Ο σκηνοθέτης της βραβευμένης ταινίας Miss Violence στο Φεστιβάλ Βενετίας ψηλαφίζει το φαινόμενο της βίας και στη νέα του θεατρική παράσταση.<br />
Ο Αλέξανδρος Αβρανάς φοράει μαύρα. Πίνει espresso stretto (αρκετούς), καπνίζει Καρέλια (αρκετά). Απαντάει στις ερωτήσεις γρήγορα, κοφτά, με μια φωνή που γράφει ωραία στο κασετοφωνάκι και με την αυτοποπεποίθηση του ανθρώπου που δεν προσπαθεί να γίνει συμπαθής – με την ίδια αυτοπεποίθηση απορρίπτει τα θέματα που δεν θέλει να συζητήσει. Όχι γιατί θέλει να τα αποφύγει. Δεν είναι ο τύπος που αποφεύγει «κάποια θέματα». Είναι ο τύπος που επιλέγει να εστιάσει σε κάποια άλλα. Το βασικό του θέμα φαίνεται να είναι η αλήθεια. Η αναζήτηση και η ανάδειξή της. Τα υπόλοιπα είναι αυτά που πραγματεύεται το Gagarin Way, το έργο που ανέβασε αυτές τις μέρες στο θέατρο «Βασιλάκου».
Είσαι έτοιμος να αναμετρηθείς με το κοινό άμεσα και σε καθημερινή βάση, όπως απαιτεί μια θεατρική παράσταση;
Το Gagarin Way είναι ένα πολιτικό έργο κι ένας από τους άξονές του είναι η τρομοκρατία. Προσφάτως απέκτησε μια πολύ ιδιαίτερη επικαιρότητα...
Ναι, ήταν λίγο παραγγελιά η απόδραση του Ξηρού. Εμείς την κάναμε...
Ο συγγραφέας του, ο Γκρέγκορι Μπερκ, το έχει περιγράψει ως ένα έργο για τους crap terrorists.
Στο έργο εμφανίζονται τέσσερις χαρακτήρες που αντιπροσωπεύουν συμβολικά τρία πολιτικά συστήματα κι ένα μη πολιτικό: την εργατική αριστερά, τον τρίτο δρόμο, το καπιταλιστικό κατεστημένο και τη βία. Τη βία του Έντι. Αυτός είναι ένας χαρακτήρας που δεν έχει κανένα ενδιαφέρον για την πολιτική. Μόνο για τη βία, την οποία χρησιμοποιεί προκειμένου να αισθανθεί. Έχει φτάσει σε τέτοια συναισθηματική απονέκρωση, που αν δεν ασκήσει βία δεν νιώθει.
Εργατική αριστερά, τρίτος δρόμος, καπιταλιστικό κατεστημένο. Πέντε χρόνια πριν οι ίδιες φράσεις θα χαρακτηρίζονταν τουλάχιστον παρωχημένες. Ίσως και λίγο γραφικές.
Μπορεί να ακούγονταν γραφικές, αλλά εξέφραζαν και τότε μια αλήθεια. Αυτό που έχει μεσολαβήσει τα τελευταία πέντε χρόνια είναι ένα μπαράζ δημοσιευμάτων που αποκαλύπτουν το ένα σκάνδαλο πίσω από το άλλο. Ο κόσμος, όμως, μέσα σε όλο αυτό έχει αδρανήσει. Γύρω μας υπάρχει απάθεια.
Είναι κι αυτό ένα από ζητήματα που πραγματεύεται το έργο: η επανάσταση που τελικά δεν έρχεται.
Σωστά. Και το γιατί δεν έρχεται.
Γιατί, λοιπόν; Μας ψεκάζουν;
Πιστεύω ότι για να έρθει η επανάσταση πρέπει να φτάσουμε πολύ χαμηλά. Οι επαναστάσεις γίνονται όταν ο λαός πραγματικά πεινάει. Το σύστημα έχει βρει τρόπους να κρατάει ακόμα τους ανθρώπους, δίνοντας λίγα πραγματάκια, λίγο καρότο. Προσωπικά, νομίζω ότι δεν θα αντέξει πολύ.
