Θυμόμαστε: Charles James

Ο Christian Dior τον είχε αποκαλέσει “το μεγαλύτερο ταλέντο της γενιάς μου”, ενώ ο Cristobal Balenciaga τον είχε ξεχωρίσει ως “τον μόνο σε όλον τον κόσμο που έχει ανυψώσει τη ραπτική από εφαρμοσμένη τέχνη, σε καθαρή τέχνη”. Γιατί, λοιπόν, δεν ξέρουμε ό-λες τον Charles James όπως ξέρουμε τους προαναφερθέντες; Η νέα έκθεση του Costume Institute του Metropolitan Museum ήρθε να επανορθώσει. Ας ρίξουμε λοιπόν μια ματιά στο παρελθόν και σε έναν κορυφαίο couturier, με αφορμή το άνοιγμα της έκθεσης αυτής στις 8 Μαΐου.

Το ξεκίνημα
Η Diana Vreeland θυμόταν να έχει μόλις γνωρίσει τον νεαρό Charles James στα τέλη της δεκαετίας του '20, σε μια παραλία στα Hamptons, να περπατά και να ποζάρει φορώντας “πανέμορφες ρόμπες” και γυναικεία καπέλα που ο ίδιος είχε δημιουργήσει. Είχε γεννηθεί το 1906 στην Αγγλία, σε μια πλούσια οικογένεια με ρίζες από το Σικάγο από την πλευρά της μητέρας του. Ο Charles ήταν ανοιχτά ομοφυλόφιλος από τα τέλη της εφηβείας του – και για τους φίλους του κύκλου του (ανάμεσά τους και ο Cecil Beaton) ο συνδυασμός καλών τρόπων και κακής συμπεριφοράς ήταν “η πεμπτουσία του chic”. Στη δεκαετία του '30, ο Charles James ήταν ένας πολύ επιτυχημένος ενδυματολόγος. Ο πατέρας του τον θεωρούσε “ντροπή της οικογένειας” και η αντιπάθεια ήταν αμοιβαία: Σε ένα γράμμα του, έγραφε πως στράφηκε στη μόδα “από έναν καταναγκασμό να ασχοληθώ με μια δουλειά την οποία ο πατέρας μου δεν ενέκρινε”.
Στη φωτο: ο Charles James το 1936, φωτογραφημένος από τον Cecil Beaton (courtesy of the Metropolitan Museum Of Art, photograph by Cecil Beaton, The Cecil Beaton Studio Archive at Sotheby's).

Στην Αμερική
Το 1924, ο James ζούσε πλέον στο Σικάγο και εργαζόταν στη μεγαλύτερη εταιρεία παροχής ηλεκτρισμού, σε μια δουλειά γραφείου, που του είχαν εξασφαλίσει οι γνωριμίες της οικογένειας. Όταν ο νεαρός υπάλληλος οργάνωσε στο γραφείο μια επίδειξη μόδας με μπατίκ παρεό, μετατέθηκε στο τμήμα αρχιτεκτονικής – όπου και έμαθε πολλά πράγματα, τα οποία θα εφάρμοζε στη δουλειά του ως σχεδιαστής μόδας. Το 1926 άνοιξε ένα καπελάδικο, όπου άφησε ιστορία στην υψηλή κοινωνία της περιοχής (φίλες της μητέρας του), ενώ δύο χρόνια αργότερα άνοιξε τη δική του επιχείρηση υψηλής ραπτικής φτιάχνοντας πλέον και ρούχα και ανοίγοντας ένα salon στο Μανχάταν. Οι διασυνδέσεις του είχαν ήδη έτοιμη πελατεία, ο φίλος του Cecil Beaton προωθούσε τη δουλειά του στη Vogue, ενώ και ο ίδιος ήταν απίστευτα γοητευτικός και ευγενικός με το fashion press.
Στη φωτο: Ο Charles James με ένα μοντέλο του, το 1948, φωτογραφημένος από τον Cecil Beaton (courtesy of the Metropolitan Museum Of Art, photograph by Cecil Beaton, Beaton / Vogue / Conde Nast Archive. Copyright Conde Nast)

