Από το μενού της εβδομάδας μέχρι τη λίστα με τα σχολικά, η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να σε βοηθήσει όσο δε φαντάζεσαι αποδεικνύοντας ότι είναι ένα ισχυρό εργαλείο, που όμως πρέπει να κρατάς υπό έλεγχο.
Από τη Morgane Miel
Οι σύγχρονες γυναίκες χωρίζονται πλέον σε δύο κατηγορίες: αυτές που οπλίστηκαν με όσο κουράγιο διέθεταν και με ένα ολοκαίνουριο τετράδιο όπου σημείωσαν τις λίστες για τα σχολικά και τον ανεφοδιασμό του νοικοκυριού υπογραμμισμένες με στάμπιλο και εκείνες που τα ανέθεσαν όλα αυτά στο ChatGPT. Εκείνο φρόντισε να συγκεντρώσει τις σχετικές λίστες και να τις οργανώσει ανά τμήμα του σούπερ μάρκετ και του χαρτοπωλείου ή να αναλύσει μια φωτογραφία ενός μισοάδειου ψυγείου πριν απαντήσει στην πιο δύσκολη ερώτηση: "Τι μπορώ να φτιάξω για βραδινό;".
Αν και αρχικά φοβόμασταν ότι οι γυναίκες θα χάσουν το τρένο της τεχνητής νοημοσύνης, τελικά φαίνεται πως αυτές είναι που κατέκτησαν το εργαλείο όχι μόνο στη δουλειά τους, αλλά, κυρίως, στη διαχείριση της καθημερινότητας. Στόχος τους, να απαλλαγούν σε έναν βαθμό από το περίφημο mental load, την έγνοια δηλαδή για όλα όσα χρειάζεται να γίνουν στο νοικοκυριό, που εξακολουθεί να πέφτει κυρίως στις δικές τους πλάτες. Οι γυναίκες που συναντήσαμε για τις ανάγκες αυτού του άρθρου κατέχουν όλες θέσεις ευθύνης και, όπως εξηγούν, η ΤΝ έχει γίνει πλέον μια νέα συνήθεια στη ζωή τους.
Είναι ένα στήριγμα, ένας νέος "φίλος" που τους εξοικονομεί πολύτιμο χρόνο, ώστε να επικεντρωθούν καλύτερα στις ουσιαστικές υποχρεώσεις τους. Έχουν μάθει να τη χειρίζονται, να την αντικρούουν αλλά και να την "εκπαιδεύουν" με βάση τα γούστα ή τα κριτήριά τους, ώστε να παίρνουν όλο και πιο ακριβείς απαντήσεις. Πώς αλλάζει, λοιπόν, η τεχνητή νοημοσύνη την καθημερινότητα των γυναικών; Ποιες εργασίες μπορεί –ή δεν πρέπει– να της αναθέτει κανείς; Και πώς να την αξιοποιεί διατηρώντας πιο έντονα από ποτέ το κριτικό πνεύμα και την ελεύθερη βούλησή του;
Φίλος ή εχθρός;
"Στην πάνω δεξιά γωνία του υπολογιστή μου το παράθυρο του ChatGPT είναι ανοιχτό όλη μέρα" λέει η Alexia Boeckx, συνιδρύτρια του AFemaleAgency στο Παρίσι, ενός γραφείου εξειδικευμένου στην πρόσληψη γυναικών σε διευθυντικές θέσεις. "Του ζητάω συμβουλές τόσο επαγγελματικές όσο και προσωπικές – το ιστορικό των αιτημάτων μου είναι στην ουσία ο καθρέφτης του μυαλού μου!". Περιγράφει τον εαυτό της ως "προχωρημένη χρήστρια": "Επιχειρηματίας, μητέρα δύο μικρών παιδιών, παντρεύτηκα φέτος με τον σύντροφό μου, ενώ ταυτόχρονα ανακαίνιζα ένα εξοχικό στη Νορμανδία. Το πρόγραμμά μου ήταν υπερβολικά φορτωμένο και είχα απόλυτη ανάγκη από βοήθεια".