Έχεις δηλώσει ότι θέλεις να μείνεις στην Ελλάδα, να το παλέψεις εδώ. Συνεχίζεις να το θέλεις;
Ναι, βέβαια. Αισθάνομαι Έλληνας δημιουργός. Ανήκω στη γενιά που έχει παραστάσεις από το εξωτερικό, έζησα δέκα χρόνια στο Βερολίνο, αλλά θεωρώ ότι είναι πολύ εύκολο να φεύγεις από μια χώρα. Και ως δημιουργός, αν θέλεις, αισθάνομαι μια ευθύνη. Να κάνω αυτό που νομίζω ότι πρέπει να κάνει η Τέχνη για να έχει λόγο ύπαρξης: να αναλύει μια κοινωνία και να παίρνει θέση.
Φαντάζομαι ότι το βασικό κίνητρο για κάτι τέτοιο είναι να πιστεύεις στην κοινωνία στην οποία απευθύνεσαι. Τους πιστεύεις τους Έλληνες;
Ναι. Πιστεύω ότι όπως και στις άλλες χώρες, στην Ελλάδα υπάρχει δυναμική. Υπάρχει υλικό που μπορεί να εξελιχθεί πολύ καλά. Δεν είμαστε υποδεέστεροι σε κάτι. Η κουλτούρα μας έχει υποστεί μια τρομακτική φθορά, αλλά έχουμε δυνατότητες. Το ελληνικό σινεμά είναι ένα παράδειγμα που το αποδεικνύει.
Συνέχεια στη σελιδα 2
Πώς εξηγείς αυτήν την άνθιση του ελληνικού κινηματογράφου, ειδικά σήμερα, που τα λεφτά των επιχορηγήσεων έχουν στερέψει;
Νομίζωότι η οικονομική κρίση έχει βοηθήσει στο να ξεκαθαρίσει λίγο το τοπίοκαι να φανεί ποιοι πραγματικά έχουν ανάγκη να κάνουν σινεμά. Κι αυτοίπου έχουν ανάγκη να κάνουν σινεμά θα το κάνουν είτε με δέκα χιλιάρικα,όπως το έκανε ο Έκτορας Λυγίζος, είτε με εκατό χιλιάρικα όπως εγώ, είτεμε 150 χιλιάρικα όπως ο Λάνθιμος είτε με 200 όπως η Τσαγγάρη, ή με όσαστοίχισε η Μικρά Αγγλία που δεν την εντάσσω στο σινεμά της νέας γενιάς,αλλά είναι μια ταινία φτιαγμένη για το πλατύ κοινό και είναι μια χαράγι' αυτό που είναι. Από εκεί και πέρα, νομίζω ότι χρωστάμε και κάτι στονΚωνσταντίνο Γιάνναρη που τον έχουμε ξεχάσει λίγο. Μας αρέσει δεν μαςαρέσει, μας κάνει δεν μας κάνει σαν άνθρωπος, ήταν από τους πρώτους πουπήγαν στο Πανόραμα και σε φεστιβάλ του εξωτερικού.
Η νέα γενιά είναι η γενιά του greek weird cinema;
Τοgreek weird cinema δεν είναι σχολή. Μια μαλακία είναι. Μια ταμπέλα πουέβαλε ο Guardian με αφορμή μιάμιση ταινία και που την αναμασάμε στηνΕλλάδα. Εμένα τουλάχιστον, το greek weird cinema δεν με απασχολείκαθόλου. Δεν με αφορά. Θεωρώ ότι το Miss Violence είναι μια απολύτωςρεαλιστική ταινία, με μια απολύτως πραγματική ιστορία και πραγματικούςχαρακτήρες. Μια ταινία με κλασική κινηματογραφική αφήγηση που τηνκαταλαβαίνει ο καθένας. Δεν έχει κάτι πειραματικό.
Πού βρίσκεται αυτή τη στιγμή το αργυρό λιοντάρι που κέρδισες για τη Miss Violence;
Κλεισμένοσε ένα κουτί, σε μια γωνία του σπιτιού μου. Το βγάζω από εκεί όποτε έχωόρεξη να το χαζέψω. Δεν χρειάζεται να το βλέπω για να το θυμάμαι – τοφέρω ως μνήμη.
