Η ακόρεστη περιέργεια και όρεξη με την οποία υπηρετεί τΗ σκηνοθεσια, είτε πρόκειται για παράσταση στην Επίδαυρο είτε στο θέατρο Μπέλλος είτε στις φυλακές Κορυδαλλού, την καθιστά ένα δυναμικό γυναικείο πρότυπο στα καλλιτεχνικά πράγματα.
Η σχέση της Αικατερίνης Παπαγεωργίου με την τέχνη ξεκίνησε σε παιδική ηλικία από τον χορό και, ενώ όλα έδειχναν ότι θα συνέχιζε σε αυτό το μονοπάτι, ένας καθηγητής της στο σχολείο, τον οποίο θεωρεί μέντορα, την έκανε να αγαπήσει το θέατρο και να κάνει τη "μετάβαση", όπως το ένιωσε η ίδια, σε αυτό.
Σήμερα, μόλις στα 28 χρόνια της, είναι σκηνοθέτις, καλλιτεχνική διευθύντρια του θεάτρου Μπέλλος, ιδρυτικό μέλος της ομάδας The Young Quill και υπεύθυνη του θεατρικού εργαστηρίου στο Σωφρονιστικό Κατάστημα Κορυδαλλού 1, αλλά και μητέρα ενός 4χρονου αγοριού.
Πώς προέκυψε η σχέση σου με το θεατρικό εργαστήρι των φυλακών;
Τυχαία. Μια παράσταση που είχαμε κάνει στο θέατρο Μπέλλος παρουσιάστηκε στο Κατάστημα για κρατούμενους και έγινε η αφορμή να γνωριστώ με τους κοινωνιολόγους που εργάζονται εκεί. Εκείνοι μου ζήτησαν να συνεισφέρω σε μια ήδη υπάρχουσα κατάσταση, καθώς το εργαστήρι είχε ξεκινήσει από το 2016 με το Εθνικό Θέατρο, αλλά είχε λίγες συμμετοχές και ήταν πολύ μικρό σε διάρκεια. Σταμάτησε στην πανδημία και η δική μου συμμετοχή ξεκίνησε όταν ξανάρχισε. Στόχος μας δεν είναι να ανεβάσουμε απλώς μια παράσταση, αλλά και να διαμορφώσουμε μια θεατρική κοινότητα μέσα στο Κατάστημα.
Δέχτηκες αμέσως ή είχες δεύτερες σκέψεις;
Δεν το σκέφτηκα καθόλου. Στην αρχή ήμουν απλώς πολύ περίεργη να δω τι μπορεί να κάνει το θέατρο σε ένα τέτοιο περιβάλλον. Οι δυσκολίες βέβαια είναι πολλές και πολυεπίπεδες, από το θεσμικό πλαίσιο και τα ζητήματα ασφαλείας μέχρι τα δικαστικά θέματα, όπως αν κάποιος έχει πάει στο εφετείο και έχει πάρει αναβολή... Κάθε φορά είναι και κάτι καινούριο που μπορεί να προκύψει, κάτι μικρό ή μεγάλο, το οποίο επηρεάζει την πρόβα και το μάθημα. Στο εξωτερικό υπάρχουν πολλές τέτοιες ομάδες, όπως το Shakespeare Behind Bars, που κάνουν Σαίξπηρ στη φυλακή, ή το Medea project, που είναι για γυναικείες φυλακές. Ο Κορυδαλλός έχει μια ιδιαιτερότητα γιατί, ενώ πρόκειται για δικαστικές φυλακές και υποτίθεται ότι φιλοξενεί υπόδικους, έχει και πολλούς κατάδικους που είτε περιμένουν το εφετείο είτε παραμένουν εκεί για κάποιον άλλο λόγο. Είναι λίγο σαν να παίζεις sudoku το να προσπαθείς να βρεις πώς θα συγκεραστούν όλα όσα αφορούν έναν τέτοιο μεικτό πληθυσμό.
Έχεις κρατήσει επαφή με ανθρώπους που γνώρισες εκεί και έχουν πλέον αποφυλακιστεί;
Ναι, υπάρχουν άνθρωποι που με έχουν αναζητήσει όχι για να κάνουμε παρέα, αλλά για να δουν θέατρο, κι αυτό είναι πολύ όμορφο. Πέρυσι ένας από τους κρατούμενους που συμμετείχε στην Αντιγόνη ήρθε στην παράστασή μου Ιφιγένεια/Βορά στη Μικρή Επίδαυρο με τη γυναίκα του. Ένας άλλος έχει έρθει με την κόρη του σε όλες τις παραστάσεις που έχω κάνει. Δεν ξέρω αν θα συνεχίσουν να έρχονται και σε 10 χρόνια, αλλά δεν έχει και σημασία. Το θέμα είναι ότι γίνεται.
Πιστεύεις ότι τους ανοίγεται ένας νέος δρόμος;
Σίγουρα και μάλιστα σε μια στιγμή κομβικής σημασίας. Το θέατρο είναι μια πράξη αντίστασης σε αυτό το σκοτεινό και ερεβώδες πράγμα που τους συμβαίνει. Όχι με την επαναστατική χροιά της αντίστασης, αλλά με την έννοια ότι "Θα συνεχίσω να υπάρχω και να διεκδικώ κάτι για τη ζωή μου, για το μέλλον, για το τώρα, για το ποιος είμαι και τι μου συμβαίνει, μολονότι όλα γύρω μου με αποτρέπουν από αυτό". Η τέχνη σε τέτοια περιβάλλοντα δεν είναι προνόμιο, πρέπει να είναι δικαίωμα. Γιατί, μέσω του θεάτρου αλλά και των άλλων τεχνών, μπορείς να δώσεις σε αυτούς τους ανθρώπους το ερέθισμα να αρχίσουν να δημιουργούν και να διαμορφώνουν κάτι καινούριο. Τους δίνεις κίνητρο.
