Τι γυρεύει μία έκθεση σύγχρονης τέχνης μέσα σε ένα εγκαταλελειμμένο κτήριο; Ο άνθρωπος πίσω από το viral πλέον Wanderlust / all passports εξηγεί στο Esquire πώς μέσα σε 2 εβδομάδες μετέτρεψε το Μέγαρο Σλήμαν-Μελά σε πόλο έλξης 21.000 επισκεπτών.
Πάντα αναρωτιόμουν πώς θα ήταν η Αθήνα αν ο "οργασμός" της αντιπαροχής πριν από μερικές δεκαετίες δεν είχε ισοπεδώσει οικήματα που σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις δε θα τολμούσε κανείς να αγγίξει. Ή πόσο πολύ θα άλλαζε όψη, αν τα εναπομείναντα συντηρούνταν όπως τους αρμόζει. Ένα από αυτά, το εμβληματικό Μέγαρο Σλήμαν-Μελά στην Πανεπιστημίου, το οποίο οσονούπω θα (ξανα)μετατραπεί σε ξενοδοχείο, τελευταία συζητιέται όσο κανένα άλλο, διότι στα δωμάτιά του φιλοξενεί τα έργα 42 καλλιτεχνών υπό την ομπρέλα μίας πραγματικά ευρηματικής έκθεσης σύγχρονης τέχνης. Όταν διάβασα πριν από περίπου ένα μήνα το δελτίο τύπου για το εν λόγω εγχείρημα, γνώριζα ότι το Wanderlust/ all passports -όπως τιτλοφορείται- θα είχε τρομερό ενδιαφέρον και πως θα χρειαζόταν πολλές "αναγνώσεις" για να το αντιληφθώ.
"Το ξέρεις πως έχει γίνει viral", είπα στον δημιουργό της, Κώστα Πράπογλου όταν τον συνάντησα στον χώρο. "Το ίδιο μου είπε και μια φίλη μου για το TikTok, μου έχουν στείλει κάτι links από βίντεο με 12.000 κοινοποιήσεις και μου φάνηκε πραγματικά απίστευτο", μου απάντησε με σεμνότητα. Ο Κώστας Πράπογλου είναι αρχαιολόγος-αρχιτέκτονας, κριτικός σύγχρονης τέχνης και επιμελητής και ως ιδρυτής της artefact athens έχει ήδη στο ενεργητικό του δύο εκθέσεις που έδωσαν άλλη πνοή στο Δαφνί και την ιστορική κλωστοϋφαντουργία "Κλωσταί Πεταλούδας-Μουζάκης".
Φεύγοντας, του ζήτησα όποτε έβρισκε λίγο χρόνο, να μιλήσουμε κατ' ιδίαν για την επιμέλειά του σε αυτό το πρότζεκτ ώστε να απαντηθούν όλες οι απορίες μου που προέκυψαν όσο περιπλανιόμουν από δωμάτιο σε δωμάτιο. Ανταποκρίθηκε αμέσως και οι απαντήσεις του εξηγούν πολλά από όσα θα δεις μέσα στο κτήριο.
Καταρχάς, γιατί η έκθεση τιτλοφορείται Wanderlust/ all passports;
Είναι μία έννοια που μου αρέσει πάρα πολύ. Η ελληνική μετάφραση είναι "φιλαποδημία", ο πόθος να ταξιδεύουμε από έναν τόπο σε έναν άλλο. Για εμένα έχει μια πιο υπαρξιακή χροιά· πώς αναζητούμε τον εαυτό μας όχι μέσα από ένα γεωγραφικό όριο, αλλά μέσα από ένα ταξίδι της ψυχής και του πνεύματος. Γι´αυτό και όπως έχεις δει στην έκθεση, κάποιοι καλλιτέχνες διαχειρίζονται θέματα που έχουν να κάνουν με τον διαλογισμό, αστρικά ταξίδια κλπ. Το all passports από την άλλη, είναι μία συμβολική δήλωση ότι η έκθεση είναι για όλους μας, καθώς όλοι έχουμε διαβατήριο και όλοι είμαστε ελεύθεροι να πάμε όπου θέλουμε.
Η περιπλάνηση μήπως έχει να κάνει και με το ίδιο το κτήριο; Κατά καιρούς λέγεται ότι σε εγκαταλελειμμένα οικήματα, περιπλανώνται ψυχές.
Σαφώς. Βέβαια, δεν το βλέπω ως στοιχειωμένο, αλλά ως ένα κτήριο που πλέει προς μία γνωστή ή άγνωστη για τα δεδομένα του κατεύθυνση. Βλέποντας όλα τα επίπεδα εναλλαγής ταυτότητας και μνήμης από όταν χτίστηκε μέχρι και σήμερα, ακολουθεί και αυτό το δικό του ταξίδι με ψυχές να περνούν πάντοτε μέσα από αυτό. Υπάρχει μία κίνηση, μία κινητικότητα μέσα στο χωροχρόνο.