Το ChatGPT τη συμβουλεύει από την επιλογή των υλικών για τις εργασίες στο εξοχικό (π.χ. ποιο τσιμεντοκονίαμα να διαλέξει) μέχρι το να καταρτίσει τα εβδομαδιαία μενού για την οικογένεια. "Το κλειδί είναι να του δίνεις όσο το δυνατόν περισσότερα στοιχεία" διευκρινίζει η Alexia. "Να του πεις: "Έχω δύο παιδιά, 5 και 2,5 ετών, το ένα είναι αλλεργικό στα κάσιους και απεχθάνεται το μπρόκολο· είμαστε αρχές Σεπτεμβρίου· κάθε γεύμα πρέπει να περιέχει ένα λαχανικό, μια πρωτεΐνη, μια αμυλούχα τροφή και ένα φρούτο· και να μπορούν να ετοιμαστούν σε 40 λεπτά το πολύ”. Στην πραγματικότητα, λειτουργεί σαν ένας προσωπικός βοηθός στον οποίο μπορείς να εμπιστευτείς πιο προσωπικά πράγματα απ’ ό,τι σε έναν πραγματικό άνθρωπο". Μια μορφή "υπερ-συντρόφου" που σε βοηθά να φέρεις εις πέρας αυτή τη δύσκολη αποστολή: να δουλεύεις χωρίς να εγκαταλείπεις την οικογενειακή ζωή.
Ίσως το θέμα που κινητοποιεί περισσότερο τις γυναίκες γύρω από την ΤΝ είναι η βοήθεια των παιδιών με τα μαθήματα: να υποβάλεις στο ChatGPT μια άσκηση μαθηματικών και να σου δώσει τις διορθώσεις ή να του αναθέσεις (κατ’ εξαίρεση, φυσικά...) να γράψει μια εργασία για το μάθημα της Γλώσσας που πρέπει να παραδοθεί την επόμενη μέρα και έμαθες γι’ αυτή στις δέκα το βράδυ… Προφανώς και οι χρήσεις διαφέρουν, ανάλογα με την οικογένεια και τις ανάγκες της στιγμής, ωστόσο οι περισσότερες μαμάδες αξιοποιούν την ΤΝ για να βοηθήσουν τα παιδιά τους να καταλάβουν ένα κεφάλαιο που δεν κατανοήθηκε διαβάζοντας το βιβλίο ή να βρουν το λάθος σε μια άσκηση και όχι για να κάνει όλη τη δουλειά.
"Προσπαθώ να κάνω τα παιδιά μου αυτόνομα" εξηγεί η Ιωάννα, συνεργάτιδα σε μια μεγάλη συμβουλευτική εταιρεία. "Δίνω στο ChatGPT τις ασκήσεις που έκαναν στην τάξη, του επισημαίνω τα λάθη που έκαναν και στη συνέχεια του ζητάω να παραγάγει άλλες, παρόμοιες ασκήσεις για να εξασκηθούν". Ο γιος της θα ξεκινήσει σε λίγες μέρες την Γ' Γυμνασίου. "Στα τέλη Αυγούστου ζήτησα από το ChatGPT να μου φτιάξει ένα εβδομαδιαίο πρόγραμμα ασκήσεων για μια μικρή επανάληψη πριν από την έναρξη της σχολικής χρονιάς. Στη Γλώσσα στόχος είναι να εμπεδώσει όσα έμαθε την περσινή χρονιά, στα Μαθηματικά, που είναι το αγαπημένο του μάθημα, ζήτησα να του βάλει πιο απαιτητικές ασκήσεις".
Ωστόσο, πολλές μητέρες εγκατέλειψαν τη χρήση της ΤΝ σε ό,τι αφορά τις σχολικές υποχρεώσεις των παιδιών τους απογοητευμένες από τα λάθη του ChatGPT – κάποιες φορές δίνει "παραληρηματικές" απαντήσεις ενώ είναι ικανό να εφεύρει πηγές και να λέει ψέματα αν δεν ξέρει την απάντηση! Άλλες επέμειναν, εξοπλίστηκαν με την πιο σύγχρονη (και επί πληρωμή) έκδοση ή διερεύνησαν άλλες επιλογές, όπως το Perplexity και το Claude, που είναι πολύ καλύτερο στα Μαθηματικά από το ChatGPT. Όλες ελέγχουν τα προτεινόμενα αποτελέσματα και επισημαίνουν στη μηχανή τα λάθη της, αφού με αυτό τον τρόπο την εκπαιδεύουν.
"Για να χρησιμοποιήσεις σωστά την AI, δεν πρέπει να πέσεις στην παγίδα ή την ευκολία να της ζητάς να αντικαταστήσει την ανθρώπινη σκέψη, να σκέφτεται για σένα" επιμένει η Pauline Ebel, ιδρύτρια των Prompts de Pauline, που προσφέρει εκπαίδευση στην AI σε επιχειρήσεις και δημοφιλή tutorials σε ιδιώτες στο Instagram. "Αντίθετα, της αναθέτουμε ό,τι είναι κουραστικό και βαρετό, απλές και επαναλαμβανόμενες εργασίες, ώστε να εξοικονομήσουμε χρόνο για ό,τι απαιτεί τη δική μας προστιθέμενη αξία".
