Ο Αριστείδης Τζονευράκης θέλει να κάνει μόδα την παράδοση

Από την ιματιοθήκη του Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύματος (Π.Λ.Ι.) και το δικό του εργαστήρι παραδοσιακού ενδύματος στη συνεργασία με τον οίκο Zeus+Dione και τη Γιάννα Αγγελοπούλου, η διαδρομή απαιτεί ταλέντο, δουλειά, πείσμα και τύχη. Για τον Αριστείδη Τζονευράκη, έναν από τους λίγους τεχνίτες που ασχολούνται με το παραδοσιακό ρούχο, η παράδοση δεν είναι κάτι που ανήκει στα μουσεία αλλά έχει θέση σε μια σύγχρονη γκαρνταρόμπα και πάνω της μπορεί να στηριχτεί η ελληνική μόδα για να γίνει παγκόσμια.

Πώς προέκυψε η ενασχόλησή σου με το παραδοσιακό ένδυμα;

Αριστείδης Τζονευράκης: Μάλλον κατά τύχη –αν και η ανάγκη για δημιουργία ήταν κάτι που υπήρχε μέσα από τότε που ήμουν παιδί. Το 2000 δούλευα σε ένα καφέ που βρισκόταν ακριβώς δίπλα στη δανειστική ιματιοθήκη του Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύματος στο Ναύπλιο. Εκεί δούλευε ο Κώστας Γκίκας που μετέπειτα έγινε δάσκαλός μου. Μια μέρα, λοιπόν, παρήγγειλε έναν καφέ, έτυχε να του τον πάω εγώ και είχα την ευκαιρία να δω το χώρο όπου δούλευε. Είδα τις μηχανές, τα σχέδια, τα ρούχα και μου κίνησαν την περιέργεια. Η συνεργασία μας όμως ξεκίνησε μετά από ένα χρόνο όταν, αφού τελείωσα το στρατιωτικό μου, τον συνάντησα ξανά τυχαία και μου είπε ότι έψαχνε για βοηθό. Αν και είχα σκοπό να επιστρέψω στην Αμερική –όπου είχα πάει όταν αποφάσισα ότι δεν με ενδιέφερε να τελειώσω το ΤΕΙ Μηχανολογίας στο οποίο είχα περάσει- μου άρεσε η ιδέα και δεν έχασα την ευκαιρία να το δοκιμάσω.

Δουλεύοντας στο Π.Λ.Ι. διαπίστωσα ότι υπήρχαν πολλά περιθώρια βελτίωσης της δουλειάς που γινόταν τότε και ότι ο ανταγωνισμός ήταν τέτοιος που με απογοήτευε και με ενθάρρυνε ταυτόχρονα. Από τη μία απογοητεύτηκα γιατί είδα ότι όσοι έκαναν παραδοσιακό ένδυμα πήγαιναν από το κακό στο χειρότερο και από την άλλη με ενθάρρυνε το γεγονός ότι υπήρχαν περιθώρια να κάνω πιο ωραία πράγματα. Εκεί γνώρισα και την κυρία Ιωάννα Παπαντωνίου (σ.σ πρόεδρο του Π.Λ.Ι.) και με την καθοδήγησή της αλλά και τις συμβουλές του δασκάλου μου αρχίσαμε να εξελίσσουμε το αντικείμενο. Στόχος μας από την πρώτη στιγμή ήταν να φέρουμε αυτές τις δημιουργίες στη σύγχρονη εποχή.

Ποιο ήταν το αντικείμενο της εργασίας σου εκεί;

Το πρώτο πράγμα που κάναμε ήταν να οργανώσουμε και να εμπλουτίσουμε τη δανειστική ιματιοθήκη. Μέχρι τότε δανείζαμε ρούχα αυθεντικά, από την προσωπική συλλογή της κυρίας Παπαντωνίου που είχε παραχωρηθεί στη χορευτική ομάδα του Λαογραφικού. Αυτά ήταν ήδη παλιά και κινδύνευαν να καταστραφούν εάν συνεχίζονταν να χρησιμοποιούνται με αυτόν τον τρόπο. Έτσι, ξεκινήσαμε να φτιάχνουμε καινούρια.

