Μπορεί 9 στους 10 ψυχολόγους, από τον Φρόιντ και μετά, να «ρίχνουν» διαχρονικά την ευθύνη στη μάνα (πόσο μάλλον στη σκληροπυρηνική, ελληνική εκδοχή της), αλλά νέες έρευνες υποστηρίζουν πως για οτιδήποτε σε ενοχλεί πάνω του ευθύνεται μάλλον η κακή αντρική επιρροή που είχε μεγαλώνοντας.<br />
Αρχές των 90's σε μια οικογενειακή παραλία κάπου στη Μεσσηνία, ένας γυμνασμένος 50άρης με αρχή φαλάκρας, μαύρο τάνγκα μαγιό και χρυσή καδένα, κάνει μανιασμένα push-ups μπροστά σε μια παρέα εφήβων. Ένας εκ των οποίων είναι ο -βαριά ταλαιπωρημένος από την ακμή- 15χρονος γιος του. Στόχος του να αποδείξει ότι είναι ο πιο γυμνασμένος και πιο γοητευτικός από όλους. Ότι εκείνον προσέχουν οι γυναίκες και κανέναν άλλο.
Αυτή είναι η πιο τραυματική (επίσης αναίτια και ηλίθια) δημόσια επίδειξη πατρικής ανωριμότητας που έχω παρακολουθήσει στη ζωή μου. Όπως είναι προφανές, ένας τέτοιος χαρακτήρας άφησε ανεξίτηλα σημάδια στην ψυχολογία του μοναχογιού του, ο οποίος ναι μεν ξεπέρασε με τα χρόνια την ακμή του, αλλά ποτέ το κόμπλεξ κατωτερότητας απέναντι στις γυναίκες που συστηματικά του δημιουργούσε ο πατέρας του. Όλα αυτά πριν, τελικά, ο βαθιά ανταγωνιστικός αυτός άντρας σηκωθεί και φύγει για -κυριολεκτικά- άλλες παραλίες μέσω του διαζυγίου που νομοτελειακά ακολούθησε.
Την ίδια ώρα ο δικός μου πατέρας, ένας χαμογελαστός αρκούδος που έπαιρνε άδεια από τη δουλειά του προκειμένου να πάει εμένα και τους φίλους μου να παίξουμε στα ανοιχτά γήπεδα του Σταδίου Ειρήνης και Φιλίας (και γενικά με πρόσεχε και με κανάκευε σαν τα μάτια του), με έκανε να εκτιμήσω από νωρίς το πόσο σημαντικός είναι αυτός ο ρόλος. Σε υποσυνείδητο πάντα επίπεδο. Κάτι που κατάλαβα όταν άκουσα, τώρα τελευταία, τη γυναίκα μου να γυρίζει και να λέει στην τρίχρονη κόρη μας: «Όντως ο μπαμπούλης σου είναι καλός. Γι' αυτό τον διάλεξα. Επειδή ήξερα ότι θα είναι ο καλύτερος μπαμπούλης του κόσμου». Ψιθυρίζοντάς μου, στη συνέχεια, στο αυτί «Γιατί, ως σύζυγος, θέλεις πολλή βελτίωση ακόμη».
Δεν ξέρω αν τον εννοεί ή αν τον αξίζω τον έπαινο. Ξέρω όμως ότι η γυναίκα μου είχε προλάβει να γνωρίσει (και να συμπαθήσει) τον πατέρα μου πριν αυτός πεθάνει. Το ίδιο που οφείλεις να κάνεις και εσύ, με όποιον άντρα έχεις επιλέξει να εντάξεις σοβαρά στη ζωή σου. Γιατί, όσο θανάσιμα κλισέ και αν ακούγεται, το μήλο κάτω από την μηλιά θα πέσει. Και μάλιστα με γδούπο.
Συνέχεια στη σελίδα 2
Όπως έστρωσε (ο πατέρας του), θα κοιμηθείς
Ένας άντρας μαθαίνει, καταρχάς, πώς να είναι άντρας παρακολουθώντας τον πατέρα του. Ξεκινώντας από το πώς συμπεριφέρεται απέναντι στη μητέρα και σύζυγό του (με σεβασμό και αγάπη ή υποτιμητικά) και –σε μικρότερο βαθμό– πώς φέρεται απέναντι στις υπόλοιπες γυναίκες με τις οποίες έρχεται σε επαφή (αν, π.χ., ξενοκοιτάει ή μιλάει για αυτές περιφρονητικά). Και συνεχίζοντας με το πώς είναι όταν βρίσκεται με άλλους άντρες (αν είναι συγκαταβατικός, ξερόλας, επιθετικός) ή όταν έρχεται αντιμέτωπος με καταστάσεις «αντρικής» φύσης (καβγάδες στους δρόμους, τσαμπουκάδες στα γήπεδα, ένα σκασμένο λάστιχο). Τον παρατηρεί και τον κοπιάρει ακόμη και σε απλά και καθημερινά πράγματα, όπως στον τρόπο που οδηγεί, αν ζητάει βοήθεια όταν χάνεται ή αν σηκώνεται να βοηθήσει τη σύζυγό του να μαζέψει τα πιάτα μετά το φαγητό. Όλες εκείνες, δηλαδή, τις ιδιοτροπίες και τις κακές συνήθειες που, χρόνια αργότερα, θα κληροδοτήσει στον γιό του.
