Το MadameFigaro.gr στις πρόβες της παράστασης "Το Κοντσέρτο των δασών"

Στην πρώτη του σκηνοθετική απόπειρα, ο Όμηρος Πουλάκης επιχειρεί μία βαθιά κατάδυση στον λογοτεχνικό κόσμο του σπουδαίου Ισπανού ρομαντικού ποιητή Gustavo Adolfo Bécquer. Στο Κοντσέρτο των Δασών, μια παράσταση λόγου, μουσικής και κίνησης σε μία πράξη, ο κόσμος του Bécquer ζωντανεύει επί σκηνής, με μία σύμπραξη ηθοποιών, τραγουδιστών και μουσικών, με βασικό άξονα το διήγημά του "Ξερόφυλλα" ("Las hojas secas"). Μία μέρα πριν τη μία και μοναδική παράσταση που θα ανέβει στο Κηποθέατρο Παπάγου (15/9, στις 21.00) ο Όμηρoς Πουλάκης, η Αντριάννα Ανδρέοβιτς και ο Ερρίκος Μηλιάρης μάς ανοίγουν την πόρτα στις πρόβες τους και μοιράζονται τις σκέψεις τους για το εν λόγω έργο. 

Όμηρος Πουλάκης

Πως αποφάσισες να βρεθείς σε ρόλο σκηνοθέτη; 

Ανέκαθεν το θέατρο με απασχολούσε όπως με απασχολούσε και κάθε πιθανή πτυχή που είτε ευθέως είτε πλαγίως το συγκροτεί. 
Δεν είχα κρύψει ποτέ πως οπωσδήποτε με αφορά και η σκηνοθεσία όπως δεν είχα κρύψει και την συνείδηση πως η εμπειρία διδάσκει και η βιασύνη διαλύει. Η Τέχνη που διδάχθηκα στην σχολή που σπούδασα είναι η τέχνη της υποκριτικής. Και την τέχνη της υποκριτικής ασκώ από το 2003 και σε αυτήν οπωσδήποτε θα εξακολουθήσω να ασκούμαι και να εργάζομαι. 
Και πίσω από την υποκριτική υπάρχει η τέχνη της έκφρασης ιστοριών. Κάτι που προκύπτει αβίαστα πως υπάρχει παράλληλα και στην τέχνη της σκηνοθεσίας. Η πρόταση που μου έγινε από τον Περικλή Σακελλαρίδη και τον Νίκο Χατζηελευθερίου για μια σύνθεση παραστατική με την σκηνοθετική ευθύνη να μου αποδίδεται ήρθε να συναντηθεί με τα παραπάνω και παρόμοια περιεχόμενα. Οι άνθρωποι εξαιρετικοί. Δεν υπήρχε λόγος πλέον να μη συμβεί.

Ποια τα συναισθήματα για την πρώτη σου σκηνοθετική απόπειρα; 

Δημιουργικότητα. Ιδιότυπη αίσθηση μετεωρισμού ανάμεσα στο εντελώς οικείο και στο απολύτως ανοίκειο. Χαρά. Έγνοια. 

Μίλησέ μας για το έργο που επέλεξες. Τι ήταν αυτό που σε τράβηξε σε αυτό;
Το έργο ονομάζεται Τα Ξερόφυλλα και είναι ένα μικρής έκτασης και απέραντης "έκτασης" διήγημα του Ισπανού ποιητή Gustavo Adolfo Bècquer σε μετάφραση Περικλή Σακελλαρίδη που μαζί με την μελοποιημένη από τον Νίκο Χατζηελευθερίου ποίηση του Bècquer και ένα τρίτο απόσπασμα από την δημιουργική γραφή του Gustavo Adolfo Bècquer που έχει το όνομα Συμφωνική Εισαγωγή συγκροτούν τους άξονες της παράστασης που δημιουργούμε. Όταν διάβασα με την σειρά μου, έπειτα από την πρόταση των δύο δημιουργών,  το διήγημα...με διάλεξε εκείνο.  Κατά πως το αναφέρει και ο Σαραμάγκου. Τα υπόλοιπα από σκηνής και από πλατείας.