Τι ήταν πιο δύσκολο, να μάθεις την τεχνική για να φτιάξεις κάθε ρούχο ή να μάθεις την ιστορία του ώστε να μπορείς να το κατανοήσεις;

Η αλήθεια είναι ότι επειδή είμαι πρακτικός άνθρωπος, ήταν μια πρόκληση για μένα ότι έπρεπε να ρουφήξω ολόκληρες βιβλιογραφίες. Ήταν όμως κάτι που έπρεπε να γίνει αν ήθελα να φτάσω σε κάποιο επίπεδο. Όχι όμως ότι δεν υπήρχαν και πρακτικές δυσκολίες, από την χρηματοδότηση του όλου εγχειρήματος μέχρι το να κατακτηθεί η τεχνική. Ένα άλλο πρόβλημα ήταν ότι δεν ήταν εύκολο να βρούμε πρώτες ύλες. Χρειάστηκε να εκπαιδεύσουμε τους προμηθευτές στο να κατασκευάζουν κορδόνια, γαϊτάνια και ό,τι άλλο χρειαζόμασταν –κάτι στο οποίο μας βοήθησε κατά κάποιο τρόπο η οικονομική κρίση γιατί μέχρι τότε οι περισσότεροι είχαν ήδη πολλή δουλειά και δεν μπορούσαν να διαθέσουν το χρόνο να ασχοληθούν με εμάς.

Οι τεχνικές που εφαρμόζεις είναι αυτούσιες οι παραδοσιακές ή σύγχρονες που όμως δίνουν το ίδιο αποτέλεσμα;

Ξεκίνησα με τις παραδοσιακές τεχνικές, όμως απογοητεύτηκα όταν διαπίστωσα ότι για να κεντήσω ένα μικρό μοτίφ, της τάξης των 5 εκατοστών χρειαζόμουν μια ολόκληρη μέρα. Με αυτόν τον τρόπο η δουλειά θα ήταν απίστευτα χρονοβόρα και το αποτέλεσμα απλησίαστο σε κόστος. Έτσι πειραματίστηκα με μια ποδοκίνητη μηχανή αρχικά, στην οποία πρόσθεσα ένα μοτέρ, στη συνέχεια έβαλα ένα καλύτερο πεντάλ, αργότερα ανακάλυψα τις επαγγελματικές μηχανές, το καρβουνικό μοτέρ, το βηματικό κ.λπ. Επίσης, σκέφτηκα ότι για να γίνει η δουλειά πιο σωστά έπρεπε να έχω απόλυτο έλεγχο στα δάχτυλά μου και γι’ αυτό ξεκίνησα μαθήματα κλασικής κιθάρας που εκπαιδεύει τα δάχτυλα να κινούνται ανεξάρτητα. Μπορεί να μην έμαθα τελικά ποτέ να παίζω κιθάρα, παρά μόνο να ανεβοκατεβάζω με άνεση τις κλίμακες, όμως με βοήθησε πολύ στη δουλειά μου.

Πόσοι κάνουν αυτή τη δουλειά στην Ελλάδα;

Όταν ξεκίνησα ήμασταν λίγοι, σήμερα είναι περισσότεροι, όμως θεωρώ ότι με τον τρόπο που το κάνω εγώ δεν πρέπει να υπάρχει άλλος. Η δική μου ιδιαιτερότητα είναι ότι θέλω να κατασκευάζω κάθε φορά ένα αληθινό ρούχο κι όχι κάτι που μοιάζει με παραδοσιακό. Υπάρχουν πολλοί τεχνίτες που κάνουν χαμηλής ποιότητας ρούχα για να καλύψουν τις ανάγκες χορευτικών συλλόγων και σχολών παραδοσιακών χορών. Εμένα δεν με ενδιαφέρει αυτό γι’ αυτό και αναγκαστικά δεν διαθέτω μεγάλο βεστιάριο. Για παράδειγμα, δεν βάζω φερμουάρ στα ρούχα μου και όλα τα κεντήματα γίνονται με κορδόνια, όχι με τρέσες.

Εκτός από μουσεία ή συλλόγους, μπορεί να έρθει στο εργαστήριό σου ένας ιδιώτης και να σου ζητήσει να φτιάξεις κάτι;

Βεβαίως. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που είχαν μια παραδοσιακή φορεσιά από τους προγόνους τους και ήθελαν να τη συμπληρώσουν ή είχαν σε φωτογραφία ένα ρούχο που φορούσε ο παππούς τους και ήθελαν να φτιάξουν ένα ίδιο. Είχα έναν πελάτη που ήταν απόγονος του Κολοκοτρώνη και είχε ένα απίστευτο αυθεντικό γιλέκο από φορεσιά της Αρκαδίας. Χρειάστηκα 4 χρόνια να το τελειώσω, κυρίως επειδή έπρεπε να μελετήσω πάρα πολύ για να το φτιάξω. Αυτό το γιλέκο ήταν που με καθιέρωσε στο χώρο.

