<p style="margin-bottom: 0cm"><span lang="en-US"><span data-scayt_word="Μήπως" data-scaytid="1">Μήπως</span> <span data-scayt_word="οι" data-scaytid="2">οι</span> <span data-scayt_word="φωτογραφίες" data-scaytid="3">φωτογραφίες</span> <span data-scayt_word="με" data-scaytid="4">με</span> <span data-scayt_word="τη" data-scaytid="5">τη</span> <span data-scayt_word="ρετρό" data-scaytid="6">ρετρό</span> <span data-scayt_word="θολούρα" data-scaytid="7">θολούρα</span> <span data-scayt_word="αντικατοπτρίζουν" data-scaytid="8">αντικατοπτρίζουν</span> τον <span data-scayt_word="ψυχαναγκασμό" data-scaytid="9">ψυχαναγκασμό</span> μας <span data-scayt_word="να" data-scaytid="10">να</span> <span data-scayt_word="ωραιοποιούμε" data-scaytid="11">ωραιοποιούμε</span> <span data-scayt_word="το" data-scaytid="12">το</span> <span data-scayt_word="παρόν" data-scaytid="13">παρόν</span>;</span>
Μήπως, τελικά, οι φωτογραφίες του κινητού με τη ρετρό θολούρα αντικατοπτρίζουν τον ψυχαναγκασμό μας να ωραιοποιούμε με το ζόρι το παρόν μας; Από τον Δημήτρη Βραχνό“Κοίτα πόσο ξεθωριασμένος φαίνεται εδώ ο κήπος μας / Κοίτα πόσο φωτίζεται η φέτα καρπούζι πάνω στο ξύλινο τραπέζι / Κοίτα πόσο παλιά δείχνουν τα παπούτσια μου / Δες τη συννεφιά έτσι όπως έχει αγκαλιάσει τη 70s πολυκατοικία / Ωραία τονίζεται εδώ το κόκκινο παλτό σου, ενώ τα υπόλοιπα είναι όλα πράσινα. Μπράβο”.
Μετά τις κάψουλες για σπιτικό παχύρευστο εσπρέσο, ένα ακόμη επαγγελματικό μυστικό μοιράζεται απλόχερα στις μάζες: οι καλλιτεχνικές φωτογραφίες για όλους. Φωτογραφίζεις δηλαδή, με το κινητό σου ένα πρόσωπο, ένα αντικείμενο, μία λεπτομέρεια που μόνο εσύ σκέφτηκες, βάζεις ένα από τα προεπιλεγμένα φίλτρα για να δείχνει το θέμα σου ωραιοποιημένα παλιό, σαν να χρησιμοποίησες πολαρόιντ, ας πούμε, και μετά ανεβάζεις τη φωτογραφία σου στο instagram - φαντάσου κάτι σαν το τουίτερ, αλλά με φωτογραφίες χρηστών που τα δείχνουν όλα πότε κόκκινα, πότε καφέ, πότε κίτρινα, πότε τσαλακωμένα, πότε σαν μινιατούρες, πότε σαν καμμένα από τον ήλιο, πότε θολά με μία λεπτομέρεια υπερτονισμένη.
Όπως όλες οι καινοτομίες που σε κάνουν να αναρωτιέσαι τι ανάγκη έχεις τον επαγγελματία του είδους, αφού τώρα μπορείς να έχεις αυτό που θέλεις, έστω και τυποποιημένα, έτσι και η καινούργια τάση με τις ρετρό φωτογραφίες, μας δίνει την ψευδαίσθηση πώς, πρώτον, είμαστε κι εμείς καλλιτέχνες και, δεύτερον, και ίσως πιο σημαντικό, αυτό που φωτογραφίζουμε, τελικά -και κατά συνέπεια αυτό, που ζούμε- αν το δούμε μέσα από ένα συγκεκριμένο φίλτρο, φαίνεται ωραίο. Όχι απλώς ωραίο, αλλά γλυκό, ίσως λίγο μελαγχολικό και σίγουρα πολύ παλιό, σαν μια θολή ανάμνηση για κάτι που έγινε μόλις πριν από λίγα δευτερόλεπτα. Αυτό κάνει το instagram και το κάθε αντίστοιχο πρόγραμμα (υπάρχουν πολλά): απαθανατίζει μια στιγμή, της δίνει με το ζόρι ηλικία, άρα μία επιπλέον ιστορία, δημιουργώντας έτσι μια προκατασκευασμένη νοσταλγία ενός ψεύτικου παρελθόντος. Σαν να θέλουμε να κάνουμε τα ανύπαρκτα ακόμη εγγόνια μας να ζηλέψουν τη δήθεν αθωότητά μας, καθώς θα ποζάρουμε (ως κανονική ανάμνηση πια) πάνω στο τζάκι τους.