Πόσο καιρό δουλεύεις πάνω σε αυτό;

Από τα τέλη Απριλίου με αρχές Μαΐου αν δε κάνω κάποιο λάθος. Πρόβες αρχίσαμε στις αρχές του Ιουνίου. 

Ο Μπέκερ υπήρξε μεγάλος εκπρόσωπος του ρομαντισμού. Εσένα σε ποιο βαθμό σε καθορίζει ο ρομαντισμός;
Ο Ρομαντισμός στην πρώτη πρόταση είναι ολόκληρο κίνημα.
Στην Δεύτερη περιγράφει μάλλον ένα ιδιότυπο σύνολο στο οποίο εμπεριέχεται ένα πλήθος ετερόκλητων πραγμάτων στα οποία κυριαρχεί ο άξονας "με το συναίσθημα και τις επιταγές του σε πρώτη προτεραιότητα οποίο κι αν είναι αυτό, οποίες κι αν είναι αυτές". Τουλάχιστον εγώ κάτι τέτοιο αντιλαμβάνομαι στην ερώτηση. Και επειδή με μπερδεύει και δεν γνωρίζω ακριβώς τι περιεχόμενο έχει η ερώτηση απαντώ και στα δύο.

Με το κίνημα του Ρομαντισμού διατηρώ θετική καλλιτεχνικά στάση. Σε καμία περίπτωση δεν το απορρίπτω σε καμία περίπτωση δεν το θεοποιώ ή κάτι παρόμοιο. Είναι μια τεράστια θεωρητική ύλη και ένα τεράστιο σύνολο δημιουργημάτων. Χαρά λοιπόν και όρεξη να υπάρχει.
Με τον "δεύτερο" "Ρομαντισμό" έτσι όπως το αντιλήφθηκα, χάλια. 
Τον θεωρώ υπεύθυνο για πολλούς συναισθηματικούς ακρωτηριασμούς που βλέπω γύρω μου. Αποτέλεσμα; Μια γενιά ( όχι όλοι φυσικά αλλά διαπερνάει ένα σημαντικό μέρος) της κραυγής και της τάχα μου μαγκιάς υπέρ της Ιστορίας σχεδόν ταυτόχρονα με την επίκληση στην αξία της ανιστορικότητας.

Μια γενιά της γραβάτας από την μία και της απουσίας έστω και στοιχειώδους σοβαρότητας από την άλλη χέρι- χέρι με την γενιά του τατουάζ από την μία και την απουσία ουσιώδους γενναιότητας. Μια γενιά του τάχα μου "πατριωτισμού" χωρίς στοιχειώδη έγνοια για τον διπλανό, τους κατατρεγμένους, τους πρόσφυγες, τους ταξικά αδύναμους. Μια γενιά (επαναλαμβάνω όχι όλοι όμως διαπερνάει ένα σημαντικό μέρος)  και μια εποχή του όλα ή τίποτα, την ίδια ώρα που διστάζει να διεκδικήσει ως προς το όλα και βολεύεται και αδρανεί εντός του τίποτα. 

Τι ρόλο παίζει ο έρωτας στη δική σου ζωή; Μπορεί να γίνει η κινητήριος δύναμη για την Τέχνη; 

Μοναδικά αόριστος και παντοτινά ενεστώτας ο έρωτας έπαιξε και παίζει σημαντικότατο ρόλο σχεδόν σε οποιουδήποτε ανθρώπου την ζωή, αναντίρρητα και στην δική μου. Και φυσικά μπορεί να αποτελέσει κινητήριο δύναμη διαφόρων πραγμάτων και καταστάσεων οπωσδήποτε λοιπόν και της Τέχνης.