Πάντα μπροστά
Ανάμεσα στις πολλές καινοτομίες που είχε επινοήσει ο James συμπεριλαμβάνεται το wrap dress, καθώς και ένα πρωτότυπο για το αθλητικό σουτιέν! Πολλές φορές, όμως, παραήταν “μπροστά από την εποχή του” - ή ίσως, επειδή ζούσε και δημιουργούσε στην Αμερική και όχι στο Παρίσι, την πρωτεύουσα της couture, να μην αναγνωρίστηκε ποτέ όσο του άξιζε. Χαρακτηριστικό παράδειγμα: Παρουσίασε ένα παλτό σε γραμμή Α δέκα χρόνια προτού ο Yves Saint Laurent προκαλέσει αίσθηση με το “trapeze dress” του...
Στη φωτο: “Diamond” evening dress, 1957
Copyright: The Metropolitan Museum Of Art, Brooklyn Museum Costume Collection at the Metropolitan Museum Of Art, Gift of the Brooklyn Museum, 2009. Gift of Mr. and Mrs. Jean de Menil, 1959 (2009.300.832)

Ο σχεδιαστής-σνομπ
Την εποχή του Μεσοπολέμου, ο James διατηρούσε salons στο Παρίσι, το Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη, ανάμεσα στα οποία μετακινείτο “γονατίζοντας” ακόμη περισσότερο τα οικονομικά του και αυξάνοντας τα χρέη του. Η έλλειψη καλής διαχείρισης οδήγησε στη χρεωκοπία του ενώ οι καλλιτεχνικές του ανησυχίες συχνά απέβαιναν εις βάρος των deadlines και των συμβολαίων του. Λέγεται ότι κάποτε δούλεψε και ξαναδούλεψε ένα μανίκι τόσες φορές, ώστε τα υλικά και οι εργατοώρες που χρειάστηκαν έφτασαν τις 20 χιλιάδες δολάρια. Επίσης, αν και είχε την υψηλή κοινωνία στα πόδια του, συχνά δεν δίσταζε να την ποδοπατήσει. Μία κόμισσα, αφοσιωμένη πελάτισσα, έφερε κάποτε μια πλούσια φίλη της να “ραφτεί” στον James κι εκείνος της είπε “δεν θα μπορούσα ποτέ να φτιάξω κάτι για μια άχαρη γυναίκα σαν εσένα”.
Στη φωτο: Ανολοκλήρωτη μουσελίνα για βραδινό φόρεμα, 1947
Copyright: The Metropolitan Museum Of Art, Brooklyn Museum Costume Collection at the Metropolitan Museum Of Art, Gift of the Brooklyn Museum, 2009. Gift of Millicent Huttleston Rogers, 1949 (2009.300.754)

Στην Αμερική, μέρος 2ο
Ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος ήταν μια χρυσή εποχή για την αμερικανική μόδα, αφού οι κυρίες της εποχής δεν μπορούσαν πλέον να ψωνίσουν από το Παρίσι. Αρκετά έξυπνα, το 1939 ο James βρισκόταν ήδη στη Νέα Υόρκη, όπου είχε ανοίξει ένα salon υψηλής ραπτικής στο Μανχάταν. Σύντομα, έγινε στενός φίλος της Florence Nightingale Graham, μιας πρώην φοιτήτριας νοσηλευτικής, η οποία είχε επανεφεύρει εαυτόν ως Elizabeth Arden. Το 1943, όταν αποφάσισε να επεκτείνει την επιχείρησή της πέραν των καλλυντικών και στα custom-made ρούχα, προσέλαβε τον James ως επικεφαλής του τμήματος. Χώρισαν μετά από πολλούς καβγάδες στα οικονομικά και όχι μόνο – όμως λέγεται πως μέσω της Arden γνώρισε την A-list της αμερικανικής κοινωνίας: Millicent Rogers, Babe Paley, Marietta Tree, Slim Keith, Austine Hearst, οι οποίες ενέπνευσαν -και υποστήριξαν οικονομικά- μερικές από τις κορυφαίες δημιουργίες του.
Στη φωτο: Το Butterfly Gown φωτογραφημένο από τον Cecil Beaton (courtesy of the Metropolitan Museum Of Art, photograph by Cecil Beaton, The Cecil Beaton Studio Archive at Sotheby's)