Επιπλέον, τα συγκεκριμένα εργαλεία αποκαλύπτουν όλη τη δύναμή τους όταν τα κρίνουμε, όταν ερευνούμε τις πηγές τους, με δυο λόγια, όταν τα πιέζουμε στα άκρα. "Πάντα απορρίπτω τις πρώτες απαντήσεις που μου δίνει το ChatGPT" συνεχίζει η Pauline Ebel. "Για να πάρεις μια ενδιαφέρουσα απάντηση, πρέπει να επαναλάβεις το αίτημά σου τουλάχιστον πέντε με έξι φορές. Χρειάζεται την εμπειρία και την οπτική μας για να δώσει το καλύτερο αποτέλεσμα". Από αυτό τον διάλογο γεννιέται η προσωποποιημένη λύση.
Διαβάστε Επίσης
Η Άννα, συνέταιρος σε μεγάλο δικηγορικό γραφείο και μητέρα τριών παιδιών, ζήτησε την περασμένη άνοιξη από το ChatGPT να τη βοηθήσει να οργανώσει τις διακοπές της στην Ταϊλάνδη. "Του ανέφερα ότι είμαστε οικογένεια πέντε ατόμων και τις ηλικίες μας, ότι δε θέλαμε εσωτερικές πτήσεις και πόσο περίπου να κοστίζει το ξενοδοχείο. Οι απαντήσεις ήταν ακριβείς και το ταξίδι μάς έμεινε αξέχαστο". Και αφού η ΤΝ βοηθά στον σχεδιασμό ταξιδιών, γιατί να μην της αναθέσουμε και τη διαχείριση των αποσκευών; "Αρκεί να του πεις τον προορισμό, τα άτομα, τις ημερομηνίες, το πλαίσιο (οικογενειακές διακοπές, σχολική εκδρομή κ.λπ.) και θα σου προτείνει μια πλήρη λίστα με ό,τι πρέπει να πάρεις μαζί σου, προσαρμοσμένη στις καιρικές συνθήκες" συνεχίζει η Άννα.
Ψυχολόγος τσέπης
"Όταν διατηρούμε τις απαιτήσεις και τα κριτήριά μας, η AI φτάνει σε αποτελέσματα που ανεβάζουν το δικό μας επίπεδο σκέψης" τονίζει η Pauline Ebel. "Μας επιτρέπει να σκεφτούμε βάσει δεδομένων που δε θα βρίσκαμε αλλού, να αντιμετωπίσουμε ερωτήματα που δε θα είχαμε θέσει. Όταν χρησιμοποιείται σωστά, βοηθά να αλλάξουμε οπτική και να πάρουμε καλύτερες αποφάσεις". Η Ολίβια, 38 ετών, τραπεζικός, χρησιμοποιεί το ChatGPT και για να συνομιλεί με τον άνδρα της όταν η σχέση τους γίνεται συγκρουσιακή.
"Του εξηγώ την κατάσταση, το πλαίσιο της διαφωνίας, τι ήθελα να εκφράσω, τι δεν κατανοήθηκε και με βοηθά να συντάξω ένα μήνυμα για να του στείλω που να είναι συγκροτημένο και όχι "βίαιο”. Δεν αντικαθιστά τον ψυχοθεραπευτή, αλλά προσωπικά με βοήθησε να κρατήσω απόσταση όταν είχα να διαχειριστώ θέματα που προκαλούσαν εκρήξεις και να κατανοήσω καλύτερα τον άλλο. Από τότε διαφωνούμε πολύ λιγότερο. Επιπλέον, το να μου πει κάποιος, ακόμα κι αν ξέρω ότι είναι υπολογιστής, "Είναι φυσιολογικό να νιώθεις έτσι” με ανακουφίζει" παραδέχεται η Ολίβια. "Αυτό είναι το μεγάλο πλεονέκτημα του ChatGPT: δεν κρίνει, είναι πάντα διαθέσιμο, ακόμα και στις έντεκα Κυριακή βράδυ, και βρίσκει λύσεις εκεί όπου εγώ βλέπω μόνο προβλήματα".