Ποιο το μέλλον του έργου πέρα από αυτή τη μία παράσταση; Και για σένα ως σκηνοθέτης;

Ως προς το πρώτο σκέλος, υπάρχει πιθανότητα για μια ακόμα παράσταση τον Σεπτέμβρη. Διάθεση υπάρχει και για περαιτέρω συνέχεια, απλώς οριοθετημένα δεδομένα δεν υπάρχουν ακόμα ως προς αυτό. Σύντομα θα γνωρίζουμε. Ως προς το δεύτερο, όσο βαστάν τα πόδια μου θα λέω ιστορίες με όποιον τρόπο μπορώ.

Ερρίκος Μηλιάρης

Πες μας λίγα λόγια για τον ρόλο σου στην παράσταση. 
Στην παράσταση με έναν τρόπο σηματοδοτείται η παρουσία μου ως ο άνθρωπος που διηγείται αυτή την ιστορία, άρα θα μπορούσε να είναι και ο ίδιος ο Bécquer, στην πορεία όμως παρασύρομαι κι εγώ, γίνομαι θα λέγαμε κι εγώ "ξερόφυλλο" αναβιώνοντας έτσι την ιστορία που ξεκίνησα να διηγούμαι. Μιλάμε πάντως για μια ερωτική ιστορία ενός ζευγαριού. Τα "ξερόφυλλα" είναι στην ουσία ένα αλληγορικό, παραμυθιακό στοιχείο για να φωτιστεί ακόμα περισσότερο ο έρωτας και η σχέση των δύο νέων εραστών και κυριότερα να αγγίξουμε και το θέμα του θανάτου, που είναι βασικό στοιχείο του διηγήματος, μέσα απ' τα "αθάνατα" ξερόφυλλα.

Υπάρχουν κάποια στοιχεία στο έργο που σε έχουν αγγίξει περισσότερο;

Νομίζω γενικότερα η αναλογία των ξεροφύλλων με την ανθρώπινη ζωή και πραγματικότητα. Είναι πραγματικά εξαιρετικός ο τρόπος που έχει βάλει ο συγγραφέας να συνομιλούν δύο ξερόφυλλα και μέσα απ' τη συνομιλία τους εσύ να βλέπεις την ανθρώπινη πραγματικότητα και όχι τελικά κάτι μεταφυσικό. Από εκεί και πέρα, γενικότερα για την παράσταση που ετοιμάζουμε, με αγγίζει πάρα πολύ και το στοιχείο της ζωντανής μουσικής και η σύνδεση μας με αυτήν, σε σχέση δηλαδή με το διήγημα. 

Πώς εκλαμβάνεις την έννοια του ρομαντισμού στην εποχή μας;
Κοίτα, για εμένα, ο ρομαντισμός δεν είναι κάτι που πεθαίνει. Υπάρχει στο διηνεκές σε πολύ μικρά πράγματα που μπορεί να συμβούν ακόμα και μες στην ρουτίνα της καθημερινότητας μας. Οπουδήποτε κάποιος δει κάτι που το ερμηνεύσει ως ποίηση, ακόμα και ένα σύννεφο να κοιτάξει και να το σχολιάσει, μιλάμε στην ουσία εν μέρει για ρομαντισμό. Από εκεί και πέρα όμως άλλο είναι να συμβαίνει κάτι ούτως ή άλλως, ασυνείδητα, κι άλλο να έχει γίνει εσκεμμένη, συνειδητή επιλογή του ανθρώπου, κι εδώ για εμένα ναι έχουμε πρόβλημα. Ο ρομαντισμός με έναν τρόπο έχει πεθάνει στον σημερινό άνθρωπο. Είμαστε στην εποχή του ορθολογισμού και της αστικοποίησης του μυαλού. Οφείλουμε ίσως να γυρίσουμε λίγο πίσω με σκοπό να αναβιώσουμε πράγματα ζωτικής σημασίας. Πάντως θα υπάρχουν πάντα δύο νέοι που στο όνομα του έρωτά τους σχεδόν αυτοκαταστρέφονται κιόλας και καταστρέφουν κι ότι υπάρχει γύρω τους. Πολύ σπάνιο φαινόμενο πια, αλλά ακόμα κάπου, κάπως υπάρχει.

