Το μέλλον της μόδας είναι τώρα | Η τεχνολογία αλλάζει το πώς δημιουργούνται τα trends

Δε θυμάμαι πολλά πράγματα από τον Εραστή του ηφαιστείου της Susan Sontag, που είχα διαβάσει όταν ήμουν φοιτητής, αλλά εκείνο που με έχει σημαδέψει είναι οι σκέψεις μιας ηρωίδας του βιβλίου, ίσως της Μαρίας Αντουανέτας, της τελευταίας βασίλισσας των Γάλλων, σχετικά με το τι θα φορούσε την ημέρα που θα οδηγούνταν στην γκιλοτίνα. Είχε καταλήξει σε ένα σκούρο φόρεμα, ώστε να μη φανεί ο λεκές από το αίμα την ώρα που το κεφάλι της θα αποχωριζόταν το σώμα για να πέσει σε ένα καλάθι τοποθετημένο μπροστά από τη σκαλωσιά! Με είχε σοκάρει το ότι την απασχολούσε το πώς θα διατηρούσε την ενδυματολογική της αξιοπρέπεια την ημέρα του βίαιου θανάτου της. Και με είχε κάνει να συνειδητοποιήσω την τεράστια σημασία που έχει το τι φοράμε κάθε μέρα αλλά και σε κάθε ειδική στιγμή της ζωής μας. Έκτοτε, σε κάθε περίσταση που απαιτεί να ντυθώ "κάπως", π.χ. ένα σημαντικό ραντεβού ή κάποιο event, την ώρα που ξαπλώνω τις κρεμάστρες με τα ρούχα πάνω στο κρεβάτι μου για να τα σετάρω μεταξύ τους μονολογώ πάντα: "Τι να φορέσει κανείς όταν πάει για κρέμασμα;".

Αν το σκεφτείς, το ντύσιμό μας έχει τη σημασία του, μιας και τα ρούχα που επιλέγουμε μας επιτρέπουν να προβάλλουμε πρώτα στον εαυτό μας και μετά στους άλλους την επιθυμητή εικόνα για το ποιοι είμαστε. Περισσότερο μας "επικοινωνούν" παρά μας εκφράζουν. Μαρτυρούν την κοινωνική μας τάξη, τις πολιτικές μας πεποιθήσεις, τις οικονομικές μας δυνατότητες. Είναι πολύ περισσότερα από απλές αισθητικές επιλογές, χωρίς να είναι τα πάντα. Για τους fashion forecasters βέβαια, που δουλειά τους είναι να προβλέπουν τις τάσεις των επόμενων σεζόν, οι ενδυματολογικές μας επιλογές είναι προβλέψιμες. Γνωρίζουν πριν από εμάς για εμάς αυτό που πιστεύουμε ότι αντικατοπτρίζει την "προσωπική μας αισθητική", εκείνο που θεωρούμε πρέπον να φορέσουμε, αυτό που θα πετάξουμε στα σκουπίδια ή, στην καλύτερη, θα δώσουμε για ανακύκλωση, ακόμα και εκείνο –ας το παραδεχτούμε, όλες και όλοι το έχουμε κάνει– που θα αγοράσουμε με πόνο τσέπης για να μπούμε στο μάτι ενός συναδέλφου που μας κάθεται στον λαιμό. Ή τουλάχιστον, έτσι ήταν τα πράγματα μέχρι πρόσφατα. Γιατί ο κορονοϊός επέφερε αλλαγές (και) στον τρόπο που σχετιζόμαστε με τη μόδα. Κι αυτό είναι κάτι καλό, πολύ καλό.

Προβλέποντας τις επόμενες τάσεις

Πρόσφατα δημοσιεύτηκε στους New York Times ένα άρθρο της δημοσιογράφου Sapna Maheshwari, με τίτλο What Are We Going to Wear? Εκεί χαρτογραφήθηκε για πρώτη φορά τόσο ξεκάθαρα η διαρκώς αυξανόμενη επιρροή των τεχνοκρατών στο τι ρούχα θα παραχθούν, πάντα με γνώμονα τους νέους τρόπους με τους οποίους εμείς οι καταναλωτές αποφασίζουμε τι θα φορέσουμε. Κι αυτό γιατί η βιομηχανία της μόδας έπρεπε να επιζήσει από ένα φιάσκο: Τα ρούχα που είχαν σχεδιαστεί πριν από την πανδημία και ήταν διαθέσιμα προς πώληση δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν στις νέες ανάγκες μας. Οι ενδυματολογικοί "θησαυροί" ξεπουλήθηκαν στις εκπτώσεις, ενώ πολλά από τα πολύ ακριβά "επίσημα" ρούχα και τα νυφικά έμειναν απούλητα.