Αν και το πιο σημαντικό από όλα είναι το πώς επηρεάζει ένας πατέρας τον τρόπο που ο γιος αντιλαμβάνεται το τι σημαίνει επιτυχία. Γιατί αν είναι όπως ο κυρ Θόδωρος, ο καλλιεργημένος λογιστής πατέρας ενός φίλου μου από το γυμνάσιο, επιτυχία είναι το να έχεις χρόνο να τρέχεις το γιό σου σε όσα διαφορετικά αθλήματα (τένις, μπάσκετ, καράτε) ή δραστηριότητες (πιάνο, κιθάρα) επιθυμεί, ώστε αφενός να βρει σε τι είναι ταλαντούχος και αφετέρου να νιώθει ότι αποτελείς προτεραιότητά του.
Για τους υπόλοιπους, όμως, 8 στους 10 μπαμπάδες που έβλεπα τριγύρω μου μεγαλώνοντας, επιτυχία ήταν να διαπρέπουν στον πατροπαράδοτο ρόλο του «κουβαλητή». Κάτι που σήμαινε ότι θυσίαζαν χρόνο από την πραγματική οικογένειά τους για χάρη της «θετής», της επιχείρησης δηλαδή, στην οποία έκαναν καριέρα. Είναι πολύ δύσκολο να εξηγήσεις σε αυτό τον τύπο άντρα, που έμαθε να ορίζει τον αντρισμό του βάσει του μισθού του, το συμπέρασμα στο οποίο έχουν καταλήξει οι σύγχρονοι επιστήμονες: Ότι δεν υπάρχει πιο αντρικό πράγμα από το να είναι σωστός και στοργικός πατέρας.
Γιατί οι κακές συνήθειες, όπως το να μην κατεβάζει ο σύντροφός σου το καπάκι της τουαλέτας ή τα σκουπίδια, είναι κάτι που με λίγο καρότο και πολύ βούρδουλα αλλάζει. Πώς πείθεις όπως έναν 30χρονο, που έβλεπε μεγαλώνοντας το μάτι του πατέρα του να γδύνει κάθε θηλυκό τριγύρω του για να παραστήσει το μάγκα, να σου μείνει πιστός; Πώς πείθεις το γιο ενός αδιάφορου ή απόντα πατέρα ότι, όπως χαρακτηριστικά γράφει ο Ρόλαντ Γουόρεν, πρώην πρόεδρος της οργάνωσης National Fatherhood Initiative, ένας πατέρας οφείλει καθημερινά να ρωτάει τον εαυτό του τρία πράγματα: Αν ο γιος του το ξέρει ότι τον αγαπά, αν ο γιος του το ξέρει ότι αυτά που κάνει έχουν σημασία για εκείνον και αν ο γιος του το ξέρει ότι ο πατέρας του είναι περήφανος για αυτόν.
Μάλιστα η ποπ ψυχολογία έχει εφεύρει και έναν νέο όρο, το father hunger (σ.σ. πείνα για τον απόντα πατέρα), για να χαρακτηρίσει όλους εκείνους τους συναισθηματικά ελλειπείς άντρες που καλύπτουν το φόβο τους για τις προκλήσεις της ζωής (για τις οποίες, λόγω κακής ανατροφής, είναι ανέτοιμοι) πίσω από μια μάσκα ψεύτικης αυτοπεποίθησης, ευερεθιστικότητας και ψευδο-σεξουαλικότητας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτοί που πάσχουν από φοβία δέσμευσης, οι οποίοι προσποιούνται ότι δεν κάνουν μακροχρόνιες σχέσεις επειδή δεν θέλουν και όχι επειδή δεν μπορούν. Χαραμίζουν χρόνια ολόκληρα φερόμενοι συνειδητά άσχημα σε όσους προσπαθούν να τους πλησιάσουν, ενώ στην ουσία ψάχνουν εκείνη την πατρική φιγούρα που θα τους πιάσει από το χέρι και θα τους βάλει στον σωστό δρόμο.
Στο τέλος της ημέρας το μόνο που χρειάζεται να κάνει ένας πατέρας είναι να δείχνει στο γιο του ότι καμαρώνει για εκείνον. Όχι για τα επιτεύγματα του -στο σχολείο, στις γυναίκες ή στον εργασιακό στίβο-, αλλά για τον ίδιο ως άνθρωπο. Και η αλήθεια είναι πως είναι πολύ ευκολότερο να το λες ή να το γράφεις, από το να θυμηθείς να το κάνεις.