Δεδομένου ότι συνεργάζεσαι με έναν συνάδελφό σου που βρίσκεται πλέον σε ρόλο σκηνοθέτη, θεωρείς ότι υπάρχει μεγαλύτερη κατανόηση; 

Ναι, αλλά δεν είναι μόνο θέμα του ότι είμαστε και οι δύο ηθοποιοί. Πάνω από όλα είναι θέμα ανθρώπου. Ο Όμηρος δεν έχει καμία εξουσιαστική διάθεση, δεν έχει καμία ιδέα για τον εαυτό του, κι έτσι μπαίνει και πιο εύκολα στη διαδικασία να μας καταλάβει και να μας κάνει και να τον καταλάβουμε. Ειδικά αυτή την πρώτη του φορά που σκηνοθετεί, προσπαθούσε συνεχώς, όπως μας έλεγε κι ο ίδιος, να κάνει πρόβα με τον "ιδανικό" τρόπο που έχει στο μυαλό του, μακριά από παθογένειες που έχουμε γενικότερα στο χώρο του θεάτρου. Το βασικότερο είναι ότι νιώθω ότι έχω έναν φίλο. Όταν υπάρχει αυτό δε γίνεται να μην υπάρχει κατανόηση.

Αντριάννα Ανδρέοβιτς

​

Πες μας λίγα λόγια για τον ρόλο σου στην παράσταση. 
Ο τίτλος που θα έδινα σε αυτό που υπηρετώ- στον ρόλο μου– σε αυτήν την  παράσταση είναι: "η ζωή”. Ένα κορίτσι νέο που ξεπηδάει μέσα από τη μνήμη ενός ερωτευμένου, ίσως όχι τόσο νέου πια, μα θαρραλέου αρκετά για να γυρίσει πίσω τον χρόνο. Δεν ξέρω τι ακριβώς είναι ο χρόνος, ποιο είναι το πραγματικό μέτρο που έχει- αν έχει- ο Αριστοτέλης πάντως ισχυριζόταν ότι "Ζούμε με συναισθήματα, όχι με τις ώρες στο ηλιακό ρολόι. Θα έπρεπε να μετράμε το χρόνο με τους χτύπους της καρδιάς". Η αλήθεια είναι ότι συνήθως περιφρονούμε την αγάπη αυτού που ζούμε τώρα, λόγω της αγάπης μας για τα πράγματα που ονειρευόμαστε. Και το παρόν μένει άψυχο με την αίσθηση ότι δεν είναι πάρα μόνο ένας βατήρας για τις εξορμήσεις του αύριο. Είναι τόσο απαραίτητο όμως για όλους μας να πάρουμε το θάρρος και να κάνουμε ένα  "Οδυνηρό διάλειμμα”, να ακούσουμε την ανάγκη της ψυχής μας να εξωτερικευτεί, να εκφράσει το βαθύτερο και πιο κρυμμένο "θέλω” μας, να εξομολογηθούμε έναν έρωτα- τον έρωτα για ζωή. 

Τι ήταν αυτό που σέ έκανε να πεις το "ναι" για την παράσταση;
Δεν θα μπορούσα να βρω λόγο να πω όχι! Σίγουρα η εμπιστοσύνη μου στον Όμηρο σαν καλλιτέχνη, δημιουργό μα και σαν άνθρωπο ήταν, ας πούμε, η βάση- ικανή και μόνη της να με κάνει να πω το "ναι”. Όταν όμως διάβασα τον Bécquer, το διήγημα, τα ποιήματα και άκουσα και την μουσική του Νίκου Χατζηελευθερίου ένιωσα τόσο πλούσια. Ένα έργο τέχνης  λειτουργεί στην ψυχή μου όταν μου προσφέρει αυτό το πιο απλό και πιο δύσκολο αίσθημα- την ανακούφιση! Αυτό ένιωσα λοιπόν, μια αγκαλιά ζεστή στα πολλαπλά αιτήματα του δικού μου εσωτερικού κόσμου. 

