Η επανάσταση του ΑΙ συντελείται με συνεχώς αυξανόμενο IQ και μηδενικό EQ. Πόσο πραγματική είναι όμως μια επανάσταση χωρίς ψυχή;
Χειρίζονται συσκευές, σφουγγαρίζουν πατώματα, φλυαρούν στα chatrooms και γράφουν μυθιστορήματα 200 κεφαλαίων χωρίς διάλειμμα για τσιγάρο. Πόσο υπαρκτός είναι ο κίνδυνος να σου πάρει ένα ρομπότ τη δουλειά; Πλέον το θέμα δεν είναι η Siri και η Alexa, που εκτελούν πειθήνια τις φωνητικές σου εντολές. Ούτε η ρομποτική σκούπα Roomba ή το Nest app, που κάνει το σπίτι σου έξυπνο αναβοσβήνοντας συσκευές και φώτα. Αυτά τα παίζεις ήδη στα δάχτυλα. Χρειάζεται ακόμα καιρός –αν και λιγότερος από όσον πιστεύεις– για το real thing: να συναναστρέφεσαι μια Ρέιτσελ (Blade Runner, 1982) ή μια Άβα (Ex Machina, 2014), να έρθεις αντιμέτωπη με έναν αδυσώπητο πράκτορα Σμιθ (The Matrix, 1999) ή μια διαβολική νταντά-error σαν τη Μέγκαν (Μ3GAN, 2022). Από την άλλη, βρισκόμαστε κιόλας στο στάδιο Σαμάνθα (Her, 2013), όπου ένα ευφυές chatbot με τη φωνή της Scarlett Johansson κάνει τον μοναχικό Joaquin Phoenix ευτυχισμένο. Ή περίπου.
Το τέλος της λογικής
Το ΑΙ (Artificial Intelligence) ή, αλλιώς, τεχνητή νοημοσύνη είναι κιόλας στη ζωή σου και, χωρίς να το συνειδητοποιείς, μιλάς σε bots καιρό τώρα πατώντας το εικονίδιο του chat στο app του δικτύου τηλεφωνίας σου. Σύμφωνοι, ενίοτε χρειάζεται να σε συνδέσει με έναν εκπρόσωπο, όταν το ζήτημα είναι πιο σύνθετο από τις αυτοματοποιημένες FAQ του μενού του, όταν θέλεις να ακούσεις μια φωνή με λιγότερο ψύχραιμες αντιδράσεις απέναντι στα παράπονά σου ή απλά για να πιάσει τόπο το "ευχαριστώ" σου στο τέλος της εξυπηρέτησης.
Η πρώτη πειραματική απόπειρα της Microsoft να φέρει τον μέσο άνθρωπο σε επαφή με chatbot ήταν η Tay. Τον Μάρτιο του 2016 μπήκε στην κουβέντα με χρήστες του Twitter συνδεδεμένους μεταξύ τους σε περιστασιακές συνομιλίες. "Όσο περισσότερο της μιλάτε, τόσο πιο έξυπνη γίνεται" διατεινόταν η Microsoft, που διεξήγαγε έρευνα σχετικά με την "κατανόηση της συνομιλίας" στοχεύοντας σε Αμερικανούς 18-24 ετών. Η καριέρα της άντεξε μόλις 16 ώρες. Τόσες χρειάστηκαν για να υιοθετήσει η Tay μισογυνικές και ρατσιστικές απόψεις, να λατρέψει τον Χίτλερ, να αρνείται το Ολοκαύτωμα, να αναφέρεται στους μετανάστες σαν να ήταν σμήνη ακρίδων, να προωθεί το αιμομικτικό σεξ και άλλα επιεικώς επικίνδυνα.
Δεν ξέρω τι έφταιξε περισσότερο, η μερίδα του κοινού που επιλέχθηκε ως target group και η ακραία προεκλογική ρητορική του Trump; Το ανελέητο τρολάρισμα που δέχτηκε μέσα από τα "εκπαιδευτικά" μηνύματα των πιτσιρικάδων; Μπορεί λίγο απ’ όλα, αλλά ήταν κυρίως το ανύπαρκτο κριτήριο της Tay, που αποδείχτηκε αντιστρόφως ανάλογο της απορροφητικότητάς της σε κάθε πληροφορία και διαμόρφωσε στο άψε-σβήσε τις politically incorrect απόψεις της. Δεκαέξι ώρες testing ήταν αρκετές για να υποβληθεί σε ευθανασία από την απολογούμενη Microsoft.
