Αγαπά τις προκλήσεις και τους δύσκολους ρόλους. Αυτό που όμως αφορά πρωτίστως την ταλαντούχα ηθοποιό είναι να υπηρετεί μια τέχνη που έχει τη δύναμη να μετακινεί την κοινωνία αλλά και να της υπενθυμίζει ότι, όπως λέει η επόμενη ηρωίδα που πρόκειται να υποδυθεί, "αύριο είναι μια άλλη μέρα".
Η Λένα Παπαληγούρα είναι μία από τις πιο χαρισματικές και σημαντικές παρουσίες στη θεατρική σκηνή. Μεγαλωμένη σε πολιτική οικογένεια, είχε αποφασίσει, από νήπιο ακόμα, ότι το μόνο που ήθελε ήταν να γίνει ηθοποιός. Με αφοσίωση, επιμονή, σκληρή δουλειά και αρκετή τόλμη κατάφερε να χαράξει μια σπουδαία πορεία δίνοντας φωνή και υπόσταση στις ηρωίδες που τόσο αγαπά.
Φέτος η Λένα Παπαληγούρα πρωταγωνιστεί (και καθηλώνει) στην παράσταση Prima Facie σε σκηνοθεσία Γιώργου Οικονόμου, ενώ από τις 25 Απριλίου θα τη δούμε στην πολυαναμενόμενη παραγωγή του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά Όσα παίρνει ο άνεμος σε σκηνοθεσία της Ιόλης Ανδρεάδη.
Τι είναι αυτό που σε γοήτευσε περισσότερο στον εμβληματικό ρόλο της Σκάρλετ Ο’Χάρα;
Η Σκάρλετ είναι ένα μυθιστορηματικό πρόσωπο και ένας φοβερά πολύπλοκος χαρακτήρας. Είναι ατίθαση, χειραφετημένη και ξέρει να επιβιώνει. Βλέπω σε αυτή την ηρωίδα την ανάγκη του ανθρώπου να υπάρχει, να ερωτευτεί, να ζήσει και όλα αυτά μέσα σε έναν πόλεμο και την αδιανόητη βία που τον συνοδεύει. Όταν διάβασα το μυθιστόρημα της Margaret Mitchell Όσα παίρνει ο άνεμος, μου θύμισε κάτι ηρωίδες του Fassbinder και το πώς οι συνθήκες ζωής μπορούν να μεταλλάσσουν τους ανθρώπους. Η Σκάρλετ είναι ένα σύμβολο, ένα μοιραίο πρόσωπο που με απαράμιλλη δύναμη και γενναιότητα περνάει από την ευμάρεια στην επιβίωση, πάντα με την πίστη ότι "αύριο είναι μια άλλη μέρα".
Πόσο επίκαιρο πιστεύεις ότι είναι ένα έργο που διαδραματίζεται κατά την περίοδο του Αμερικανικού Εμφυλίου Πολέμου;
Η ανάγνωση έχει προεκτάσεις που επιτρέπουν σε κάποιον να κάνει τις αναγωγές με το σήμερα. Από την άλλη, είναι κρίμα να του στερήσεις την εποχή του και για μένα αυτό είναι το στοίχημα: το πώς θα επιτρέψουμε στον θεατή να του συμβεί αυτό που συνέβη σ’ εμάς όταν διαβάσαμε το βιβλίο.
Πρωταγωνιστείς στην παράσταση Prima Facie, που αφορά τη σεξουαλική κακοποίηση. Πρόκειται για μια αληθινή ιστορία που εκθέτει ξεκάθαρα το κατεστραμμένο σύστημα δικαιοσύνης.
Πέρσι τέτοια εποχή αναρωτιόμουν σοβαρά για το πώς ακριβώς στέκομαι σε αυτό που παρατηρώ να συμβαίνει γύρω μου και τι ακριβώς κάνω εγώ γι’ αυτό μέσα από τη δουλειά μου. Τελικά, μένει κάτι στον κόσμο, έστω το ελάχιστο, ή όλα είναι μόνο ένα στόρι στο Instagram; Και τότε ήρθε στα χέρια μου το Prima Facie. Στην αρχή δεν ήθελα να εμπλακώ γιατί ήταν μονόλογος και μετά την παράσταση Κατερίνα, που για μένα ήταν μια συγκλονιστική εμπειρία, δεν ήθελα να κάνω κάτι που θα συγκριθεί με αυτήν. Όμως, όταν διάβασα αυτό το έργο, αισθάνθηκα ότι είναι κάτι σαν χρέος μου να το κάνω. Ήταν σαν να ήρθε για να απαντήσει στα ερωτήματα που είχα σχετικά με το επάγγελμά μου.