Μπορεί κάποιος να ζητήσει να του φτιάξεις και ένα κομμάτι σύγχρονο για να το φορέσει δηλαδή τώρα αλλά που έχει μοτίβα ή τεχνικές παραδοσιακές;

Φυσικά, αλλά το πρόβλημα σ’ αυτή την περίπτωση είναι ότι το κόστος είναι μεγαλύτερο από ό,τι έχει συνήθως σκοπό να διαθέσει κανείς.

Ο ντουλαμάς που φόρεσε η πρόεδρος της επιτροπής "Ελλάδα 2021" Γιάννα Αγγελοπούλου στην παρέλαση της 25ης Μαρτίου, πώς προέκυψε;

Ο συγκεκριμένος ντουλαμάς βασίστηκε σε ένα κομμάτι που δούλευα ήδη εκείνη την περίοδο στο εργαστήριο, για έναν πελάτη μου συλλέκτη που ήθελε έναν ντουλαμά οθωνικής περιόδου. Όταν επικοινώνησε μαζί μου η γραμματέας της για να ζητήσει κάτι τέτοιο και μου είπε πώς είχε σκοπό να το χρησιμοποιήσει η κυρία Αγγελοπούλου, σκέφτηκα ότι αυτή είναι η δουλειά που θέλω να κάνω στη ζωή μου.

Ποια ήταν η ανταπόκριση του κόσμου μετά από αυτή την εμφάνιση της Γιάννας Αγγελοπούλου;

Η ανταπόκριση ήταν τεράστια και το τηλέφωνο δεν σταμάτησε να χτυπάει αμέσως μετά την παρέλαση. Βρέθηκαν πολλοί που μου είπαν ότι ήθελαν ένα τέτοιο ρούχο και ρωτούσαν πώς μπορούσαν να το αποκτήσουν. Στην πλειοψηφία τους μάλιστα ήταν άνθρωποι που κατανοούσαν ακριβώς τι είναι αυτό και το ήθελαν πραγματικά. Βέβαια πολλοί είχαν ένα θέμα με το κόστος, μιας και ένα τέτοιο ρούχο μπορεί να κοστίσει αρκετά χρήμστα. Για μένα δεν ήταν η πρώτη φορά που συμμετείχα στη δημιουργία ενός σύγχρονου look με παραδοσιακά στοιχεία. Από το 2013 συνεργάζομαι με τον οίκο Zeus + Dione στις δημιουργίες του.

Πώς προέκυψε η συνεργασία σας;

Με προσέγγισε η κυρία Μαρέβα Γκραμπόφσκι και μου μίλησε για τη Zeus + Dione που είχε ξεκινήσει πριν από δύο-τρία χρόνια και για το πώς στόχος του οίκου ήταν να κάνει σύγχρονο ρούχο που να έχει ως βάση την παράδοση. Είχε πάει στο Π.Λ.Ι. και ρώτησε εκεί εάν υπάρχει κάποιος που ράβει τέτοια ρούχα, οπότε την παρέπεμψαν σε μένα. Έτσι, ήρθε στο εργαστήριό μου όπου της εξήγησα ότι και ο δικός μου διακαής πόθος είναι τα παραδοσιακά ρούχα να βρουν τη θέση τους στη σύγχρονη γκαρνταρόμπα. Μου φαινόταν κρίμα τόσο όμορφα ρούχα να εξυπηρετούν απλώς τις ανάγκες μιας παρέλασης ή μιας θεατρικής παράστασης. Έκτοτε ξεκίνησε η συνεργασία μας που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Τα πρώτα κομμάτια που βγάλαμε ήταν ένα τζάκετ βασισμένο στην παραδοσιακή φορεσιά της Αστυπάλαιας και μια ζώνη με τερζίδικες τεχνικές την οποία ονόμασαν "Άργος".