ΜΟΔΑ, ΠΑΙΧΝΙΔΙ Ή ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ;
Η τάση με τις vintage φωτογραφίες εξαπλώθηκε αστραπιαία. Τέρμα πια οι αμήχανες σχολικές φωτογραφίες με τις στημένες πόζες μπροστά από το αξιοθέατο. Δεν υπάρχει μάλλον τώρα πια κανένα smartphone χωρίς μία σχετική εφαρμογή κατασκευής πρόωρων αναμνήσεων. Η μόδα ξεκίνησε ως παιχνίδι, αλλά τον τελευταίο καιρό δείχνει να γίνεται κανόνας. Με αποτέλεσμα οι κλασικές, καθαρές και μ’ ευκρίνεια ερασιτεχνικές φωτογραφίες, να φαίνονται πια πολύ αληθινές, άρα και βαρετές. Ενώ οι άλλες, που βάζουν πότε ξεθωριασμένα και πότε έντονα χρώματα στην μπαναλιτέ της καθημερινότητάς μας, σίγουρα, σε ένα δεύτερο ή έστω τρίτο επίπεδο, μας κάνουν να πιστεύουμε πως όντως απολαμβάνουμε τη στιγμή, έστω κι αν γνωρίζουμε ότι αυτό γίνεται μέσα από την αντανάκλασή της στο instagram.
Η ταχύτητα με την οποία οι μάζες αγκάλιασαν τη νέα αυτή εφαρμογή, ωστόσο, σίγουρα ξεπερνά την έννοια της απλής μόδας. Δεν μπορεί: ακόμη και αν οι περισσότεροι εξακολουθούν να το βλέπουν σαν έναν τρόπο για να εκτονώνει κανείς την καλλιτεχνική ανάγκη της ημέρας προκειμένου να τη μοιραστεί και να επιβραβευτεί από τους υπόλοιπους χρήστες του instagram, κάποιοι άλλοι αρχίζουν και συνειδητοποιούν πώς το φαινόμενο αυτό αποτελεί τον αντικατοπτρισμό της τάσης που έχουμε όλοι να επιβάλουμε στο παρόν μας το άγχος να ζήσουμε τη στιγμή, με εμπειρίες τόσο ενδιαφέρουσες καλλιτεχνικά όσο ενδιαφέρουσα είναι και η επίγευση που αφήνει η γλυκιά ανάμνησή τους.
Σε μια εποχή, προφανώς, στην οποία έχουμε διδαχθεί πως δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο -εκτός αν αυτός ο χρόνος αναφέρεται στο χαζεύω φωτογραφίες στο facebook-, φαίνεται πως δεν έχουμε ούτε καν την υπομονή για αναμνήσεις. Σαν να μην μπορούμε να περιμένουμε, δηλαδή, να μας υποδείξει η μνήμη μας τι από όλα αυτά που ζούμε αξίζουν ιδιαίτερης μνείας. Γι’ αυτό και προκατασκευάζουμε την ωραιοποιημένη εκδοχή της στιγμής που θέλουμε να ζήσουμε.
