Η μεγάλη επιστροφή του graphic tee και πώς το αθηναϊκό street wear την υιοθέτησε πολύ πριν τα διεθνή catwalks.
Το trend του graphic tee ξεκίνησε δειλά πέρσι με το T-shirt "I Told Ya” το οποίο εμφανίστηκε στο - για πολλούς λόγους - viral φιλμ του Luca Guadagnino, "Challengers”. Τα κοστούμια της ταινίας επιμελήθηκε ο νέος creative director του οίκου Dior Jonathan Anderson και πριν το φορέσει η πρωταγωνίστρια της ταινίας, Zendaya, και το κάνει σύμβολο του πιο καυτού ερωτικού τριγώνου στην πρόσφατη ιστορία του σινεμά, ήταν συνδεδεμένο με τον John F. Kennedy Jr. που στα 90s υπήρξε, μαζί με τη σύντροφό του Carolyn Bessette, sartorial icon.
Λίγο αργότερα όλοι άρχισαν να αναζητούν online το T-shirt "Save The Drama For Your Mama” που φορούσε ως Rachel Green η Jennifer Aniston στη 10η σεζόν των Friends - μια διαδικτυακή φρενίτιδα που μπορεί να σταμάτησε τόσο ξαφνικά όσο ξέσπασε, αλλά έδωσε τον τόνο. Η παρουσία του "I Heart NY” Τ-shirt στο catwalk της Coach για τη σεζόν S/S ‘25 και η επαναφορά του εμβληματικού "J’ adore Dior” tee από την "Galliano Era” του Dior στην τελευταία Ready-to-Wear συλλογή της Maria Grazia Chiuri για τον οίκο έβαλαν την σφραγίδα της αυθεντίας. Το graphic tee επιστρέφει.
It takes a man… Ή έναν άνδρα κι ένα παιδί
Όμως χρειάζεται κάτι πολύ περισσότερο από μία εμφάνιση στην πασαρέλα για να γίνει massive τάση - εν προκειμένω τον πιο hot άνδρα ηθοποιό στο γνωστό σύμπαν αυτή τη στιγμή, τον Pedro Pascal, τους σμιλεμένους δικέφαλούς του και το T-shirt "Protect the Dolls", έναν στοργικό όρο που χρησιμοποιείται από την LGBTQ+ κοινότητα για τη στήριξη των τρανς γυναικών. Το T-shirt, δημιουργία του Conner Ives, έκανε το ντεμπούτο του φορεμένο από τον ίδιο τον designer στο κλείσιμο της συλλογής A/W25. Η αγορά του ενισχύει τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό Trans Lifeline, μια πλατφόρμα υποστήριξης για τρανς άτομα σε κατάσταση κρίσης. Ο Pedro Pascal, του οποίου η αδερφή, θυμίζουμε, είναι τρανς γυναίκα, φόρεσε το εν λόγω T-shirt σαν δήλωση ενάντια σε βρετανικό νόμο που αμφισβητεί τη νομική αναγνώριση των τρανς γυναικών.
Η περίπτωση του 11χρονου Dylan από το Los Angeles ενισχύει ακόμα περισσότερο την τάση του graphic tee. Μέσα από το project του @dylanstshirtclub, δημιουργεί χειροποίητα, μοναδικά T-shirts εμπνευσμένα από τέρατα, κινηματογραφικές στιγμές και την αχαλίνωτη φαντασία του. Όλα ξεκίνησαν πριν πέντε χρόνια, όταν δεν έβρισκε ένα μπλουζάκι με τέρατα που να του αρέσει. Το γεγονός δεν το σταμάτησε κι έτσι έφτιαξε το δικό του. Αυτή τη στιγμή μετρά πάνω από 300 σχέδια και κάποια από αυτά τα έχουν φορέσει η Elle Fanning, ο Pierpaolo Piccioli, η Michelle Pfeiffer και ο Pharrell Williams. Η ηθοποιός και εικαστικός Jemima Krike τυπώνει με μεταξοτυπία στο γκαράζ του σπιτιού της vintage σχέδια πάνω σε baby tees παστέλ αποχρώσεων και τα πουλάει στο Instagram υπό την επωνυμία Baby Spinster. Γίνονται ανάρπαστα.