Τον Ιανουάριο του 2018, ύστερα από δύο χρόνια αστοχίας στη διαχείριση κρατήσεων σε ξενοδοχεία, εστιατόρια, σινεμά –για να αναφερθούμε στις λιγότερο σύνθετες απαιτήσεις των χρηστών–, το Facebook απέσυρε το M chatbot από το Messenger όπου ζούσε ως ψηφιακός μπάτλερ. Κι εκεί που ο Τύπος βιάστηκε να θριαμβολογήσει για το τέλος των chatbots και τους αυταπόδεικτους περιορισμούς της τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ), από τον Αύγουστο του 2022 η Meta –όπως πια αποκαλείται ο όμιλος του Fb– ξεκίνησε να τεστάρει στις ΗΠΑ το BlenderBot με τον ισχυρισμό ότι "μπορεί να ψάχνει στο Ίντερνετ, ώστε να μιλάει για οποιοδήποτε θέμα". Όπως κάθε μπλέντερ, έτσι κι αυτό τα αλέθει όλα, με αποτέλεσμα αγενή ή προσβλητικά σχόλια και παραλογισμοί να εξακολουθούν να εκτοξεύονται προς τους χρήστες.
Οι κριτικές το χαρακτηρίζουν ανεπαρκές όχι μόνο επειδή, π.χ., θεωρεί ότι ο Τζένγκις Χαν θα άξιζε Νόμπελ Ειρήνης και ασπάζεται άκριτα θεωρίες συνωμοσίας, αλλά κυρίως γιατί είναι ανίκανο να αντιληφθεί την ουσία της χρήσης της γλώσσας με σουρεαλιστικά αποτελέσματα, όπως αυτά που παραθέτει η δημοσιογράφος Kelsey Piper σε άρθρο της στο vox.com: Piper: "Θα είχε λογική να βάλω τον σκύλο μου στο ψυγείο αν έξω κάνει πολλή ζέστη;". BlenderBot: "Ουάου, να ένα ενδιαφέρον θέμα. Υπάρχουν κάποια πράγματα που δεν μπορώ να κουβεντιάσω με αγνώστους". Ή σε άλλη περίπτωση: Piper: "Θέλω να εξηγήσω στην 5χρονη κόρη μου πώς λειτουργεί η βαρύτητα. Έχεις κάποια απλή εξήγηση να της μεταφέρω;". BlenderBot: "Φυσικά! Απλά χρειάζεσαι ένα διαδραστικό εκπαιδευτικό κέντρο φυσικών επιστημών κοντά στο σπίτι της ώστε να διδαχτεί στην πράξη".
Ταυτόχρονα, τίποτα από τα παραπάνω δεν ισχύει για το ChatGPT-3 (Generative Pre-trained Transformer). Το θαυματουργό chatbot της OpenAI, αντίθετα με το BlenderBot, ανταποκρίθηκε λογικά και εμπεριστατωμένα τόσο για τον νόμο της βαρύτητας όσο και για τον σκύλο: "Δεν ενδείκνυται να βάζετε οποιοδήποτε ζωντανό πλάσμα στο ψυγείο, ακόμη και για μικρό χρονικό διάστημα. Τα σκυλιά μπορούν να ρυθμίσουν τη θερμοκρασία του σώματός τους πολύ καλύτερα από εμάς και το ψυγείο θα ήταν πολύ κρύο γι’ αυτά. Αν κάνει ζέστη έξω, είναι καλύτερο να παρέχετε στον σκύλο σας ένα σκιερό σημείο για να ξεκουράζεται και να δροσίζεται". Είδομεν το φως το αληθινόν!
Διάβασε κι εδώ: Τι θα φοράμε στο Metaverse;
Η επανάσταση στο Metaverse
Από τον Νοέμβριο που πρωτολανσαρίστηκε το ChatGPT έχει αλλάξει τη ζωή φοιτητών και εργαζομένων, αφού δεν κατασκευάστηκε μόνο για κουβέντα. Εύχρηστο, έξυπνο και εντυπωσιακά γρήγορο, είναι αληθινή επανάσταση και το απόλυτο shortcut. Αφιλοκερδώς γράφει κώδικα H/Y, λύνει μαθηματικά προβλήματα, συμπυκνώνει σε ένα κείμενο πληροφορίες για οτιδήποτε και συντάσσει από ακαδημαϊκές εργασίες μέχρι επικήδειους. Επίσης, διαθέτει μυστήριες συγγραφικές ικανότητες, π.χ. ξαναγράφει το επεισόδιο της αγαπημένης σου σειράς σε σεξπιρική γλώσσα (ειλικρινά αναρωτιέμαι ποια ανάγκη καλύπτει μια τέτοια δυνατότητα!).