Η αλήθεια είναι πως όλο και περισσότεροι δεν μπορούμε να απολαύσουμε το παρόν μας, αν δεν βάλουμε από πριν τα αντίστοιχα φίλτρα. Αν δεν συναινούν, δηλαδή, πολλές παράμετροι ικανοποίησης, ταυτόχρονα. Προκειμένου να νιώθω καλά, δηλαδή, εδώ και τώρα, θα πρέπει να συντρέχουν οι εξής λόγοι: Είμαι εκεί που θέλω, είμαι στη σχέση που ονειρεύομαι, φοράω το συγκεκριμένο ρούχο που μου έχει καρφωθεί στο μυαλό, είμαι στα κιλά που θέλω, η διακόσμηση γύρω μου είναι αυτή που μου ταιριάζει. Τότε, ναι, μπορώ και να απολαύσω τη στιγμή και να τη θυμάμαι για πάντα ή ακόμη καλύτερα, να αποτραβηχτώ με έναν μαγικό τρόπο από το παρόν μου και να μας κοιτάζω από μακριά και να χαίρομαι. Άρα, θα μπορούσαμε να πούμε πως, το instagram φαίνεται να ήρθε όχι για να εικονοποιήσει τις στιγμές μας, αλλά την επιθυμία μας να δίνουμε πρώιμα σε ό,τι ζούμε την αξία που μόνο το πέρασμα του χρόνου μπορεί να δώσει. Πολύ συχνά η διαδικασία αυτή μου θυμίζει τη σκηνοθεσία που σχεδιάζει μια οικογένεια ετοιμάζοντας για μήνες τον τέλειο γάμο, προκειμένου να φαίνεται υπέροχος στις σχετικές φωτογραφίες που θα προκύψουν. Μόνο που όταν η νύφη τις παρατηρεί ύστερα από χρόνια συνειδητοποιεί την αλήθεια τους: το πόσο στημένες ήταν τελικά – ακόμη και αυτές οι αυθόρμητες ασπρόμαυρες, αλλά και το πόσο προσπαθούσαν να κρύψουν όλο το παρασκήνιο που έπαιρνε φωτιά την ώρα που η νύφη πόζαρε ανάμεσα στις δύο μίνιμαλ λαμπάδες.
ΧΩΡΙΣ ΨΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ
Στο ερώτημα – ή ευχή, όπως άκουγα τις προάλλες από κάποια χίψτερ χείλη, για το αν χρειαζόμαστε ένα instagram αληθινής ζωής, λοιπόν, η απάντηση είναι όχι. Διότι, κατά κάποιον τρόπο, το έχουμε ήδη. Το ψέμα της κατασκευασμένης νοσταλγίας που παρεμβαίνει ανάμεσα στο αντικείμενο της φωτογραφίας και στο τελικό της αποτέλεσμα είναι, τελικά, το ίδιο ψέμα με το οποίο ξεγελάμε τους εαυτούς μας είτε για να χρυσώσουμε το χάπι μιας σκληρής πραγματικότητας είτε για να αποφεύγουμε τη συνειδητή επαφή με τα βιώματά μας, καθώς δεν αφηνόμαστε σ’ αυτά αν δεν έχουν ενεργοποιηθεί όλα τα φίλτρα ωραιοποίησής τους που έχουμε προαποφασίσει. Πόσο πιο χαλαρή θα ήταν η καθημερινότητά μας στ’ αλήθεια, αν αφηνόμασταν στις καθημερινές μας εμπειρίες χωρίς προσδοκίες και χωρίς την γκρίνια, κατ’ επέκταση, που προκύπτει όταν οι προσδοκίες μας δεν επαληθεύονται. Όσο κι αν προσπαθούμε, στην αληθινή ζωή το παρατημένο νεοκλασικό δεν είναι τόσο γλυκό όσο φαίνεται μέσα στο φίλτρο της ώχρας, η προβλήτα στη συννεφιά δεν είναι θολή στις άκρες και τόσο έντονα χρωματισμένη στη μέση, η παρέα στο εξοχικό δεν είναι φαντάσματα μιας αθώας νεότητας, αλλά οι φίλοι μας στο παρόν μας. Και αν στο πρόσφατο παρελθόν των παχιών αγελάδων είχαμε τον τρόπο να εξαγοράζουμε τα όποια φίλτρα απαιτούσε η φαντασία μας για να κάνει τη ζωή μας να φαίνεται κινηματογραφικά ωραία, τώρα καλούμαστε να συνειδητοποιήσουμε εγκαίρως πως η ωραιοποίηση του παρόντος μας δεν προκύπτει μόνο από τον τρόπο που θα το αξιολογήσει μελλοντικά η μνήμη μας, αλλά κι από το πόσο συνειδητά αποδεχόμαστε όλες τις όψεις της ζωής, τις ωραίες και τις ζόρικες. Το πόσο καταφέρνουμε, δηλαδή, να παίζουμε με τα χαρτιά που μας μοιράστηκαν και όχι περιμένοντας διαρκώς το μπαλαντέρ.