Moral of Honor
Η απαρχές του graphic tee εντοπίζονται πίσω στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Αμερικανικό στρατό. Κατά τη διάρκεια του πολέμου, οι Αμερικανοί στρατιώτες άρχισαν να διακοσμούν τα T-shirts τους με χειροποίητα σχέδια που αντιπροσώπευαν τις μονάδες ή τα πλοία τους ως ένα μέσο τόνωσης του ηθικού τους. Αυτά τα σχέδια, συχνά φτιαγμένα με στένσιλ και μπογιά, αποτέλεσαν την πρώτη μορφή των graphic tees. Μετά τον πόλεμο, οι βετεράνοι συνέχισαν να φορούν αυτά τα t-shirts στην καθημερινή τους ζωή, συμβάλλοντας στη διάδοση της τάσης. Όμως η δημοτικότητα των graphic tees θα εκτοξεύονταν όταν, το 1942, το περιοδικό Life παρουσίασε στο εξώφυλλό του έναν όμορφο στρατιώτη που φορούσε ένα τέτοιο t-shirt, φέρνοντας το στιλ στο προσκήνιο της αμερικανικής κουλτούρας.
Διαβάστε Επίσης
Άτυπα ωστόσο, η πρώτη εμφάνιση graphic tee στην ποπ κουλτούρα εντοπίζεται στην ταινία Ο Μάγος του Οζ του 1939, όταν οι βοηθοί που ετοίμαζαν το Σκιάχτρο φορούσαν πράσινα μπλουζάκια με το λευκό λογότυπο "OZ”. Το 1948, ο υποψήφιος πρόεδρος των ΗΠΑ Thomas Dewey τύπωσε το προεκλογικό του σύνθημα "Dew it with Dewey” σε μπλουζάκια. Παρότι τελικά δεν εξελέγη, η καμπάνια του έμεινε στη μνήμη ως μια από τις πρώτες πολιτικές χρήσεις του graphic tee.
Η δύναμη της Pop Art
Στα ’50s, η εταιρεία Tropix Togs με έδρα το Μαϊάμι απέκτησε τα δικαιώματα για την εκτύπωση χαρακτήρων της Disney. Ο ίδιος ο Walt Disney χρησιμοποίησε τα μπλουζάκια ως εργαλείο προβολής, τόσο για τις ταινίες του όσο και για το νεοσύστατο θεματικό πάρκο που μετέπειτα θα γίνονταν ολόκληρο brand name - την Disneyland. Σύντομα, και άλλες επιχειρήσεις ακολούθησαν το παράδειγμα, λανσάροντας τα δικά τους graphic tees ως αναμνηστικά. Καθώς η μεταξοτυπία γίνονταν όλο και πιο προσιτή, τα αμερικανικά κολέγια και λύκεια άρχισαν να εκτυπώνουν τα λογότυπά τους και τα ονόματα των αθλητικών τους ομάδων σε μπλουζάκια. Ακολούθησαν όπως ήταν επόμενο και οι αθλητικοί σύλλογοι.
Στο τέλος της δεκαετίας του ‘50 ο συνδυασμός της μεταξοτυπίας και του μελανιού Plastisol κάνει δυνατή τη μαζική παραγωγή οποιουδήποτε σχεδίου σε βαμβακερά μπλουζάκια. Πότε όμως το graphic tee αρχίζει να γίνεται statement - είτε αυτό είναι αστείο, ειρωνικό, μέχρι και πολιτικό; Η απάντηση βρίσκεται στον πιονέρο της pop art, τον αξεπέραστο οραματιστή καλλιτέχνη Andy Warhol. Το 1962 ο Warhol εισήγαγε στο ευρύ κοινό την τεχνική της φωτογραφικής μεταξοτυπίας — μια διαδικασία που επέτρεπε την αναπαραγωγή εικόνων με ακρίβεια και συνέβαλε στην ανάπτυξη της pop art, αλλά φυσικά επηρέασε βαθιά και τη μόδα. Παράλληλα, το ασταθές κοινωνικοπολιτικό κλίμα της δεκαετίας του 1960 ξεκίνησε την παράδοση του graphic tee στον ακτιβισμό που φυσικά παραμένει ισχυρή μέχρι και σήμερα.