Όπως αναφέρεται στο άρθρο, "οι ιθύνοντες του e-shop των αμερικανικών πολυκαταστημάτων Nordstrom, που ειδικεύονται στην επώνυμη και σινιέ ένδυση, άρχισαν να λαμβάνουν υπόψη τους ότι οι επισκέπτες του πληκτρολογούσαν πλέον στο πεδίο Search τις λέξεις "άνετα" και "παντόφλες". Οι ίδιες αναζητήσεις κυριάρχησαν γενικότερα, κάτι που φάνηκε από τα αποτελέσματα των searches στο Google, που έγιναν απαραίτητο εργαλείο στα χέρια των fashion forecasters και των buyers, οι οποίοι παραγγέλνουν τα ρούχα και τα αξεσουάρ για λογαριασμό των μεγάλων καταστημάτων. Έτσι, ανατέθηκε σε τεχνοκράτες να προβλέψουν τις ανάγκες μας μετρώντας όλο και περισσότερο τις καρδούλες που αφήνουμε στο Instagram (π.χ. πόσες συγκεντρώνει ένα μοντέλο που φοράει φόρμες και πόσες ένα άλλο με βραδινό φόρεμα), τις κρατήσεις που κάνουμε στα ξενοδοχεία και μπορούν να αποτελέσουν δείκτη για τη ζήτηση σε resort wear, τις αγγελίες γάμου που δείχνουν τις ανάγκες σε νυφικά και κοστούμια, αλλά και σε ρούχα που θα χρειαστεί να φορέσουν οι καλεσμένοι.

Ο ρόλος των τεχνοκρατών της μόδας όμως δεν είναι καινούριο concept. Απλώς εντατικοποιήθηκε. Ο Roland Barthes ήδη το 1966 στο κείμενό του La Mode et les Sciences Humaines (Œuvres complètes, Τόμος ΙΙ, εκδ. Seuil) χαρακτήριζε την "ελεύθερη" έκφραση των σχεδιαστών μόδας έναν "αρκετά ρομαντικό μύθο". Στην πραγματικότητα, παλιότερα, όταν όλα λειτουργούσαν "πιο απλά", οι προβλέψεις γίνονταν από τους πωλητές και τους υπεύθυνους στα καταστήματα ή στους οίκους μόδας. Οι επιθυμίες των πελατών καταγράφονταν και γνωστοποιούνταν στον σχεδιαστή (τη σχεδιάστρια ή τη σχεδιαστική ομάδα) για να ληφθούν υπόψη –σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες που μπορεί να ήταν ανελαστικοί, όπως π.χ. τα υφάσματα που υπήρχαν διαθέσιμα– για την προετοιμασία της επόμενης κολεξιόν. Φυσικά, πολλοί σχεδιαστές σέβονταν τη δημιουργικότητά τους και δε λειτουργούσαν πειθήνια ως προς τις επιταγές του "ταμείου". Κατά κανόνα, όμως, αν ήθελαν να επιβιώσουν, θα έπρεπε να είναι "αναστοχαστικά ελεύθεροι" ως προς την έμπνευσή τους. Στη συνέχεια, εμείς που είχαμε ακούσια δώσει τις "κατευθυντήριες γραμμές" για το τι ρούχα επιθυμούσαμε διαβάζαμε περιοδικά μόδας, χαζεύαμε τις βιτρίνες, πηγαίναμε στα μαγαζιά, δοκιμάζαμε ρούχα και ό,τι μας ταίριαζε το αγοράζαμε.

Από φέτος, που έχουμε μάθει να ζούμε με τον κορονοϊό, οι διαθέσιμες επιλογές που έχουμε για το "τι να φορέσουμε σήμερα ή στον γάμο της καλύτερής μας φίλης" έχουν βασιστεί όσο ποτέ άλλοτε στην online παρουσία μας. Τα ρούχα που βγήκαν στην παραγωγή καθορίστηκαν σε σημαντικό βαθμό από τις πληροφορίες που έδωσε το "ηλεκτρονικό μας αποτύπωμα" στις εταιρείες. Κι εδώ ίσως έχει ενδιαφέρον να δούμε ποιο υπήρξε το μεγαλύτερο trend του 2020, της πιο κρίσιμης χρονιάς σε αυτή την αλλαγή παραδείγματος. Δεν ήταν ούτε τα κολάν ούτε τα χαχόλικα πλεκτά ούτε οι φόρμες, που στην αρχή της πανδημίας είχε σπεύσει να προμοτάρει με ένα post της στο Instagram η ατρόμητη Anna Wintour. Τουναντίον, την πρώτη θέση κατέλαβαν τα υπερμεγέθη φουσκωτά μανίκια, που μετά την –απρόβλεπτη– επιτυχία τους ενσωματώθηκαν όπως όπως σε μπλούζες, πουλόβερ και φορέματα, για να προσφέρουν στις γυναίκες που τα φόρεσαν στα Zoom meetings όσο "έμειναν σπίτι", στις βόλτες τους στην εξοχή ή στο γραφείο μετά το τέλος της τηλεργασίας την ευκαιρία να ξεφύγουν από τη δυστοπία, να μεταφερθούν σε έναν κόσμο πιο ρομαντικό και την ίδια στιγμή να νιώσουν ισχυρές χωρίς να θυσιάσουν την άνεσή τους. Κι αυτό γιατί βρίσκονταν στο σημείο συνάντησης των κοστουμιών εποχής, του power dressing και της πρακτικότητας.

