«Χροαχίμ»: Η Χρυσάνθη Κουμιανάκη μάς ξεναγεί στο έργο της

Τι συμβαίνει μέσα σε μια παλιά φάμπρικα; Πως συντονίζονται οι αισθήσεις στο σύμπαν των μηχανών; H Χρυσάνθη Κουμιανάκη εισέρχεται στην οικοτεχνία νήματος Μέντη και ένα παιχνίδι ξεκινά. H καλλιτέχνης εισδύει σε ένα βιοτεχνικό μικρόκοσμο πυκνό από ήχους, χρώματα και υφές, παρατηρεί το μηχανικό τοπίο, το κοιτάει, το ακούει, το καταγράφει και βήμα βήμα το επανεγγράφει σε νέους δικούς της κώδικες. Μέσα από την προσωπική της έκθεση «Χροαχίμ» - τίτλος που προκύπτει από μια διαφορετική ορθογραφία της ονομασίας της εταιρείας χρωμάτων και χημικών που προμηθεύει τον Μέντη με υλικά – η Χρυσάνθη Κουμιανάκη δημιουργεί τη δική της παράλληλη ιστορία σε έναν χώρο ιστορικής σημασίας, ξετυλίγοντας το δικό της νήμα. “Με ενδιέφερε να δώσω έμφαση στην παραγωγική διαδικασία, ή σε κάτι ακατανόητο. Κάτι που μοιάζει σαν ήχος” εξηγεί η καλλιτέχνης και ελπίζει οι επισκέπτες να ανακαλύψουν τον χώρο και να μπουν στη διαδικασία του παιχνιδιού.

Η νηματουργία Μέντη ξεκίνησε από το Ναύπλιο για λογαριασμό του Όθωνα και μετακόμισε μαζί του στην Αθήνα, ιδρύοντας παράλληλα σηροτροφείο για την παραγωγή μεταξιού. Ένας οίκος ειδών passementarie (γαλόνια, τρέσες, σιρίτια, φούντες κ.α.) που στόλισε για παραπάνω από ενάμιση αιώνα τις δημιουργίες μεγάλων οίκων μόδας, ελληνικές παραδοσιακές ενδυμασίες, θεατρικά και στρατιωτικά κοστούμια. Ο Μέντης σήμερα συνεχίζει, περικλείοντας σε ένα μικρό κτίριο τη μεγάλη ιστορία του. Η περίπτωση αυτή περικλείει ακόμα την πορεία της ελληνικής βιοτεχνίας - την ένδοξη ανάπτυξη και τη βίαιη ματαίωσή της.

Το νέο έργο «Χροαχίμ» της Χρυσάνθης Κουμιανάκη προέκυψε μετά από πρόσκληση της locus athens. Η καλλιτέχνης επέλεξε την περίπτωση Μέντη και αναπτύσσει ένα ολόκληρο νέο σώμα δουλειάς που προκύπτει σε αποκλειστική σχέση και συνάφεια με τον τόπο αυτό. Τα έργα που παρουσιάζει μέσα σε ένα ζωντανό μουσείο, το οποίο εξακολουθεί να παράγει σε μικροκλίμακα, συνδέονται ως τα σημεία της δικής της νοητικής διαδικασίας μέσα από την οποία προκύπτει μια νέα και πολλές γλώσσες μαζί.

“Η έκθεση στο Μέντη προέκυψε όταν οι locus athens (Μαρία-Θάλεια Καρρά, 'Ολγα Χατζηδάκη) με κάλεσαν να συνεργαστούμε. Ο χαρακτήρας της επιμελητικής τους ομάδας είναι νομαδικός, δεν έχουν συγκεκριμένο χώρο και συνήθως επιλέγουν χώρους απροσδόκητους, μη εκθεσιακούς. Έτσι όταν ξεκινήσαμε να δουλεύουμε μαζί περίπου ένα χρόνο πριν, αρχίσαμε να κοιτάμε μουσεία μικρά στην Αθήνα που δεν έχουν χρησιμοποιηθεί ιδιαίτερα για εκθέσεις. Στην πορεία ανακαλύψαμε το Μέντη, μια μικρή κλωστοϋφαντουργική βιοτεχνία, η οποία σταμάτησε να λειτουργεί ως επιχείρηση και μετατράπηκε σε μουσείο, με σκοπό να διατηρήσει μια παραδοσιακή τεχνική και να ανατρέξει στην ιστορία της οικογενειακής επιχείρησης, η οποία στο παρελθόν έλαμψε και τελικά πήρε μια άλλη φόρμα. Ο χώρος αυτός λοιπόν, είναι μια ζωντανή παραγωγική μονάδα, πράγμα που έχει δυσκολίες μιας και δεν είναι ένας εκθεσιακό χώρος, αλλά ταυτόχρονα έχει πολύ ενδιαφέρον, μιας και μου έδωσε τη δυνατότητα να εντάξω όλα αυτά τα στοιχεία στο ίδιο το έργο. Έτσι τελικά δημιουργώ μια παράλληλη ιστορία στο χώρο”. 