Διαβάστε Επίσης
I’m with the band
Τα swinging ‘60s, το Καλοκαίρι της Αγάπης, η έκρηξη της ψυχεδέλειας δημιούργησαν την ανάγκη μιας άλλης δήλωσης που αναζητούσε απελπισμένα να εκφραστεί με ένα τύπωμα πάνω σε T-shirt - αυτή της μοναδικής αίσθησης του ανήκειν που προσφέρει η μουσική. Το "να γουστάρεις”, όπως θα λέγαμε λαϊκά, ένα συγκρότημα και να δείχνεις τη στήριξή σου σε αυτό φορώντας το logo του κατάσαρκα. Κάπως έτσι, το 1969, γεννήθηκε αυτό που σήμερα ονομάζουμε merch - εκτός από το band T-shirt περιλαμβάνει διάφορα αξεσουάρ -, όταν ο Michael Vasilatone εφηύρε το Dual Rotating Printing Press. Αυτό επέτρεψε στους καλλιτέχνες να παράγουν μαζικά μπλουζάκια ταχύτερα και φθηνότερα. Αφού είδαν τους Beatles και τους Rolling Stones να εξαργυρώνουν το merchandising κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960, τα συγκροτήματα συνειδητοποίησαν ότι ένα σπουδαίο λογότυπο που θα μπορούσε να αποτυπωθεί σε μπλουζάκι ήταν σχεδόν εξίσου σημαντικό με τη μουσική τους.
Από το grunge στις σοσιαλιτέ
Στα 90’s και τα early 00’s το graphic tee απογειώνεται. Ο Kurt Cobain, ακούσιος εκπρόσωπος του grunge στιλιστικού κώδικα, κυκλοφορεί με το πλέον εμβληματικό μπλουζάκι με τον βάτραχο "Hi, How Are You?” που σχεδίασε o μουσικός και καλλιτέχνης Daniel Johnston - μια πνευματικά ταλαιπωρημένη ιδιοφυΐα που άφησε ένα πολύ ξεχωριστό στίγμα στην εναλλακτική σκηνή. Και πάλι στο Firends, ο Ross παίρνει τα πράγματά του από το σπίτι της Rachel φορώντας το (στενό) μπλουζάκι "Frankie Say Relax” δημιουργώντας μία από τις πιο δυνατές εικόνες στην ποπ κουλτούρα. Η rave κουλτούρα ανάγει το smiley face σε παράσημο μιας τριπαρισμένης γενιάς.
Το lifestyle αλλάζει μορφή και το graphic tee εξελίσσεται. Στις αρχές του millennium γίνεται σχεδόν αποκλειστικά το trade mark των νεαρών σοσιαλιτέ ή όπως θα τους χαρακτηρίζαμε σήμερα proto-influencers. Η πρωθιέρεια του είδους, Paris Hilton, θα γράψει ιστορία με μία σειρά από graphic tees με ναρκισσιστική και αυτοσαρκαστική διάθεση. "Queen of The Universe”, "Too Pretty for a Job" και "Don't Be Jealous", είναι μερικά από τα motto με τα οποία η Paris έλεγε στους επικριτές της πολλά περισσότερα απ’ ό,τι με λόγια. Η στιλιστικά αμήχανη δεκαετία του 2000 ήταν το πιο γόνιμο έδαφος για το graphic tee, με το πέρασμα όμως στη νέα δεκαετία και την άνοδο των hipsters που έφεραν μαζί τους τη νοσταλγία για το παρελθόν και τα vintage flanel πουκάμισα η δημοτικότητά του άρχισε σταδιακά να πέφτει.
Ειδική μνεία αξίζει η απόπειρα των αδερφών Jenner, Kendall και Kylie, να επαναφέρουν το graphic tee πίσω στο 2017 μέσο του βραχύβιου brand ρούχων "Kendall + Kylie”. Οι τηλεπερσόνες λάνσαραν μία σειρά από μπλουζάκια με θρύλους της μουσικής (Tupac, Notorious B.I.G., Metallica κ.ά.) και από πάνω τυπωμένα τα πρόσωπά τους ή τα αρχικά τους. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη σφοδρή κριτική, όχι μόνο από το κοινό των μουσικών, αλλά και των οικείων τους που, μεταξύ άλλων, χαρακτήρισαν την κίνηση αυτή "αηδιαστική" και "εξευτελιστική" αναγκάζοντας εν τέλει τις αδερφές να κατεβάσουν τα T-shirts από το e-shop τους και να ζητήσουν δημόσια συγγνώμη.