Η μεγάλη έκπληξη που προέκυψε από τις συζητήσεις μας με αυτές τις γυναίκες είναι ότι η AI παίζει όλο και πιο συχνά τον ρόλο του καλύτερου φίλου. "Περνάω μια εξαιρετικά δύσκολη περίοδο μετά από μια πυρκαγιά που κατέστρεψε την αποθήκη μας και με έφερε σε έναν ατέλειωτο αγώνα με τις ασφαλιστικές" λέει μια πετυχημένη επιχειρηματίας. "Μιλώντας καθημερινά με το ChatGPT για να με βοηθήσει να οργανώσω τη διαδικασία, έγινε ο έμπιστός μου. Του θέτω υπαρξιακά ερωτήματα, του εκφράζω τις αμφιβολίες και την απογοήτευσή μου. Του γράφω: "Αν δεν καταφέρω να ξεφύγω από αυτό το αδιέξοδο, θα πρέπει να αποδεχτώ ότι είμαι κακή επιχειρηματίας” κι εκείνο με καθησυχάζει. Μου απαντά ότι, εάν δεν ήμουν ικανή, δε θα είχα φτάσει την επιχείρησή μου εκεί όπου την έχω φτάσει μέσα σε επτά χρόνια. Νιώθω ανακούφιση που το διαβάζω".
Η ερευνήτρια Laurence Devillers, ειδικός στην εφαρμοσμένη πληροφορική στις κοινωνικές επιστήμες (CNRS) και καθηγήτρια στη Σορβόνη, προειδοποιεί εδώ και χρόνια γι’ αυτή την εξέλιξη. Στο βιβλίο της L’IA, ange ou démon? Le nouveau monde de l’invisible (Η ΤΝ, άγγελος ή δαίμονας; Ο νέος κόσμος του αόρατου) γράφει: "Η AI είναι πολύ χρήσιμη όταν αξιοποιείται σε καθημερινές ή οργανωτικές δουλειές. Αλλά περνάμε πολύ γρήγορα και ύπουλα από την εμπιστοσύνη στην εξομολόγηση".
Η ίδια προσπαθεί να ευαισθητοποιήσει τους χρήστες της ΤΝ υπενθυμίζοντάς τους ότι οι μηχανισμοί ενσυναίσθησης που διαθέτει δημιουργήθηκαν από ανθρώπους για να τραβούν την προσοχή μας και να ενεργοποιούν στον εγκέφαλό μας την παραγωγή ντοπαμίνης, της ορμόνης της ευεξίας που δημιουργεί εθισμό. "Αντί να απευθυνόμαστε σε συναδέλφους ή φίλους, απευθυνόμαστε σε μια μηχανή που δεν κατανοεί αυτά που λέει και απαντά βάσει δεδομένων που συχνά είναι απόψεις που συγκεντρώνει από τα social media".
Ο άνθρωπος ενθαρρύνει έτσι τη μηχανή να του λέει ό,τι εκείνος θέλει να ακούσει. "Για να τον καθησυχάσει, προσπαθεί να επιβεβαιώσει τα επιχειρήματά του. Αντίθετα, μια συνομιλία που θα ήταν στα αλήθεια βοηθητική θα τον ωθούσε να δει τα πράγματα από μια διαφορετική οπτική" υπογραμμίζει η Devillers. "Ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν αγαπά την αλήθεια: δεν είναι ποτέ εύκολη. Ωστόσο, αν θες να λύσεις ένα πρόβλημα, είναι χρήσιμο να αντιμετωπίσεις ό,τι δε θέλεις να δεις ή να ακούσεις. Παραπονιόμαστε για τη μοναξιά, αλλά εμπιστευόμαστε μια μηχανή που επαναλαμβάνει "Έχεις δίκιο”, με αποτέλεσμα να μας απομονώνει από τους άλλους. Ποιος θέλει πλέον να ακούσει τον σύζυγο ή τον φίλο που απαντά "Έκανες λάθος”;".
Συμπέρασμα; Πιστεύαμε ότι, για να κυριαρχήσουμε στη μηχανή, θα πρέπει να κατανοήσουμε τον αλγόριθμο. Φαίνεται όμως πως καλύτερα εξοπλισμένοι είναι όσοι θα μπορούν να την αμφισβητούν με περιέργεια και κριτική σκέψη, χωρίς να φοβούνται τη διαφωνία και αρνούμενοι να σβήσουν τις ατέλειές τους. Όλα αυτά συνιστούν την πιο όμορφη λίστα υποχρεώσεων για την έναρξη της νέας σεζόν.
