Γιατί δεν μπορεί ένας λευκός συγγραφέας να μεταφράσει το έργο της Amanda Gorman;

Το άτομο που είχε επιλεγεί για να μεταφράσει τη Gorman στα Ολλανδικά παραιτήθηκε μετά τις επικρίσεις ότι είναι "υπερβολικά λευκό".

Ο/Η 29χρονος/η Marieke Lucas Rijneveld είναι ο/η non binary συγγραφέας που είχε επιλεγεί να μεταφράσει στα Ολλανδικά το ποίημα The Hill We Climb το οποίο απήγγειλε η Amanda Gorman στην τελετή ορκωμοσίας του Αμερικανού Προέδρου. Η επιλογή έγινε από τον εκδοτικό οίκο Meulenhoff, ακολουθώντας τα κριτήρια που είχε θέση ο εκδότης της Gorman στις ΗΠΑ: έπρεπε ο μεταφραστής να έχει δικό του έργο παρόμοιο σε στυλ και ύφος με τη νεαρή Αμερικανίδα. Πράγματι, ο/η Rijneveld έχει πολλά κοινά με τη Gorman. Ανήκουν στην ίδια γενιά, δεν διστάζουν να κάνουν δημόσιες παρεμβάσεις, ενώ και οι δύο έχουν βραβευτεί σε πολύ νεαρή ηλικία (ο/η Rijneveld έγινε τον περασμένο Αύγουστο ο νεότερος συγγραφέας που έχει τιμηθεί με βραβείο International Booker για το μυθιστόρημα "The Discomfort of Evening", ενώ είναι και το πρώτο non binary άτομο που παίρνει ένα τέτοιο βραβείο). Μάλιστα, η ίδια η Amanda Gorman είχε εγκρίνει την επιλογή του ανθρώπου που θα μετέφραζε το έργο της στα Ολλανδικά κοινοποιώντας το σχετικό tweet του/της Rijneveld στις 23 Φεβρουαρίου.

Παρόλα αυτά, φαίνεται πως η συνεργασία δεν ευδοκίμησε. Λίγες μέρες μετά την ανακοίνωσή της, ο/η συγγραφέας αποσύρθηκε μετά από την αυστηρή κριτική που δέχτηκε ο εκδοτικός οίκος για την επιλογή ενός λευκού για τη μετάφραση του έργου ενός μαύρου. "Έχω σοκαριστεί από το θόρυβο που προκάλεσε η ανάμειξή μου στη διάδοση του μηνύματος της Amanda Gorman και δεν κατανοώ γιατί κάποιοι πληγώθηκαν από το γεγονός ότι ο εκδοτικός οίκος Meulenhoff επέλεξε εμένα", ανέφερε στη δήλωση όπου ανακοίνωσε ότι αποσύρεται. "Είχα αφοσιωθεί με χαρά στη μετάφραση του έργου της Gorman, θεωρώντας ως ύψιστη υποχρέωσή μου να διατηρήσω τη δύναμη, τον τόνο και το στυλ της. Διαπιστώνω, ωστόσο, πως αν και είμαι στη θέση να σκέφτομαι και να νιώθω με αυτόν τον τρόπο, υπάρχουν πολλοί που δεν είναι. Εξακολουθώ να ελπίζω ότι οι ιδέες της θα φτάσουν σε όσο περισσότερους αναγνώστες και όσο περισσότερες ανοιχτά πνεύματα γίνεται".

H κριτική

Η μαύρη Ολλανδή δημοσιογράφος και ακτιβίστρια Janice Deul που ηγήθηκε του κινήματος αντίδρασης στην επιλογή του/της Rijneveld έγραψε σε άρθρο της: "Πρόκειται για μια ακατανόητη επιλογή, κατά τη γνώμη και κατά τη γνώμη όλων όσων εξέφρασαν τον πόνο, το θυμό, την οργή και την απογοήτευσή τους στα social media. Είναι το λιγότερο μια χαμένη ευκαιρία. Πώς γίνεται ο/η Marieke Lucas Rijneveld αν και  λευκός/ή, non binary και χωρίς καμία εμπειρία στο συγκεκριμένο τομέα, να θεωρείται από τον Meulenhoff  "ο μεταφραστής των ονείρων του";"

Οι επικριτές της επιλογής του/της Rijneveld υποστηρίζουν ότι ο μεταφραστής δεν θα πρέπει να μεταφέρει στη δική του γλώσσα μόνο ένα ποίημα αλλά ολόκληρη τη φιλοσοφία της Gorman, κάτι που μόνο κάποιος που έχει βιώσει παρόμοιες εμπειρίες μπορεί να κάνει, ενώ θεωρούν ότι είναι μια ευκαιρία για την κοινότητα των λευκών να αποδείξει ότι είναι έτοιμη για μια κοινωνία αληθινά συμπεριληπτική, κάνοντας πίσω.

Από την άλλη πλευρά, υπάρχει ο αντίλογος ότι στην περίπτωση αυτή ξεπεράστηκαν τα όρια της πολιτικής ορθότητας και μάλιστα με αντικείμενο ένα λογοτεχνικό έργο. Εάν η ποίηση δεν είναι ικανή από μόνη της να σπάσει τα εμπόδια που χωρίζουν τους ανθρώπους και να τους ενώσει, τότε τι άλλο μπορεί να είναι;

Η απάντηση του/της Marieke Lucas Rijneveld

Στην ερώτηση "γιατί δεν μπορεί ένας λευκός να μεταφράσει το έργο ενός μαύρου;" ο/η συγγραφέας επέλεξε να απαντήσει με με ένα ποίημα. "Δεν νομίζω ότι η σιωπή είναι η σωστή απάντηση", έγραψε σε ανάρτηση στο instagram. "Ο καλύτερος τρόπος να εκφράσω τις σκέψεις τα συναισθήματά μου και να απαντήσω σε ό,τι έχει ειπωθεί είναι να γράψω ένα ποίημα, το οποίο θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα το ερχόμενο Σάββατο (6 Μαρτίου). Η ποίηση ενώνει, συμφιλιώνει και θεραπεύει".