Στην απονομή είχες προετοιμάσει ευχαριστήριο λόγο;
Όχι. Και δεν είπα και τίποτα, μόνο ένα «ευχαριστώ πάρα πολύ». Δεν είχα κομπλάρει, απλά δεν είχα κάτι άλλο να πω.
Τώραπια, που έχει περάσει ένα ικανό διάστημα, μπορείς να αποτιμήσεις ταπραγματικά κέρδη που αποκόμισες από το εν λόγω βραβείο;
Αυτό πουβασικά αποκόμισα από το βραβείο είναι ότι η Miss Violence ταξίδεψε σεπάρα πολλά φεστιβάλ. Κέρδος είναι, επίσης, το ότι αυτή τη στιγμήσυνεργάζομαι με δύο μεγάλες agency εταιρείες: τη βρετανική Cesarotto καιτην αμερικανική William Morris, τη WMA. Μου στέλνουν σενάρια, μεπροτείνουν σε διάφορα πράγματα ή μου προτείνουν διάφορα πράγματα.Επιπλέον, έχω κι έναν μάνατζερ, τον Μάρτιν Μαρκέ. Οικονομικά οφέλη δενείχα. Ελπίζω ότι αυτά θα εκδηλωθούν σε βάθος χρόνου, όταν κάνω τηνεπόμενη ταινία μου. Ίσως να έχω τη δυνατότητα να την κάνω πιο άνετα.
Έχεις στο μυαλό σου την επόμενη ταινία;
Γράφωένα σενάριο. Μαζί με τον Κώστα Περούλη, με τον οποίο είχαμε γράψει καιτη Miss Violence. Αν όλα πάνε καλά, ευελπιστώ ότι του χρόνου τονΣεπτέμβριο ή το αργότερο την Άνοιξη του '15 θα ξεκινήσω τα γυρίσματα.
Ανυποθέσουμε ότι διαθέτεις απεριόριστο μπάτζετ και όλα τα PR στονπλανήτη: τι είδους ταινία θα γύριζες και με ποιους ηθοποιούς.
Ωςδημιουργός δεν λειτουργώ έτσι. Δεν έχω «όνειρα», δεν έχω «αγαπημένους»ηθοποιούς. Μέχρι τώρα, τους ηθοποιούς που ήθελα στις δουλειές μου,αυτούς είχα. Δεν κάνω συμβιβασμούς, ούτε υποχωρήσεις. Σε μια ιδανικήσυνθήκη, θα ήθελα για παράδειγμα να κάνω μια ταινία με θέμα τηντρομοκρατία και πρωταγωνιστή τον Βίγκο Μόρτενσεν. Αλλά, γενικά, αυτό πουθέλω είναι να αφηγούμαι ιστορίες που έχουν λόγο ύπαρξης.
Έχειςδηλώσει παλιότερα ότι «στις μέρες μας, όλα τα πρόσωπα της αλήθειας είναισκληρά κι εμείς οφείλουμε να βρούμε αυτό που μας ταιριάζειπερισσότερο». Έχεις επιλέξει την αλήθεια σου;
Εμένα μου αρέσει ναβλέπω τα πράγματα όπως είναι. Να τα κοιτάζω κατάματα και να τα λέω με τοόνομά τους. Αυτό έκανα και στη Miss Violence: ασχολήθηκα με ένα ταμπούπου υπάρχει εδώ και αιώνες και το οποίο -στην Ελλάδα- δεν το έχουμεαγγίξει ποτέ. Στην Ελλάδα ζούμε διαρκώς μέσα σε ένα ανείπωτο ΧΧΧΧ, τόσοεντός όσο κι εκτός οικογένειας. Και τώρα τελευταία που πλέον τα λέμε όλαανοιχτά, έχουμε φτάσει να λέμε τόσα πολλά, που δεν ακούμε τίποτα.