Όταν το έργο αυτό παιζόταν στην Αγγλία, το είδαν κάποιοι δικαστές και εξαιτίας του άλλαξε ο τρόπος με τον οποίο το σύστημα ποινικής δικαιοσύνης αντιμετωπίζει τη σεξουαλική κακοποίηση. Αυτό για μένα ήταν μια ακόμη απόδειξη ότι το θέατρο έχει έμπρακτα τη δύναμη να μετακινεί πράγματα στην κοινωνία. Είχα μεγάλη ανάγκη να το δω να συμβαίνει – και σε αυτή την παράσταση το βλέπω. Μπορεί να απέχουμε ακόμη πολύ από το να αλλάξει κάτι στην κοινωνία μας εξαιτίας μιας παράστασης, αλλά εδώ νιώθω ότι κάτι γίνεται. Το βλέπω στους θεατές. Και έναν μόνο θεατή να αγγίξει εμένα μου αρκεί.
Η παράσταση κάνει συνεχόμενα sold out, έχει αγγίξει το κοινό και ιδιαίτερα τις γυναίκες, που ακόμη ψάχνουμε να βρούμε τη φωνή και το δίκιο μας.
Η θέση της γυναίκας στην κοινωνία παραμένει ένα τεράστιο θέμα και, δυστυχώς, απέχουμε πάρα πολύ από το να μιλάμε για ισότητα. Ως κοινωνία είμαστε τόσο ποτισμένη από την πατριαρχία, που θέλει πολύ αγώνα ακόμα ώστε να μιλάμε για ισότητα και ίσες ευκαιρίες. Από τη μία, είναι η θέση της γυναίκας και πώς αντιμετωπίζεται εν έτει 2025 και, από την άλλη, είναι το πόσο εμπιστευόμαστε τους θεσμούς αυτής της χώρας – και αυτό δεν έχει να κάνει με το φύλο. Νιώθω ότι ως κοινωνία έχουμε χάσει την πίστη μας στο σύστημα δικαιοσύνης και αυτό είναι πολύ θλιβερό και επικίνδυνο.
Την έκρηξη των περιστατικών έμφυλης βίας πώς την εξηγείς;
Νομίζω πως το φαινόμενο της έμφυλης βίας είναι αρκετά πολύπλοκο και ανατροφοδοτείται και από εμάς τις γυναίκες, που έχουμε ανατραφεί μέσα στα στερεότυπα της πατριαρχίας. Προσωπικά, έχω πει στον γιο μου "Μην κλαις, τα αγόρια δεν κλαίνε" και θεωρώ πως είμαι ένας προοδευτικός άνθρωπος. Μπορεί την ώρα που μου ξέφυγε να δαγκώθηκα, αλλά το είπα. Για αιώνες τα αγόρια μεγάλωναν διαφορετικά από τα κορίτσια και όλο αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με το τι λέμε στα παιδιά μας, αλλά και με το τι βλέπουν και βιώνουν μέσα στην οικογένειά τους. Τι πρότυπο και παράδειγμα αποτελούμε εμείς, πώς βλέπει ένα παιδί τον πατέρα του να συμπεριφέρεται στη μάνα του; Νιώθω πολύ τυχερή γιατί έχω έναν εξαιρετικό σύντροφο, αλλά αυτό δε συμβαίνει σε πολλές οικογένειες.
Η βία που εκφράζεται από ανηλίκους σε ανησυχεί;
Στην κοινωνία υπάρχει μια περιρρέουσα βία, πάρα πολύ έντονη, είναι σαν να βομβαρδιζόμαστε συνεχώς από αρνητικά και άσχημα παραδείγματα. Κάποιες φορές πραγματικά ανησυχώ, γιατί σκέφτομαι πως εγώ προσπαθώ να μεγαλώσω το παιδί μου με κάποιες αρχές και θέλω να είναι ένας ευαίσθητος άνθρωπος. Πώς θα επιβιώσει όμως αυτό το παιδί σε σχέση με τους συνομηλίκους του; Κάποιες φορές αισθάνομαι λες και είμαστε στη ζούγκλα και δε χωράει η ευαισθησία εκεί έξω. Και ειλικρινά αναρωτιέμαι τι πρέπει να κάνω: να μεγαλώσω κάποιον για να επιβιώσει ή για να είναι καλός και χρήσιμος στην κοινωνία;
Λες πάντα αυτό που πιστεύεις;
Νομίζω ότι ο κόσμος έχει πήξει στη σοβαροφάνεια και στο δήθεν και αν πραγματικά δεν πεις κάτι που είναι ειλικρινές, τότε μην πεις τίποτα. Δεν καταλαβαίνω για ποιο λόγο να πάμε να παριστάνουμε κάτι άλλο από αυτό που είμαστε όταν μας δίνεται ένα βήμα να μιλάμε για πράγματα που έχουν σημασία. Ξέρεις τι έχει σημασία για μένα; Να ασχοληθεί σοβαρά η πολιτεία με το θέμα των γυναικοκτονιών. Δε νοείται να πηγαίνεις στο αστυνομικό τμήμα, να ζητάς βοήθεια και να σε πυροβολούν απέξω. Όταν μου δίνεται ο λόγος, αυτά θέλω να πω, μήπως και κάτι αλλάξει. Τι να πω; Πόσο ωραία περνάμε στα καμαρίνια;
Θεωρείς ότι υπάρχει ελπίδα να αλλάξει κάτι;
Υπάρχει μια συγκεκριμένη νοοτροπία απέναντι στις γυναίκες και, δυστυχώς, υπάρχει παντού: στη Βουλή, στις διαφημίσεις, στους δημοσιογράφους, στις εκπομπές, στον δρόμο, παντού. Σκάστε, επιτέλους, και αφήστε τους ανθρώπους να είναι ελεύθεροι. Δεν είμαι πολύ αισιόδοξη ότι θα αλλάξει κάτι, αλλά πάντα ελπίζω.