Το γεγονός ότι η τέχνη υπολογίζεται πια με όρους κέρδους σε αγχώνει παραπάνω λόγω της ιδιότητας της καλλιτεχνικής διευθύντριας;
Δε με αγχώνει μόνο, με στενοχωρεί. Συνειδητοποιώ ότι πολλές φορές, ενώ δε θα βάζαμε αυτή την παράμετρο –δεν εννοώ το να μη μας νοιάζει αν θα πάει καλά μια παράσταση ή αν θα έχει κέρδος–, ολοένα και περισσότερο διογκώνεται σε σχέση με το πώς την αξιολογούμε και πόσο εισφέρει σε μια καλλιτεχνική συζήτηση. Γιατί, αν δεν το λάβουμε υπόψη, θα έχουμε πάρα πολλά προβλήματα ή και δε θα μπορούμε να έχουμε το θέατρο την επόμενη μέρα!
Γιατί αποφάσισες να πάρεις αυτό το "ρίσκο";
Το βασικότερο ήταν ότι δεν ήμουν μόνη μου, ήμασταν ένα σύνολο ανθρώπων που είπαμε: "Πάμε να το κάνουμε". Έτσι, όλοι νιώθουμε ότι ελαχιστοποιούμε κάπως το ρίσκο, γιατί μοιράζεται. Επίσης, το είδαμε και λίγο... ρομαντικά, ότι παίρνουμε το ρίσκο να φτιάξουμε έναν χώρο που θα διέπεται από κάποιες αξίες και θα παράγει θέατρο, θα πυροδοτεί διάλογο.
Αν και είσαι πολύ νέα, έχεις ήδη κατακτήσει πολλούς στόχους. Είναι κάτι που έτυχε ή το κυνηγάς;
Σίγουρα το κυνηγάω. Έχω μεγάλη ανυπομονησία σε σχέση με πράγματα και κάπως με αναζωογονεί αυτό το κομμάτι της ευθύνης, του τρεξίματος, της προσπάθειας. Είναι κάτι που με σηκώνει από το κρεβάτι το πρωί. Επίσης, πολύ συνειδητά λέω ότι, αν αφήνω τον φόβο μου να επηρεάζει και να υποκινεί τις αποφάσεις, τελικά θα ζήσω πολύ λιγότερα από αυτά που θα ονειρευτώ ή θα θελήσω ή θα μπορούσα να είχα ζήσει.
Το περιβάλλον σου είχε ενστάσεις όταν ανακοίνωσες ότι θα ασχοληθείς με το θέατρο;
Η μαμά μου προσπάθησε να υποστηρίξει την επιλογή μου, αλλά της ήταν δύσκολο και για εμένα πολύ επιβαρυντικό, γιατί καταλάβαινα ότι πιεζόταν αφόρητα, αλλά παράλληλα προσπαθούσε. Ο πατριός μου ήταν απόλυτα αντίθετος. Γενικά δεν ήταν μια επιλογή που την επιδοκίμαζαν, αλλά, επειδή περνούσα αρκετά έντονα την εφηβεία, ήταν δύσκολο να συνδιαλεχθούν μαζί μου. Έκλεινα πόρτες και έλεγα: "Αυτό είναι και τίποτα άλλο". Ωστόσο, μολονότι ήταν αντίθετοι, με στήριξαν σε πρακτικό επίπεδο, απλώς συναισθηματικά δεν το υποστήριξαν.
Τι ετοιμάζετε για τον χειμώνα με τη The Young Quill;
Μπήκαμε στη διαδικασία ενός "χειροποίητου" project ξεκινώντας με αφετηρία δύο ερωτήματα: τι μας κινητοποιεί και τι μας καθορίζει. Υπάρχουν πέντε θεματικές, που είναι σεξ, βία, εξουσία, πίστη, αγάπη, για τις οποίες κάνουμε με τους ηθοποιούς καθοδηγούμενους αυτοσχεδιασμούς πάνω σε μια σκαλέτα που έχει διαμορφωθεί από τους συγγραφείς Βίβιαν Στεργίου και Κωνσταντίνο Μαρκόπουλο κι εμένα. Οι συγγραφείς είναι παρόντες στην πρόβα προκειμένου να διαμορφωθεί μια τελική δραματουργία. Επίσης, θα είμαι και στο θέατρο Αποθήκη από τον Οκτώβριο σκηνοθετώντας την παράσταση Στην εξοχή του Martin Crimp.
Στον γιο σου τι λες για τη δουλειά σου και γι’ αυτό που κάνεις στον Κορυδαλλό;
Ο Ορφέας είναι τεσσεράμισι ετών. Ακούει κάτι... φυλακές να πηγαίνουν και να έρχονται, αλλά δεν έχει καταλάβει τι ακριβώς είναι και δεν του έχω εξηγήσει κι εγώ. Όμως, του μιλάω πολύ για το θέατρο και τη δουλειά και κάπως το ξέρει, αν και δε δείχνει κανένα τρελό ενδιαφέρον. Όταν μεγαλώσει λίγο, αν συνεχίσω να ασχολούμαι με τον Κορυδαλλό, θα του μιλήσω, γιατί θεωρώ ότι είναι σημαντικό και να το ξέρει και να έχει δει και αυτή την πλευρά της ζωής.