Αντιλαμβάνομαι πως έχεις αδυναμία σε τέτοιου είδους κτήρια, δεδομένης της δράσης σου.
Έχω μεγάλη αδυναμία, ναι (γέλια)! Νομίζω συνδέεται με την άλλη μου ιδιότητα, αυτήν του αρχαιολόγου. Κάπως ο αρχαιολόγος από μέσα μου βγαίνει για να ανασκάψει τη μνήμη και την ταυτότητα. Με σαγηνεύουν χώροι που φέρουν ένα φορτίο. Δε μπορώ να "μπω" με την ίδια ευκολία σε ένα μουσείο ή μία γκαλερί -προφανώς και θα μπω- απλώς για μένα παρουσιάζουν περισσότερο ενδιαφέρον οι χώροι που φέρουν ένα αποτύπωμα, μνήμη, ιστορικότητα και που έχουν μία εξέλιξη, ένα μέλλον.
Και πώς επέλεξες το Μέγαρο Σλήμαν-Μελά;
Με το Μέγαρο Σλήμαν-Μελά ασχολήθηκα ύστερα από πρόσκληση του Ομίλου Mitsis που έχει αναλάβει να το ξαναμετατρέψει σε ξενοδοχείο. Ήταν ένα κτήριο που με ενδιέφερε, αλλά κάπως έδεσε η συνταγή όταν μίλησα μαζί τους και μου είπαν ότι μπορούν να μου το παραχωρήσουν προτού ξεκινήσουν οι διαδικασίες ανακαίνισης. Πέρα από το αρχιτεκτονικό αποτύπωμα (βλ. Τσίλερ), για εμένα ήταν πολύ σημαντικό γιατί πρόκειται για ένα κτήριο στο κέντρο της Αθήνας, που πολλοί άνθρωποι δεν κατάφεραν ποτέ να μπουν μέσα και να το δουν. Το είδα και σαν μία πολύ ωραία ευκαιρία για το κοινό να δει και να εκτιμήσει αυτό το "κόσμημα".
Υποθέτω πως σε επέλεξαν λόγω "πρότερου βίου". Εσύ πώς επέλεξες τους 42 καλλιτέχνες που συμμετέχουν στην έκθεση;
Συνεργάζομαι με αρκετούς, γνωρίζω τη δουλειά τους και τι τους ενδιαφέρει, συνεπώς προσέγγισα εκείνους που ήξερα ότι θα παρουσίαζαν κάτι πολύ κοντά στα νοήματα που τους είναι οικεία όλα αυτά τα χρόνια. Είναι και αρκετοί με τους οποίους δεν έχω ξανασυνεργαστεί, αλλά δημιουργήθηκε μία ομάδα ανθρώπων που θεωρώ ότι η δουλειά τους συνάδει με τους εννοιολογικούς άξονες αυτής της έκθεσης.
Τι κατευθύνσεις τους έδωσες;
Πάντα, προτού προσεγγίσω τους καλλιτέχνες, κάθομαι και γράφω ένα κείμενο που σχετίζεται με την ιστορία του εκάστοτε κτηρίου και το τι σημαίνει το θέμα της έκθεσης. Στην προκειμένη περίπτωση με ιντρίγκαρε και η διφορούμενη προσωπικότητα του ερασιτέχνη αρχαιολόγου Σλήμαν που είχε πολλά στοιχεία ναρκισσισμού και μυθομανίας, οπότε κάποιοι "έπαιξαν" και με αυτό. Τους το επικοινώνησα και μετά άρχισαν να μου προτείνουν έργα και να συζητάμε πάνω σε αυτά.
Οι αναθέσεις των δωματίων ανά καλλιτέχνη, πώς έγιναν;
Όταν ξεκίνησαν οι προτάσεις τους, είχα αποφασίσει ποιοι χώροι θα ήταν διαθέσιμοι, γιατί όπως θα είδες κάποια δωμάτια είναι κλειστά για πρακτικούς λόγους. Συνεπώς είχα δημιουργήσει στο μυαλό μου μία αφήγηση, μία ροή και σιγά σιγά κάναμε επισκέψεις στο χώρο για να τους δείχνω τα δωμάτια που φανταζόμουν ότι θα τους ταίριαζαν. Έτσι έγινε, χτίστηκε βήμα βήμα και από επίσκεψη σε επίσκεψη με τον καθένα να οικειοποιείται με την αίθουσά του.
Δείτε περισσότερα στο esquire.com.gr