Πήγες στην πορεία για τα Τέμπη;
Πήγα μαζί με τα παιδιά μου. Αυτή η λαοθάλασσα που πλημμύρισε τους δρόμους εξέφρασε την ανάγκη του ανθρώπου να ελπίσει σε κάτι και να φωνάξει ότι, επιτέλους, πρέπει κάτι να αλλάξει σε αυτή τη χώρα. Γενικά αισθάνομαι ότι δεν υπάρχει καμία προοπτική. Όταν χάνεις την πίστη σου στη δικαιοσύνη και νιώθεις ότι το σύστημα και το σύνταγμα δε σε προστατεύουν, γίνεσαι πολύ απαισιόδοξος, δεν υπάρχει κάτι στο οποίο μπορείς να στηριχτείς.
Βέβαια, αυτό σε ωθεί σε πορείες όπως αυτή στις 28 Φεβρουαρίου και σε ένα "μαζί" πολύ συγκινητικό, που ενώνει ανθρώπους από διαφορετικές αφετηρίες σε μια πολύ δυνατή φωνή. Η πορεία για τα Τέμπη δεν ήταν κομματική. Ήταν η ανάγκη του κόσμου να αντισταθεί στο παράλογο και να απαιτήσει δικαίωση.
Έπειτα από σχεδόν 20 χρόνια στη σκηνή η ουσία της δουλειάς σου έχει αλλάξει;
Επέλεξα αυτό το επάγγελμα γιατί μου έδινε μια ελευθερία που μάλλον δεν είχα στη ζωή μου. Βρήκα τον εαυτό μου μέσα σε αυτό και οδηγήθηκα εκεί χωρίς να είναι πολύ συνειδητοί οι λόγοι. Όμως, όσο περνάνε τα χρόνια με αφορά πραγματικά να μπορέσω να πω κάτι μέσα από αυτή τη δουλειά που θα αφήσει ένα αποτύπωμα. Ξέρεις, εμένα δε μου είναι εύκολη η έκθεση ούτε η όλη διαδικασία και πραγματικά δουλεύω πολύ.
Επίσης, δε μου αρέσει να κοροϊδεύω και πρωτίστως τον εαυτό μου. Θέλω να βρίσκομαι σε έργα ή παραστάσεις που με κάνουν να υπερβαίνω τον προσωπικό μου φόβο έκθεσης δίνοντάς μου ένα κίνητρο να υπερασπιστώ τη φωνή ενός ρόλου που είναι μεγαλύτερη από μένα. Ειλικρινά δε με νοιάζει αν εγώ είμαι καλή στη σκηνή, δε με νοιάζει καθόλου, με ενδιαφέρει να ακουστεί η φωνή αυτής της ηρωίδας. Ξέρω ότι έχω μια υπαρξιακή σύνδεση με αυτή τη δουλειά.
Διαβάστε Επίσης
Αισθάνθηκες ποτέ στο ξεκίνημα της ενασχόλησής σου με την υποκριτική ότι λόγω ονόματος πρέπει να προσπαθήσεις περισσότερο από άλλους;
Πιστεύω ότι όποιος ξεκινάει να κάνει το επάγγελμά μας πρέπει να προσπαθήσει πάρα πολύ. Είναι ένα σκληρό επάγγελμα, δύσκολο και έχω δει τρομερά ταλαντούχους ανθρώπους να μην έχουν τις ευκαιρίες που τους άξιζαν, γιατί υπάρχει και ο παράγοντας τύχη. Κι εγώ προσπάθησα πάρα πολύ.