Το graphic στο αθηναϊκο street wear
Η επικράτηση του vintage ως ανάγκη για βιωσιμότητα, η όλο και αυξανόμενη δημοτικότητα του μινιμαλιστικού σκανδιναβικού στιλ, κατόπιν η πανδημία - που σχεδόν κατήργησε τη μόδα για δύο χρόνια - και τάσεις όπως η ήσυχη πολυτέλεια, εξοβέλισαν το graphic tee από την γκαρνταρόμπα. Η δύναμη της δήλωσης όμως είναι ακαταμάχητη. Έτσι, το 2025 μπορούμε πλέον να μιλάμε για τη μεγάλη του επιστροφή. Το graphic tee αποκτά πλέον χαρακτήρα meme. Είναι πολιτικό και ιδεολογικό statement, έκφραση εναντίωσης στο (οποιοδήποτε) κατεστημένο, ειρωνεία, τρολάρισμα. Ειδικότερα στην εγχώρια μόδα το graphic tee ζει μεγάλες δόξες πολύ πριν το αναστήσει ο Anderson πάνω στο σώμα της Zendaya.
Οι φασαίοι, η μετεξέλιξη δηλαδή της φυλής των hipster που όμως είναι πολύ πιο διευρυμένη και συμπεριληπτική και διαθέτει έναν ακόμα πιο διευρυμένο και συμπεριληπτικό στιλιστικό κώδικα, έχει κάνει τα μπλουζάκια με τύπωμα, το πιο ισχυρό όπλο της γκαρνταρόμπας της. Ο Γιώργος Μεσημέρης, o Fashion/ Art Director του fashion project / brand Hard clo. κάνει το κυριλλικό αλφάβητο κουλ τυπώνοντας λέξεις όπως "Οrgasm”, "Erotica”, "Ψυχή” γραμμένες με αυτό πάνω σε oversized T-shirts.
Διαβάστε Επίσης
Ο Μιχάλης Μπαμπούσης του brand He-m-n-oid, ένα project οπτικών τεχνών, μόδας, styling και μουσικής, παίζει με τη λέξη techno και κυκλοφορεί το μπλουζάκι "TEKNO” με βυζαντινή γραφή και ελεύθερη ερμηνεία από εκείνον που το φοράει, αλλά και εκείνον που το βλέπει. Και οι δύο creatives καθιερώνονται με αυτά τα T-shirs ήδη από τα τέλη της προηγούμενης δεκαετίας. Τα υπόλοιπα εγχώρια brands ακολουθούν και φροντίζουν σε κάθε τους καλοκαιρινή συλλογή να περιλαμβάνουν τουλάχιστον ένα hero graphic tee. Οι αθηναϊκές μπάντες κυκλοφορούν όλο και πιο ευφάνταστο merch, επενδύοντας συχνά σε πιασάρικα motto.
Τουριστικά T-shirts που γράφουν Athens (ή το όνομα κάποιου από τα νησιά που δεν θα μπορέσουμε να επισκεφτούμε ούτε φέτος λόγω αύξησης τιμών) φοριούνται από τους ντόπιους ως αντίδραση στον υπερτουρισμό. Μέχρι και τα δημοφιλή μπαρ της πόλης έχουν το δικό τους μπλουζάκι με motto - φράσεις / inside jockes ανάμεσα σε ιδιοκτήτες και θαμώνες. Το ελληνικό φωτογραφικό instagram account Greek Visions του Τάκη Ζωντήρου, ένα ψηφιδωτό της σύγχρονης ελληνικής κουλτούρας με 47 χιλιάδες ακόλουθους, έχει δημιουργήσει το πιο viral merch στην πρόσφατη αθηναϊκή ιστορία. T-shirts που φέρουν motto όπως "Disco Mediterraneo”, μέχρι τα λογότυπα εντύπων που μεσουρανούσαν στα 90’s, γίνονται αστραπιαία sold out.
Με τη Μαρίνα Σάττι να δηλώνει ότι θα γράψει στο "Μπλουζάκι” της "Σε μισώ", στο νέο της άλμπουμ POP TOO (αν και ως millennials το μόνο "Μπλουζάκι” που αναγνωρίζουμε είναι εκείνο της Στέλλας Μπεζαντάκου, σεβόμαστε η Gen Z χρειάζεται το δικό της αντίστοιχο σουξέ), είναι γεγονός ότι το graphic tee είναι ξανά το πιο hot fashion item, επειδή πολύ περισσότερο από την στιλιστική του ευελιξία, μπορεί να πει τόσα πολλά για εμάς στους άλλους, χωρίς να χρειαστεί να συστηθούμε.