Συνέχεια στη σελίδα 3
Η επιστημονική προσέγγιση
«Η αγάπη του πατέρα συμβάλλει εξίσου -και μερικές φορές ίσως και περισσότερο- από την αγάπη της μητέρας στη σωστή ανάπτυξη του παιδιού». Αυτό είναι το συμπέρασμα της σχετικής έρευνας του Πανεπιστημίου του Κονέκτικατ που μελέτησε 36 αντίστοιχες έρευνες από όλο τον κόσμο (με δείγμα άνω των 10.000 αντρών) προκειμένου να καταλήξει στο παραπάνω συμπέρασμα. Με τον καθηγητή ψυχολογίας Ronald Rohner να τονίζει πως «Η μεγάλη έμφαση που δίνεται στις μητέρες και στη μητρότητα έχει ως αποτέλεσμα μια τάση να παίρνουν αυτές την ευθύνη για τα προβλήματα συμπεριφοράς και τις δυσκολίες προσαρμογής των παιδιών, ενώ στην πραγματικότητα είναι οι πατεράδες που παίζουν μεγαλύτερο ρόλο στην ανάπτυξη τέτοιων προβλημάτων». Επιπλέον, αντίστοιχες έρευνες, όλες των τελευταίων ετών όπου το συγκεκριμένο ζήτημα έχει αρχίσει να εξετάζεται διεξοδικά, φτάνουν στο σημείο να «χρεώνουν» στους πατεράδες από την αδυναμία των γιων τους να διαχειριστούν το καθημερινό στρες (έρευνα του California State University-Fullerton), μέχρι το αν είναι επιρρεπείς σε καταχρήσεις ή σε ποια ηλικία τελικά παντρεύονται και νοικοκυρεύονται (σ.σ. πάνω κάτω την ίδια με αυτή του πατέρα).
Η νέα γενιά super μπαμπάδων
Η αλήθεια είναι ότι οι μοντέρνοι πατεράδες δεν έχουν καμία σχέση με την αυταρχική και απόμακρη προηγούμενη γενιά, τότε που ο ρόλος του πατέρα περιοριζόταν συχνά σε αυτόν του τιμωρού («Περίμενε να γυρίσει ο πατέρας σου από τη δουλειά και θα δεις τι θα πάθεις») ή του κοινού («Δείξε στον μπαμπά τι έμαθες σήμερα»). Επηρεασμένοι από τα πολιτιστικά πρότυπα που αλλάζουν και τη βαθιά κατανόηση ότι η οικογένεια είναι πιο σημαντική από την καριέρα, αφιερώνουν όλο και περισσότερο χρόνο στα παιδιά τους, γενικά, και στους γιους τους συγκεκριμένα. Και όταν λέμε χρόνο, εννοούμε ουσιαστικό χρόνο. Παίζουν μαζί τους, διαβάζουν τα μαθήματα του σχολείου, μιλάνε για το πώς πέρασαν τη μέρα τους, επικοινωνούν τα συναισθήματά τους με μεγαλύτερη ευκολία και απαντούν με ειλικρίνεια στις εκθαμβωτικά δύσκολες ερωτήσεις που τα παιδιά με αφέλεια κάνουν σε καθημερινή βάση. Ένα εμπειρικό συμπέρασμα με το οποίο συμφωνεί και η Τένια Μακρή, οικογενειακή σύμβουλος, σύμβουλος σχέσεων και συγγραφέας, «Αναμφισβήτητα ο ρόλος του πατέρα ήταν και είναι σημαντικός. Γιατί εκείνος είναι που βοηθάει το γιο του να αποκτήσει την εικόνα του εαυτού του, αφού ο γιος ταυτίζεται με τον πατέρα. Επίσης, τα παιδιά που έχουν μια σωστή επιρροή από τον πατέρα, αφενός αποκτούν καλύτερες κοινωνικές δεξιότητες και αφετέρου έχουν μεγαλύτερο IQ επιτυχίας. Συγκεκριμένα, για την Ελλάδα έχω διαπιστώσει ότι ο νεαρός Έλληνας πατέρας ασχολείται πολύ περισσότερο με τα παιδιά του. Έχοντας ακριβώς συνειδητοποιήσει την ευθύνη του στην εξέλιξή τους. Κάτι που δεν έχει εξαφανίσει εντελώς, αλλά πάντως έχει μετριάσει και παραμερίσει το παλιότερο φαινόμενο του απόμακρου πατέρα». Ο πατέρας με την καδένα, την ανταγωνιστική διάθεση και το μάτι πεινασμένο για θηλυκή επιβεβαίωση, ευτυχώς δεν είναι πλέον ο μέσος όρος Έλληνα μπαμπά. Οι σύγχρονοι άντρες απορρίπτουν τα γονεϊκά τους πρότυπα κατά το «Δεν είμαι της μητρός μου, δεν είμαι του πατρός μου, είμαι ο εαυτός μου» και προσπαθούν να γίνουν η πιο βελτιωμένη εκδοχή του μπαμπά που είχαν ή που ονειρεύονται να είχαν.
Σχετικά θέματα:
To σύνδρομο της “Μικρής Γοργόνας”
Πόσο λίγο τους ξέρεις
Η μαμά ξαναπαντρεύεται