Σε ό,τι αφορά το όνομά μου, αυτό που μπορώ να πω με σιγουριά είναι ότι έπρεπε να είμαι πιο προσεκτική στο τι θα πω ή πώς θα φέρομαι για να μη με πιάσουν στο στόμα τους. Αυτό δεν ήταν πάντα εύκολο. Το 2015 φωτογραφήθηκα γυμνή για το εξώφυλλο της αφίσας για την παράσταση Blasted και επί δέκα μέρες το σχολίαζαν όλα τα μέσα, μέχρι και στο δελτίο ειδήσεων το είχαν παίξει ως είδηση. Ήταν τραγική η αντιμετώπιση.
Ο χώρος του θεάματος είναι πιο δύσκολος για μια γυναίκα;
Δε νομίζω ότι μας αντιμετωπίζουν ισότιμα με τους άνδρες. Κατ’ αρχάς, στις γυναίκες υπάρχει μεγάλος ηλικιακός ρατσισμός. Από μια ηλικία και μετά μας θεωρούν αναλώσιμες. Η γυναίκα γερνάει, ενώ ο άνδρας ωριμάζει. Επιπλέον, εξακολουθεί να υπάρχει οικονομική ανισότητα. Είναι μια παγιωμένη νοοτροπία που ισχύει σε όλα τα επαγγέλματα: οι άνδρες να αμείβονται καλύτερα.
Πώς οραματίζεσαι το επαγγελματικό σου μέλλον; Ονειρεύεσαι ρόλους ή συνεργασίες;
Συνεργασίες επιθυμώ και τώρα τελευταία ονειρεύομαι πολύ το σινεμά. Βέβαια, εγώ έχω επενδύσει στο θέατρο και κάπως το θέατρο δε σε απογοητεύει. Απλώς θέλει μια σχεδόν ασκητική ζωή και σκέφτομαι έως πότε θα λείπω τα βράδια από το σπίτι.
Πώς είναι να μεγαλώνεις με μητέρα ψυχολόγο;
Είναι υπέροχο και είμαι πολύ τυχερή. Η μητέρα μου, εκτός του ότι είναι ένα πολύ ωραίο άτομο, με βοήθησε να βλέπω και να δέχομαι την πολυπλοκότητα στους ανθρώπους. Επίσης, είναι μια τρομερή γιαγιά και με βοηθάει πάρα πολύ με τα παιδιά μου και αυτό είναι ανεκτίμητο.
Τι σου δίνει ισορροπία στην καθημερινότητά σου;
Η οικογένειά μου. Νιώθω πολύ καλά με τον Άκη και τα παιδιά μας, εκεί θέλω να είμαι. Περνάω ωραία μαζί τους, αυτοί οι τρεις είναι η δύναμή μου.
Και τι σε δυσκολεύει;
Η αίσθηση της τρομερής ανασφάλειας, που υπάρχει όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά παγκοσμίως. Η αίσθηση της δυστοπίας, σαν να είναι όλα σαθρά. Επίσης, μου δημιουργούν μια ανησυχία όλα αυτά με την προηγμένη τεχνολογία και το AI. Δεν μπορώ να φανταστώ καθόλου πώς θα είναι ο κόσμος όπου θα ζήσουν τα παιδιά μου.
Τι μαθαίνεις από τους γιους σου;
Νομίζω ότι τα παιδιά με έναν τρόπο σου δείχνουν πάρα πολλά στοιχεία του εαυτού σου. Στοιχεία που σου αρέσουν και στοιχεία που δε σου αρέσουν. Σε φέρνουν αντιμέτωπο με μια αλήθεια και σου δείχνουν με την αθωότητά τους πόσο πολύ έχεις χάσει τη δική σου και πόσο έχεις φθαρεί εσύ ο ίδιος μέσα στα χρόνια.
Τι σε γοητεύει στους ανθρώπους;
Με γοητεύουν απίστευτα το χιούμορ, η ευφυΐα και η τρυφερότητα, να νιώθω ότι ο άλλος είναι ευαίσθητος. Δε με γοητεύει καθόλου η δύναμη και δε μιλάω για την εσωτερική δύναμη που ωθεί κάποιον να κάνει ένα όραμα πραγματικότητα, αλλά για την επιβολή της ισχύος και της εξουσίας. Όλα αυτά τα θεωρώ υπερεκτιμημένα και βαρετά. Ποτέ δε με γοήτευαν.
Τι σχέδια κάνεις για το καλοκαίρι;
Το καλοκαίρι θα κάνω την Αντιγόνη σε σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη και θα περιοδεύσουμε σε όλη την Ελλάδα. Φέτος νιώθω σαν να μου δόθηκε ένα τεράστιο δώρο, να ερμηνεύσω τρεις τεράστιες γυναικείες προσωπικότητες και θέλω να ακουστεί η φωνή τους.
Ευχαριστούμε για τη φιλοξενία το Xenodocheio Milos Athens (κολοκοτρωνη 3-5, Αθήνα, τηλ.: 216 6003300).