Επώνυμες πελάτισσες
Εκτός από την εικονιζόμενη Babe Paley, στις επώνυμες φαν του Charles James περιλαμβάνεται και η Virginia Woolfe, η οποία πρωτοάκουσε για τον “καπελά που έπεσε από τον Παράδεισο” από την Mary Hutchinson, ξαδέρφη του γνωστού λογοτέχνη Lytton Strachey. “Είναι τόσο γεωμετρικός, που αν μία ραφή είναι στραβή, όλο το φόρεμα γίνεται κομματάκια”, έγραψε κάποτε η Woolf στην ερωμένη της, Vita Sackville-West. “Μερικές φορές, ο Charlie εκστασιαζόταν τόσο πολύ από το σχήμα που έπλαθε ως γλυπτό πάνω στο σώμα, ώστε όταν έφτανε έτοιμο ένα φόρεμα, ήταν αδύνατον να χωρέσεις μέσα του”.
Στη φωτο: Η Babe Paley με φόρεμα του Charles James, 1950 (courtesy of the Metropolitan Museum Of Art, photograph by John Rawlings / Vogue / Conde Nast Archive. Copyright Conde Nast)

Κλασικός γκρινιάρης
Μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, η γαλλική μόδα επανήλθε δριμύτερη κυριαρχώντας και πάλι στο σκηνικό. Αν και ο Charles James ήταν ένας από τους ακριβότερους couturiers παγκοσμίως (ένα φόρεμά του κόστιζε από εφτακόσια μέχρι δεκαπέντε χιλιάδες δολάρια) δήλωνε εμβρόντητος από τα κέρδη και την κάλυψη που είχαν οι συνάδελφοί του στο Παρίσι. Ως πηγή του προβλήματος θεωρούσε την έλλειψη ανταγωνιστικότητας μιας αμερικανικής βιομηχανίας μόδας στην οποία κυριαρχούσε η μετριότητα και η αντιγραφή. Πάντως, εκείνος δεν τα πήγαινε διόλου άσχημα. Γενικά, ο James είχε την τάση να γκρινιάζει και να κατηγορεί τους πάντες – ακόμη και τον Beaton, που τόσο τον είχε βοηθήσει ή την Vreeland, για την οποία είχε ολόκληρη λίστα από παραβλέψεις εις βάρος του.
Στη φωτο: Φορέματα του Charles James, 1948 (courtesy of the Metropolitan Museum Of Art, photograph by Cecil Beaton, Beaton / Vogue / Conde Nast Archive. Copyright Conde Nast)