Ποια από τις δύο συνθήκες σου φαίνεται προτιμότερη;
Καιοι δύο σκατά είναι. Αλλά πιστεύω ότι είναι προτιμότερο να ξέρεις τηναλήθεια και, στην τελική, να κλείσεις τ' αυτιά σου, παρά να μηγνωρίζεις. Το να γνωρίζεις είναι, πλέον, καθήκον. Ευθύνη.
Miss Violence
Συνέχεια στη σελίδα 3
Λες πάντα την αλήθεια; Και στις σχέσεις σου;
Ναι,πάντα. Είμαι πολύ ειλικρινής. Αλλά πιστεύω ότι η αλήθεια έχει λόγούπαρξης όταν πρόκειται να βοηθήσει και τα δύο μέρη της σχέσης. Το ναδηλώνεις την αλήθεια και να μένεις σ' αυτή, δεν λέει τίποτα. Τοσημαντικό είναι να την αξιοποιήσεις για να πορευτείς σ' αυτή τη βάση τηςειλικρίνειας ΧΧΧ σε έναν κοινό δρόμο με τη σύντροφό σου. Νομίζω ότι έχωεμμονική σχέση με την αλήθεια. Και ως άνθρωπος και ως δημιουργός. Θέλωνα δω την αλήθεια.
Και με τα μαύρα ρούχα έχεις μια εμμονή...
Μ'αρέσουν τα μαύρα. Τα βγάζω κατά περιόδους, ή τα «σπάω» με γκρι ή μεκάποια χρώματα, ή με μοβ κάλτσες, αλλά επιστρέφω σ' αυτά. Μ' αρέσουν.Black is beautiful.
Έχεις προσωπικό ορισμό του στυλ;
Όχι.Νομίζω ότι πρέπει κανείς να βλέπει το σώμα του, να αποκτά μια αίσθησητου πώς πραγματικά είναι και του πώς θέλει να δείχνει, κι αυτό είναι.
Φρικάρεις στη σκέψη ότι πλησιάζεις τα 40;
Όχι,καθόλου. Νομίζω ότι η σημερινή εποχή και το σύστημα στα τριάντα,τριαντακάτι σε θέλει επιτυχημένο κι αυτό προκαλεί μια στενοχώρια σ'αυτούς που αισθάνονται ότι δεν τα έχουν καταφέρει. Προσωπικά, πάντως,δεν το έχω περάσει αυτό – όχι σε σχέση με την ηλικία μου, τουλάχιστον.
Αυτό σημαίνει ότι αισθάνεσαι επιτυχημένος;
Αισθάνομαιαπλώς ότι αυτό που έχω να πω μπορεί να ενδιαφέρει κάποιον κόσμο. Αυτόείναι μια επιτυχία για μένα. Οι άλλες εκδοχές της επιτυχίας, το χρήμα ή ηεξουσία, δεν ξέρω αν με αφορούν. Αισθάνομαι επιτυχημένος επειδή τώραμπορώ να κάνω θέατρο κι επειδή μπορώ να ελπίζω ότι θα κάνω την επόμενήμου ταινία.
Νάρκισσος είσαι;
Πώς σου φαίνομαι;
Όλοι είμαστε νάρκισσοι σε έναν βαθμό. Οι καλλιτέχνες μπορεί να είναι και σε έναν δεύτερο βαθμό.
Δενθα το έλεγα. Και γι' αυτό, ίσως, δεν εφησυχάζω εύκολα. Μπορεί κάτι ναπάει καλά, αλλά αν τελειώσει για μένα, το αφήνω πίσω και περνάω στοεπόμενο. Δεν επαναπαύομαι. Πάω παρακάτω. Σε κάθε μου δουλειά αισθάνομαιπρωτάρης. Την αντιμετωπίζω με το ίδιο δέος που αντιμετώπισα την πρώτημου μικρού μήκους.
