αρνητικά της πλατφόρμας;

Είναι μια πλατφόρμα που ταιριάζει πολύ στους γρήγορους ρυθμούς ζωής μας, μέσα από την οποία μπορεί η δουλειά κάποιου να γίνει πολύ γρήγορα αναγνωρίσιμη και προσβάσιμη σε πολύ κόσμο. Όμως είναι και εθιστικό. Χρειάζεται μέτρο στη χρήση του για τους ενήλικες και σίγουρα για τους ανηλίκους, το οποίο πρέπει να βάζουν οι γονείς τους, όπως άλλωστε συμβαίνει και με όλα τα social media.

Ποιες είναι οι αντιδράσεις των μαθητών σου στα βίντεο;

Γενικά τους αρέσει που ένας καθηγητής, ένας "κυριούλης", μπήκε στον κόσμο του TikTok και φτιάχνει χιόνι ή φωτόσπαθα στο σπίτι. Γενικά υπάρχει ενθουσιασμός, αλλά, όπως σε όλα τα πράγματα, θα δεις και κακεντρέχεια ή δυσπιστία από κάποιους. Αρέσει πολύ και στους γονείς, γιατί, αντί τα παιδιά τους να χαζεύουν όλη μέρα στο TikTok, μαθαίνουν κάτι καινούριο και αρχίζουν να θεωρούν τις φυσικές επιστήμες cool.

 

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για Mόδα, Ομορφιά, Συγχρονη Ζωή, Πολιτισμό, Design και Γαστρονομία στο madamefigaro.gr