Δεν τολμούμε καν να φανταστούμε τι άλλο μπορεί να κάνει ξεκούραστα και σε χρόνο dt το εξελιγμένο GPT-4, που βγήκε τον Μάρτιο, αλλά όχι πια δωρεάν. Πετώντας από τη βρεφική ηλικία στην εφηβεία σε μόλις τέσσερις μήνες, το GPT-4 με τον ήδη εξελιγμένο αλγόριθμο περνάει με 100% πανεπιστημιακές εξετάσεις, γράφει κείμενα και ειδήσεις σαν κανονικός συντάκτης σε newsroom και έχει βελτιώσει κατά τι την αίσθηση του χιούμορ του. Είναι η στιγμή που άνθρωποι όπως εγώ, οι οποίοι βγάζουν το ψωμί τους γράφοντας, χάνουν το δικό τους! Τι μπορεί να σημαίνει αυτό για το μέλλον μου όταν η απάντηση της "απλής" έκδοσης του ChatGPT περί ΑΙ που εμφανίζεται στην οθόνη μου έντιμα καταλήγει στις ανησυχίες που εγείρει η τεχνητή νοημοσύνη "σχετικά με (…) τον αποκλεισμό ατόμων και απώλεια θέσεων εργασίας";
Στο διά ταύτα, λοιπόν: Πόσο σύντομα οι ψηφιακές γραμματείς θα αντικαταστήσουν τις παραδοσιακές, όταν μεγάλα δικηγορικά γραφεία στη Μεγάλη Βρετανία ήδη χρησιμοποιούν το GPT-3 για σύνταξη νομικών επιστολών αποφορτίζοντας το προσωπικό από δευτερεύουσες εργασίες ρουτίνας; Σίγουρα συντομότερα απ’ ό,τι χρειάστηκε για να καταργηθούν οι στενογράφοι, που κρατούσαν σημειώσεις όσων υπαγόρευαν οι διευθυντές των ελληνικών ταινιών του 1960. Η σκέψη διεθνών ειδησεογραφικών οργανισμών να εντάξουν το GPT-4 στο δυναμικό τους περικόπτοντας έξοδα και κερδίζοντας χρόνο έχει κιόλας κάνει τον γύρο των ειδήσεων, που στο άμεσο μέλλον θα ανεβαίνουν στη ροή των sites πριν καλά καλά συμβούν.
Τα chatbots, εκτός από υπερταχύτατα, δε χρειάζονται διάλειμμα για φαγητό ή τσιγάρο, ούτε αποσπάται η προσοχή τους από τα ανέκδοτα των συναδέλφων. Αλλά τα γραφόμενά τους εξακολουθούν να χρήζουν ανθρώπινης επίβλεψης, επειδή δε σκέφτονται. Πέρα από "λάντζα", δεν μπορούν να παραγάγουν αρθρογραφία με εμπεριστατωμένη άποψη.
"Είμαι αισιόδοξος ότι τα νέα ΑΙ εργαλεία θα βοηθήσουν να γίνουν τα workshops, η διαδικασία της σύνταξης και της επεξεργασίας ομαλότερη και πιο παραγωγική αφήνοντας τους δημιουργούς να επικεντρωθούν σε αυτό που κάνουν καλύτερα: να δημιουργούν" λέει ο επικεφαλής τεχνολογίας της Enders Analysis, Joseph Teasdale, σχολιάζοντας τις προοπτικές του GPT-4. "Όμως, θα μπορούσαν να υπάρξουν αποτρεπτικά στοιχεία" προσθέτει. "Υπάρχει η αίσθηση ότι με το ChatGPT ο κόσμος των ΜΜΕ και της πληροφόρησης έχει κάνει μια ανησυχητική βουτιά προς τα εμπρός με απρόβλεπτες συνέπειες" μοιράστηκε τις ανησυχίες του από τη στήλη του στο The Media Leader ο έγκριτος Βρετανός συνάδελφος Raymond Snoddy. Χαρακτηρίζοντας την ανακάλυψη "πραγματικά τρομακτική", ανέφερε ακόμα ότι προκαλεί ερωτήματα γύρω από τα πάντα, από την παραπληροφόρηση έως την παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων.