Διάβασε κι εδώ: πώς άλλαξε η πανδημία τις σχέσεις μας

Ζήτω η "ανυπότακτη" μόδα!

Το μέλλον της μόδας, λοιπόν, είναι εντέλει απρόβλεπτο από τον αλγόριθμο, όπως και η εξέλιξη της πανδημίας από τις προβλέψεις της ιατρικής κοινότητας; Οι τεχνοκράτες της μόδας, στην προσπάθεια να κατανοήσουν πώς θα ντυνόμαστε στο μέλλον για να πάμε στο γραφείο ή σε ένα event (ευελπιστούμε όχι στη λαιμητόμο σαν άλλες Μαρίες Αντουανέτες), λαμβάνουν υπόψη τους μεταβλητές που ενάμιση χρόνο πριν ήταν "too much information": τα επίπεδα ανεργίας, τους δείκτες ανάκαμψης της οικονομίας, τις προκρατήσεις στα κτήματα όπου τελούνται γάμοι, τα προϊόντα που προσθέτουμε στις wish lists μας όταν κάνουμε τις αγορές μας μέσω των e-shops... Προς το παρόν, για τη σεζόν Φ/Χ 2021-22 οι τάσεις που επιμένουν είναι αυτές της άνεσης και της πολυλειτουργικότητας, των "υβριδικών" στυλιστικά ρούχων που μπορούν να φορεθούν τόσο στο σπίτι όσο και στο γραφείο ή για ένα ποτό μετά τη δουλειά. Η εξήγηση που δίνουν είναι ότι η ζωή μας έχει πλέον μπει σε νέα ροή, με κορυφαία αξία την προσαρμοστικότητα. Άλλωστε, σύμφωνα με τη θεωρία της εξέλιξης, το είδος που επιβιώνει δεν είναι ούτε το πιο δυνατό ούτε το πιο έξυπνο, αλλά εκείνο που έχει την ικανότητα να προσαρμόζεται καλύτερα στις αλλαγές.

Τι θα γίνει όμως με τη σαγήνη που συνεχίζει να μας ασκεί το μοντέλο της υψηλής ραπτικής και του οραματιστή σχεδιαστή; Αν όλα τα ρούχα, τα αξεσουάρ και τα παπούτσια κόβονται και ράβονται σύμφωνα με τις δικές μας επιθυμίες όπως τις εκφράζουμε μέσα από την online ζωή μας, ποιος ο ρόλος σχεδιαστών που με το ταλέντο τους επιβάλλουν μόδες, όπως, π.χ., είχε κάνει στα early ’90s ο Marc Jacobs με το grunge; Είναι τελικά η post-Covid μόδα πιο δημοκρατική ή καταπνίγει την καλλιτεχνική ελευθερία των δημιουργών; Πέρυσι, ακόμα κι αν τόνοι ρούχα έμειναν απούλητοι, τα oversized billowy μανίκια από τύχη σήμαναν μια κάποια νίκη της "τρελής", "ανυπότακτης" μόδας. Κοινώς, ο αλγόριθμος των τεχνοκρατών αποδείχτηκε σπασμένος. Γιατί τελικά από τη μόδα δεν περιμένουμε –μόνο– αυτό που αναζητoύμε στα searches, αλλά και εκείνο που θα μας ενθουσιάσει επειδή δεν το αναμέναμε. Η μόδα εξελίσσεται μέσα από μια άβυσσο αδύνατον-να-καταγραφούν, ανομολόγητων φαντασιώσεων. Το τι θα θελήσουμε να χρησιμοποιήσουμε ως "σωματικό κάλυμμα" μπορεί να το διαισθανθεί μόνο η δημιουργική διάνοια ενός φωτεινού μυαλού.

Διάβασε κι εδώ: Pre-loved fashion | H μεγάλη τάση του vintage shopping

Φωτο: Balenciaga Fall 2021

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για Mόδα, Ομορφιά, Συγχρονη Ζωή, Πολιτισμό, Design και Γαστρονομία στο madamefigaro.gr