Πώς διάολο γίνεται να πάρεις τρεις υποτροφίες από το ΙΚΥ;
Ήμουνατρελό αστέρι στα εικαστικά. Πολύ φέρελπις. Τα έργα που έκανα από τησχολή ήδη, πουλιούνταν διεθνώς, σε μουσεία και ιδιωτικές συλλογές. Αυτό,νομίζω, είναι ένα παράδειγμα του ότι δε ναρκισσεύομαι. Απ' τη στιγμήπου συνειδητοποίησα ότι δεν μου έφτανε, ότι τα εικαστικά μέσα δεν μουαρκούσαν για να εκφραστώ, στράφηκα στο σινεμά. Για μένα, τότε, ταεικαστικά ήταν ο εύκολος, στρωμένος δρόμος.
Ήταν, ας πούμε, η προσωπική σου επανάσταση;
Ήτανμία επανάσταση. Νωρίτερα, είχα αποφασίσει να πάω στην Καλών Τεχνών.Γεννήθηκα και μεγάλωσα στη Λάρισα και ο πατέρας μου έκανε δημόσια έργα.Δεν πήγα να γίνω αρχιτέκτονας ή πολιτικός μηχανικός. Αποφάσισα ναακολουθήσω αυτό που ήθελα τότε. Επανάσταση είναι να κάνεις αυτό πουθέλεις. Και -βέβαια- να είσαι έτοιμος να πληρώσεις το τίμημα τηςεπιλογής σου. Όταν κάποια χρόνια αργότερα εγκατέλειψα τα εικαστικά,πέρασα πολύ δύσκολα οικονομικά. Αλλά είχα πάρει μια απόφαση, δενμπορούσα να έχω και το ένα και το άλλο. Πιστεύω ότι ζούμε σε μια εποχήπου πρέπει να παίρνουμε ξεκάθαρες θέσεις απέναντι στα πράγματα. Τα ντεμίσεζόν έχουν κουράσει κι έχουν τελειώσει.
Ο Ρουβάς έκανε τιςΒάκχες και τώρα θα τον χρησιμοποιήσει και η Τσαγγάρη. Η Δούκισσα Νομικούσυμμετέχει σε παράσταση της Σπυράτου. Υπάρχει κάποια pop φιγούρα που νασε ιντριγκάρει τόσο ώστε να την αξιοποιήσεις σε κάποια δουλειά σου;
Η Πάολα.
Το εννοείς ή κάνεις χαβαλέ;
Και τα δύο.
Έχεις κάποια guilty pleasure;
Έχωδει -και συνεχίζω να βλέπω- πάρα πολλές αμερικανιές. Και b-movies καικακές ταινίες. Αλλά δεν είμαι ενοχικός τύπος. Δεν έχω ενοχές. Και δενέχω και κόμπλεξ πάνω στη δουλειά μου. Αυτό, νομίζω, φαίνεται και στηνπαράσταση: δεν έχω το κόλλημα ότι πρέπει να πηγαίνει προς κάποιασυγκεκριμένη κατεύθυνση. Ό,τι νιώθω, αυτό λέω, πολύ ειλικρινά.
Ποιόν χαρακτήρα του Gagarin Way συμπαθείς περισσότερο;
Όλους.Και τους συμπονώ, γιατί το έργο -πίσω από την πολιτική- πραγματεύεταιτον άνθρωπο και τη μοναξιά του. Και στο τέλος δεν υπάρχει κανέναςκερδισμένος. Το κατεστημένο το σκοτώνουν, αλλά αυτό δεν χάνει. Ταγρανάζια του είναι ατελείωτα. Αν σκοτώσεις έναν πολιτικό ή ένανδιευθύνοντα σύμβουλο, την άλλη μέρα θα έχεις στη θέση τους άλλουςπενήντα. Αυτό είναι το απέλπιδο της ιστορίας. Ο εκπρόσωπος τουσυστήματος δεν θα λείψει σε κανέναν και το ξέρει. Όπως λέει στο έργο:«Εγώ, μαλάκα, δεν θα λείψω σε κανέναν. Έζησα 55 γαμημένα χρόνια, γάμησατις πουτάνες μου, είδα τα αεροδρόμιά μου, τελείωνε μ' αυτή τη μαλακία».
Gagarin Way
Σχετικά θέματα:
MF Πρόσωπο: Κόρα Καρβούνη
Κι ύστερα ήρθαν οι Melisses
MF Portrait: Πέτρος Λαγούτης