Πώς σου φάνηκε η ιδέα της κυρίας Αγγελοπούλου να συνδυάσει τον ντουλαμά με σύγχρονα κομμάτια;

Μια από τις κυρίες που μου τηλεφώνησαν μετά την παρέλαση μου είπε ότι ήθελε πάντα να φορέσει ένα τέτοιο κομμάτι μαζί με μοντέρνα ρούχα αλλά φοβόταν τι θα πουν οι άλλοι και πως τώρα που το έκανε η κυρία Αγγελοπούλου θα το τολμήσει κι εκείνη. Πέρα από το αισθητικό αποτέλεσμα για το οποίο ο καθένας μπορεί να έχει την άποψή του υπάρχει και μια συμβολική αξία αυτών των εμφανίσεων που είναι η ανάδειξη της ικανότητας για δημιουργία στην Ελλάδα. Για παράδειγμα, στην πρώτη τέτοια εμφάνιση που έκανε στη Μάνη, η κυρία Αγγελοπούλου φορούσε στη μέση μια μπόλια (σ.σ. μαντίλι για το κεφάλι) Κορινθιακή και ένα πουκάμισο που είχε φτιάξει μια υφάντρα από τον Πύργο. Έτσι έμαθαν όλοι ότι υπάρχουν υφάντρες που κάνουν τέτοια αριστουργήματα τα οποία μπορούν να φορεθούν με σύγχρονο τρόπο.

Αντίστοιχα υπάρχουν άνθρωποι που ασχολούνται με το κέντημα και μπορούν επάξια να σταθούν σε έναν μεγάλο οίκο μόδας του εξωτερικού. Εάν αυτό εξελιχθεί μπορούμε να παράγουμε και να εξάγουμε μόδα. Θεωρώ ότι αυτό ήταν το κίνητρό της, να αναδείξει το παραδοσιακό ρούχο ως σύγχρονο κομμάτι και τη δυνατότητα της δημιουργίας στην Ελλάδα.

Πόσο εύκολο πιστεύεις ότι είναι να υλοποιηθεί αυτό, να κάνουμε δηλαδή την παράδοσή μας μόδα;

Το ότι υπάρχουν άνθρωποι που έχουν την τεχνική αρτιότητα να παράξουν τέτοια ρούχα δεν αρκεί. Θα πρέπει να υπάρχει κι ένα στρατηγικό και στοχευμένο πλαίσιο από την πολιτεία ώστε να αναπτυχθεί η εκπαίδευση στον τομέα αυτό, να στηριχτούν όσοι παράγουν τις πρώτες ύλες, όπως οι υφαντουργοί και να δοθούν κίνητρα για να αναπτυχθεί ολόκληρη η αλυσίδα. Είμαι όμως αισιόδοξος ότι αυτή η αγορά θα ανοίξει στο άμεσο μέλλον.

Τι θέλεις να πετύχεις εσύ σ’ αυτό το μέλλον;

Κάποτε η κυρία Ιωάννα Παπαντωνίου σε μια συνέντευξή της είχε πει ότι οι σχεδιαστές πρέπει να πάψουν να σκέφτονται πώς θα κάνουν κάτι ευφάνταστο και περίπλοκο και να στραφούν στα αχνάρια των παραδοσιακών φορεσιών που είναι πολύ απλά. Δικός μου διακαής πόθος είναι να βγάλω το "G-shirt" όπως το έχω ονομάσει, δηλαδή το ελληνικό T-shirt. Ένα λιτό ρούχο, σε γραμμή Τ, εμπνευσμένο από το Σκυριανό πουκάμισο, πολύ απλό και ταυτόχρονα εξαιρετικά ευέλικτο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί με πολλούς τρόπους. Ελπίζω κάποια στιγμή να έχω το χρόνο και τους πόρους για να το υλοποιήσω. Ένα άλλο όνειρό μου είναι να εκπαιδεύσω νέους ανθρώπους στις παραδοσιακές τεχνικές.

Ο Αριστείδης Τζονευράκης διατηρεί το εργαστήριο παραδοσιακού ενδύματος Αριστοτέχνημα, στο Άργος (οδός Περούκα και Ζαΐμη, τηλ. 2751061636, Facebook: Aristotehnima)

κεντρική φωτο: Σαράντος Καχριμάνης

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για Mόδα, Ομορφιά, Συγχρονη Ζωή, Πολιτισμό, Design και Γαστρονομία στο madamefigaro.gr