“Στην έκθεση θα δει κάποιος ένα παιχνίδι μεταφράσεων και μετατροπών αντίστοιχο με αυτό που συμβαίνει όταν οι μηχανές λειτουργούν. Ασχολήθηκα κυρίως με την κίνηση των μηχανών και τη σχέση του εργαζόμενου με αυτές. Όταν ξεκίνησα να δουλεύω στο χώρο, πήρα τη θέση ενός παρατηρητή που κοιτάει όλο αυτό το σύστημα. Έτσι ανέπτυξα μια αλυσίδα σχέσεων. Αντίστροφα από τον τρόπο που δημιουργήθηκαν οι πρώτες μηχανές, μελετώντας τις κινήσεις του εργάτη, επέλεξα να καταγράψω την κίνηση μιας μηχανής για να φτιάξω την αφήγησή μου. Έφτιαξα ένα διάγραμμα το οποίο περιγράφει την κίνηση, στη συνέχεια μια μελωδία η οποία ακούγεται επαναληπτικά. Με αυτά τα δεδομένα απευθύνθηκα σε ένα μουσικό-μαέστρο (Αλέξανδρος Δημητρόπουλος), του οποίου ζήτησα να διευθύνει μια δικιά του σύνθεση την οποία θα θα ενορχηστρώσει στη φαντασία του. 'Επειτα συνεργάστηκα με δύο χορεύτριες (Γιώτα Αλεξίου, Παυλίνα Ανδριοπούλου) οι οποίες με τη σειρά τους απέδωσαν η καθεμία διαφορετικά το ίδιο διάγραμμα. Στη συνέχεια σχεδίασα την κίνησή τους. Το τελικό στάδιο της διαδικασίας αυτής συντάσει όλα τα παραπάνω σε μια κατασκευή”. 

Η τέχνη σε ένα βιομηχανικό περιβάλλον

“Η περιοδικότητα των κινήσεων των μηχανικών εξαρτημάτων και των χειριστών, το επαναλαμβανόμενο πρόγραμμα, τα παραδοσιακά μοτίβα, η μοναχική σχέση του εργαζόμενου με τη μηχανή, οι κώδικες και οι κινήσεις του σώματος που αναπτύσσονται πάνω σε αυτή τη σχέση, είναι κεντρικά στοιχεία που με απασχολούν. Αισθάνομαι πως παράγουν μία ακατανόητη οικειότητα την οποία με ενδιαφέρει να την μεταφράσω”. 

“Η δυναμική παρουσία της μονάδας στο χώρο της νηματουργίας τις προηγούμενες δεκαετίες, η θέρμη με την οποία μιλούσαν οι εργαζόμενοι και οι ιδιοκτήτες της επιχείρησης για το μικρό αυτό σύμπαν των μηχανών που βρίσκεται στο χώρο αλλά και η γενικότερη καμπή τα τελευταία πρόσφατα χρόνια που αποτυπώνει και την γενικότερη πορεία του βιοτεχνικού κλάδου στη χώρα μας είναι ορισμένες στιγμές που θα έλεγα ότι με συνεπήραν”.


Info

Χροαχίμ - Χρυσάνθη Κουμιανάκη
Επιμέλεια locus athens

ΜΕΝΤΗΣ 
Κέντρο Διατήρησης Παραδοσιακών
Τεχνικών Κλωστοϋφαντουργίας
Πολυφήμου 6, Πετράλωνα

Διάρκεια έκθεσης: έως 25 Ιουνίου
Ανοιχτά Τρίτη - Σάββατο 10.00 -17.00