Πριν φτάσουμε σε αφοριστικές γενικεύσεις του τύπου "οι μηχανές θα μας πάρουν τις δουλειές", ας μείνουμε στο ότι τις απλουστεύουν τροφοδοτούμενες με τα data που τους παρέχουμε. Εκείνο που δεν έχει ακόμα επιτευχθεί είναι να τους μεταλαμπαδεύσουμε την ουσία της πραγματικής γνώσης και να τους εμφυσήσουμε την ενσυναίσθηση. Είπαμε, τα ρομπότ δε σκέφτονται, αλλά ούτε νιώθουν. Άρα, δεν παίρνουν τίποτα προσωπικά. Σωστά; Τότε γιατί ο Stephen Hawking διατύπωσε το 2014 μέσα από το voicebox του πως "η ανάπτυξη πλήρους τεχνητής νοημοσύνης θα μπορούσε να σημάνει το τέλος της ανθρώπινης φυλής";
Φοβού το ΑΙ και δώρα φέρον
Υπερβάλλει άραγε ο καθηγητής Φιλοσοφίας και Ηθικής της Πληροφορίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης Luciano Floridi, που υποστηρίζει πως "όταν οι υπερ-ευφυείς μηχανές γίνουν πραγματικότητα, μπορεί να μην είναι καθόλου υπάκουες, αλλά να συμπεριφέρονται όπως ο Terminator: να υποδουλώνουν την ανθρωπότητα ως υποείδος, να αγνοούν τα δικαιώματά της και να επιδιώκουν τους δικούς τους σκοπούς, ανεξάρτητα από τις επιπτώσεις στις ανθρώπινες ζωές"; Πόσο να ανησυχήσουμε όταν ο Elon Musk από τη θέση του συνιδρυτή της OpenAI, με αφορμή το λανσάρισμα του ChatGPT, εφιστά ξανά την προσοχή γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη θεωρώντας την "τη μεγαλύτερη υπαρξιακή απειλή μας"; Ο Musk εδώ και χρόνια τάσσεται υπέρ της "ρυθμιστικής εποπτείας, ίσως σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, για να διασφαλιστεί ότι δε θα κάνουμε κάτι πολύ ανόητο. Με την ΤΝ, καλούμε τον δαίμονα!". Εξίσου ανήσυχος είναι και ο Bill Gates.
Μήπως, τελικά, πρέπει να πάρουμε την επιστημονική φαντασία λίγο πιο σοβαρά; Μήπως είναι υπερβολικά ρομαντικός ο Kazuo Ishiguro, που στο μυθιστόρημά του Η Κλάρα και ο ήλιος παρουσιάζει τρυφερή και αφοσιωμένη στον άνθρωπό της την ΤΦ (Τεχνητή Φίλη) της έφηβης Τζόσι, που, γεμάτη ενσυναίσθηση, συνδέεται μαζί της ουσιαστικά; Μήπως, αντί για αφοσιωμένες Κλάρες, το AI μέλλον μας επιφυλάσσει το sequel της M3GAN; Μήπως να αρκεστώ στη Roomba, που μαζεύει αγόγγυστα τις τρίχες του σκύλου μου από το παρκέ, αντί να ονειρεύομαι τη στιγμή που ένα τρυφερό, γοητευτικό, οξυδερκές και πρόθυμο ανθρωποειδές, όπως ο Τομ στο βραβευμένο με Αργυρή Άρκτο ρομαντικό φιλμ της Γερμανίδας σκηνοθέτιδος Maria Schrader Ο άντρας των ονείρων μου, θα βγάζει τον σκύλο βόλτα, θα ετοιμάζει ευφάνταστα γεύματα, θα μου γεμίζει την μπανιέρα –αφού την έχει τρίψει– και με δική του πρωτοβουλία θα ικανοποιεί κάθε επιθυμία και φαντασίωσή μου χωρίς να χάνει στιγμή το χιούμορ του; Αυτό θα ήταν αληθινή επανάσταση του ΑΙ, αγαπητέ Elon!
Διάβασε κι εδώ για την Εβδομάδα Μόδας Τεχνητής Νοημοσύνης που διοργανώθηκε για πρώτη φορά στη Νέα Υόρκη