Στην κορυφή
Η καριέρα του Charles James άγγιζε σιγά-σιγά το ζενίθ της. Το 1950, κέρδισε ένα Coty Award, το πρώτο από δύο συνολικά, ενώ το 1953 το Neiman Marcus Award. Αφήνοντας, μάλιστα, άναυδους τους πάντες στην black-tie περίσταση παρέλαβε το βραβείο του φορώντας jeans. Εξήγησε την εμφάνισή του με την ατάκα: “Τα blue jeans είναι η μόνη μορφή τέχνης στο ντύσιμο”. Πάντως, η πιο ακραία από τις εκδηλώσεις του ήταν σίγουρα ο γάμος του το 1954 με την Nancy Lee Gregory, μια πλούσια ζωντοχήρα από το Κάνσας, είκοσι χρόνια νεότερή του. Το 1956 γεννήθηκε ο γιος τους, Charles Jr., και ο σχεδιαστής γιόρτασε το γεγονός με μια δική του σειρά παιδικών ρούχων (από την οποία η πριγκίπισσα Grace του Μονακό παρήγγειλε 18 κομμάτια για την Caroline). Ωστόσο, η οικονομική καταστροφή βρισκόταν κοντά. Η επιχείρηση είχε φτάσει να περιλαμβάνει couture, ready-to-wear, faux γούνες, μόδα για μέλλουσες μητέρες, παιδικά, prom dresses, αξεσουάρ και άλλα projects τα οποία δεν πραγματοποιήθηκαν ποτέ – ανάμεσά τους και ένα “ίδρυμα Charles James”. Μέχρι το 1957, λίγες μέρες πριν πεθάνει η Louise, κόρη του ζευγαριού, η εφορία ολοκλήρωσε το κύμα επιδρομών και κατασχέσεων, ενώ τα λεφτά της Nancy είχαν κάνει φτερά και ο James είχε εθιστεί στις αμφεταμίνες.
Στη φωτο: Η Nancy James με το Swan Gown, το 1955 (courtesy of the Metropolitan Museum Of Art, photograph by Cecil Beaton, The Cecil Beaton Studio Archive at Sotheby's).

Masterpiece
Το μεγάλο αριστούργημα του Charles James, σύμφωνα με τον ίδιο, ήταν το Four Leaf Clover gown – ένα φόρεμα το οποίο η Austine Hearst του είχε παραγγείλει για τον χορό ορκωμοσίας του Eisenhower. Το φόρεμα ζυγίζει σχεδόν πέντε κιλά και το πατρόν του αποτελείτο από 30 κομμάτια. Γενικά, η πολυπλοκότητα της κατασκευής των φορεμάτων του παραμένει παροιμιώδης. Για μια έκθεση αφιερωμένη στον σχεδιαστή που είχε γίνει το 2011 στο Chicago History Museum, οι διοργανωτές κατέφυγαν σε έναν... αξονικό τομογράφο (!) μέσα από τον οποίον πέρασαν ένα φόρεμα για να μπορέσουν να δουν τον “σκελετό” της κατασκευής του.
Στη φωτο: Η Austine Hearst με το Four Leaf Clover gown, γύρω στο 1953 (courtesy of the Metropolitan Museum Of Art, Photographer Unknown, copyright Bettmann / CORBIS)

Στη σκοτεινή πλευρά
Το τέλος της καριέρας του βρήκε τον James να ζει στο Chelsea Hotel από το 1964, σε φρικτή οικονομική κατάσταση, σε ένα άθλιο δωμάτιο που οι καθαρίστριες αρνούνταν να φροντίσουν, να εξαρτάται από την καλοσύνη πρώην προστατευόμενών του – όπως ο Halston, που για μικρό χρονικό διάστημα του πρόσφερε εργασία και επίσης οργάνωσε μια ρετροσπεκτίβα της δουλειάς του σε ένα club στο East Village. Έχοντας πλέον πρόβλημα με την κατάχρηση ουσιών, γινόταν πολύ απαιτητικός αλλά και απρόβλεπτος - συχνά θα έδινε ένα couture φόρεμα σε ένα club kid για να βγει έξω το βράδυ φορώντας το. Ο σχεδιαστής-διάνοια πέθανε το 1978, σε ηλικία 72 ετών, από προβλήματα στην καρδιά και στο αναπνευστικό.
Στη φωτο: O Charles James το 1952 (courtesy of the Metropolitan Museum Of Art, photograph by Michael A. Vaccaro, LOOK Magazine Photograph Collection, Library of Congress, Prints & Photographs Division, Look Job 52-1129 Frame- 18)