Βρίσκεις στοιχεία ρομαντισμού στην εποχή μας;
Μπορείς να ακούσεις δυο ξερόφυλλα να μιλάνε; Ο ρομαντισμός είναι μία αέναη διαδικασία, εξεγερσιακή, αναζήτησης, σύγκρουσης και γνωριμίας  με τον εαυτό μας και τον κόσμο. Είναι μία μηχανή- ψυχική και διανοητική- που παράγει διαρκώς ερωτήματα και αντιστέκεται στις βεβαιότητες  και στις τελείες που μοιράζει η εποχή μας με το σακούλι- τον θάνατο του νου. Στην εποχή μας, λοιπόν, αλλά και από πάντα, η φύση έχει έναν υψηλότερο βαθμό σοφίας και θέλει τόλμη ο άνθρωπος να δεχθεί να κάνει μια βουτιά πραγματική, μέσα σ αυτήν. Η παράστασή μας μιλάει γι' αυτή την βουτιά, που σου επιτρέπει να ακούσεις ιστορίες μέσα από το θρόισμα των φύλλων και την κίνηση του ποταμού, από τον άνεμο που κάποτε ήταν ή θα γίνει θύελλα και τις σταγόνες της βροχής. Την δύναμη δηλαδή να ακούσεις την δική σου ιστορία, τη δική σου σκέψη, αυτό που πέρασε μα και αυτό που ίσως έρθει. Μόνο τότε είσαι ικανός να ακούσεις και τις ιστορίες άλλων, να ακούσεις όχι μόνο με τα αυτιά μα με τα μάτια, να δεις και να αισθανθείς τον άνθρωπο που αγαπάς. Όποιος τολμάει να ρωτά θαρραλέα αγαπά λοιπόν, και ο ρομαντισμός δεν μοιάζει με καρδούλες- ή ίσως μοιάζει, με πληγωμένες που έχουν συσσωρεύσει αυτήν την μαγεία να κάνουν τις πληγές τους δώρο και πλούτο. 

Ποια στοιχεία παίρνεις από τον Όμηρο Πουλάκη σαν σκηνοθέτη;
Είμαστε τόσο τυχεροί ο Ερρίκος κι εγώ  που συνεργαζόμαστε με έναν τέτοιο ηθοποιό που διαθέτει και μια τόσο στοχευμένη και θαρραλέα σκηνοθετική ματιά. Θα λεγα πως μοιάζει να είχε από πάντα την ιδιότητα του σκηνοθέτη, μα υπάρχει κάτι που ξεχωρίζω και δεν εμπλέκεται τόσο φανερά με την καλλιτεχνική - δημιουργική ευθύνη που έχει αναλάβει. Κάποιος θα έλεγε ότι δεν επηρεάζει την δουλειά για να το πω απλά. Κι όμως είναι, κατά την άποψή μου, εκείνο το καθοριστικό στοιχείο που κάνει τον καθένα από εμάς να θέλει να πάει στην δουλειά του. Πόσο μάλλον εμάς ,τους εν δυνάμει καλλιτέχνες, μάς κάνει να δώσουμε απλόχερα ό, τι πιο βαθύ και προσωπικό διαθέτουμε. Η γενναιοδωρία- αυτό είναι που ξεχωρίζω στον Όμηρο και στον τρόπο που προτείνει να δουλεύουμε όλοι μας. Δεν υπάρχει πιο ισχυρή και ουσιαστική πολιτική πράξη από την γενναιοδωρία της ψυχής, του πνεύματος- το μοίρασμα του "είναι” μας, χωρίς να ζητάμε τίποτα από τους άλλους. Δεν κάνουμε δώρα πια ο ένας τον άλλο και είναι κρίμα γιατί, στ' αλήθεια, πάντα μπορούμε. 

"Το κοντσέρτο των Δασών" θα παρουσιαστεί για μία και μοναδική φορά το Σάββατο 15 Σεπτεμβρίου στις 21.00 στο Κηποθέατρο Παπάγου. Η προπώληση των εισιτηρίων γίνεται μέσω Viva.gr, στο γραφείο του Φεστιβάλ Παπάγου- Χολαργού, καθώς και στο πολυκατάστημα Δαναός, Μεσογείων 230.